Exploding head syndroom: Horen van geluiden tijdens slaap

Het exploding head syndrome (exploderend hoofd syndroom) is een aandoening waarbij een patiënt onechte geluiden ervaart die luid en van korte duur zijn wanneer hij in slaap valt of ontwaakt. Het geluid is mogelijk erg beangstigend, maar komt meestal slechts af en toe voor en is niet ernstig van aard. Sommige patiënten bemerken eveneens een lichtflits. Pijn is meestal afwezig. De oorzaak van deze aandoening is onbekend, maar mogelijk zijn diverse lichamelijke en psychische aandoeningen geassocieerd met het exploding head syndrome. Geruststelling is de beste behandeling voor patiënten met deze aandoening. Enkele tips verlichten tot slot de episodes, zodat de patiënt beter kan slapen en minder vermoeid is overdag.

• Epidemiologie
• Oorzaken van exploderend hoofd syndroom
• Symptomen: Horen van onechte harde geluiden tijdens ontwaken of in slaap vallen
• Auditieve hallucinaties
• Andere hallucinaties
• Lichamelijke en psychische gevolgen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van auditieve hallucinaties
• Tips voor omgang met slaapstoornis
• Erkenning van onechte geluiden
• Gezonde voeding consumeren
• Goede slaappatroon volgen
• Stress verminderen
• Prognose van exploding head syndrome
• Complicaties

Epidemiologie

Anno oktober 2020 is onbekend hoeveel patiënten lijden aan het exploderend hoofd syndroom omdat vooral casusrapporten beschreven zijn in de medische literatuur. Vrouwen ervaren deze slaapstoornis vaker hebben dan mannen. Vijftigplussers hebben meer kans op het ontwikkelen van de ziekte. Kinderen vanaf tien jaar zijn soms ook aangetast.

Oorzaken van exploderend hoofd syndroom

Het exploderend hoofd syndroom is een soort parasomnia. Parasomnieën zijn een categorie slaapstoornissen die optreden tijdens de overgangen tussen slaap en ontwaken of tussen verschillende slaapstadia. De oorzaak van het exploding head syndrome is onbekend, maar er zijn een aantal hypothesen. De meest voorkomende theorie over de oorzaak van het exploding head syndrome is een slechte werking van het gebied in de hersenen dat verantwoordelijk is voor de overgang tussen waken en slapen.

Andere theorieën over oorzaken van het exploding head syndrome zijn onder andere:

• een tijdelijke slechte werking van het calciumkanaal
• een variabele en gebroken slaap, geassocieerd met een afname van de delta-slaap
• het antidepressiva-ontwenningssyndroom
• het posttraumatisch stresssyndroom (PTSS)
• kleine toevallen die de temporale kwab van de hersenen aantasten
• oorproblemen, waaronder plotselinge verschuivingen van de middenoorstructuren of de buis van Eustachius, of een scheuring van het membraneuze labyrint of een labyrintische fistel ontstaat
• slaapverlamming
• stress en angst

Symptomen: Horen van onechte harde geluiden tijdens ontwaken of in slaap vallen

De episodes komen meestal af en toe tot stand. Sommige patiënten horen meerdere geluiden in één nacht. Sommige patiënten ervaren veel episodes in een korte periode, en zijn dan langere tijd klachtenvrij.

Auditieve hallucinaties

Patiënten met het exploding head syndrome horen of ervaren plotseling onechte luide geluiden als ze in slaap vallen of ontwaken. Ze reageren vaak angstig en emotioneel op het angstaanjagend geluid maar voelen geen pijn. Veel voorkomende gerapporteerde geluiden zijn geweerschoten, cimbalen, een harde crash, vuurwerk, geschreeuw, explosies, dichtslaande deuren, donder of een elektrische storing. Het geluid zelf is mogelijk te horen met één oor of met beide oren. Sommige patiënten melden dat angstaanjagende geluid vanuit hun hoofd komt (vandaar de naam ‘exploderend hoofd syndroom’). Het geluid zelf duurt maximaal enkele seconden.

Andere hallucinaties

Ongeveer 10% van de patiënten ervaart ook visuele stoornissen zoals het waarnemen van visuele statische elektriciteit, bliksem of lichtflitsen. Sommige patiënten ervaren mogelijk hitte, vreemde gevoelens in de romp, of een gevoel van elektrische tintelingen dat opklimt naar het hoofd voordat de auditieve hallucinaties optreden.

Lichamelijke en psychische gevolgen

Door de verhoogde opwinding ervaren patiënten angst, verwardheid, myoclonische schokken, een versnelde hartslag (tachycardie), hartkloppingen, zweten en het gevoel alsof ze zijn gestopt met ademen en een opzettelijke poging moeten doen om weer adem te halen. Door deze lichamelijke en psychische tekenen heeft een patiënt het doorgaans lastiger om terug in slaap te vallen.

Diagnose en onderzoeken

Een patiënt die vermoedelijk lijdt aan het exploderend hoofd syndroom, start het best met het bijhouden van een slaapdagboek, zodat hij de frequentie en beschrijving van de episodes kan bijhouden en dan kan delen met een arts. De arts stelt dan vervolgvragen om er zeker van te zijn dat de hallucinaties niet te wijten zijn aan een andere slaapstoornis of psychiatrische aandoening. Patiënten met PTSS ontwaken bijvoorbeeld door een bom die afgaat in een nachtmerrie; dit is verschillend van het exploding head syndrome, omdat de geluiden geassocieerd met het exploding head syndrome willekeurig en zonder context zijn. De arts wil weten wanneer de geluiden begonnen, hoe vaak ze optreden en ook hoe lang ze duren. De medicatie moet voorts op de hoogte zijn van eventuele andere slaapstoornissen en het medicatiegebruik van de patiënt. De arts zet vaak een slaaponderzoek in om andere aandoeningen uit te kunnen sluiten. Voor het diagnosticeren van het exploderend hoofd syndroom bestaat namelijk geen diagnostisch onderzoek.

Behandeling van auditieve hallucinaties

Geruststelling is vaak de beste behandeling voor het exploding head syndrome omdat de episodes hierdoor verminderen. Artsen schrijven soms een antidepressivum of calciumantagonisten voor. Anno oktober 2020 zijn er echter geen wetenschappelijk effectieve medicijnen beschikbaar voor het doen stoppen van de aanvallen van de slaapstoornis.

Tips voor omgang met slaapstoornis

Hoewel er nog geen officiële medische behandeling bestaat voor het exploderend hoofd syndroom anno oktober 2020, zijn er veel tips voor patiënten zodat ze een betere nachtrust krijgen.

Erkenning van onechte geluiden

Wanneer een patiënt ontwaakt door het exploding head syndrome, moet hij onthouden dat het geluid niet echt is en dat het onschadelijk is. Sommige onderzoekers geloven dat geruststelling door zichzelf en door de arts voldoende zijn om in remissie te gaan.

Gezonde voeding consumeren

Het is belangrijk om een gezonde en evenwichtige voeding te eten. Slaapbevorderende voedingsmiddelen zijn noten, vis, bladgroenten en volle granen. Zware maaltijden voor het slapengaan zijn niet aanbevolen. Verder is het verstandig om cafeïne, alcohol, vet, pittig of suikerhoudend voedsel te beperken, omdat deze stoffen bijdragen aan slaapstoornissen.

Goede slaappatroon volgen

Een slaapgebrek draagt bij aan stress, dus de patiënt probeert ondanks de klachten toch elke nacht minimaal 7 tot 7,5 uur te slapen. De patiënt gaat dagelijks rond dezelfde tijd slapen en ontwaakt ook rond hetzelfde tijdstip. De slaapkamer moet donker en stil zijn. Elektronica blijven best ver weg uit de slaapkamer en ook is het verstandig om geen elektronica te gebruiken tot één uur voor bedtijd.

Stress verminderen

Door het verband van stress en het exploding head syndrome, adviseren onderzoekers dat patiënten om zich bezighouden met stressverlichtende activiteiten zoals yoga, meditatie, diepe ademhalingsoefeningen en andere ontspanningstechnieken. Een warm bad of aromatherapie zorgen voor een rustigere bedtijdroutine.

Prognose van exploding head syndrome

Het patroon van de auditieve hallucinaties is variabel. Sommige patiënten melden dat ze in totaal twee of vier aanvallen hebben wat dan wordt gevolgd door een langdurige of totale remissie. Zij ervaren in de loop van enkele weken tot maanden aanvallen die dan uiteindelijk spontaan verdwijnen. Sommige patiënten hebben om de paar dagen, weken of onregelmatig optredende aanvallen die gedurende een groot deel van het leven aanwezig zijn.

Complicaties

Het exploderend hoofd syndroom is niet gevaarlijk, maar de slaapstoornis is voor de patiënt vaak verontrustend of zelfs angstaanjagend. Het exploding head syndrome verstoort de slaap van de getroffen patiënten op de dag van een episode. Sommige patiënten krijgen wel te maken met een slaapgebrek op de lange termijn als ze door het exploderend hoofd syndroom bang zijn om te gaan slapen, opdat ze weer een episode zullen ervaren. De aandoening resulteert dan mogelijk ook in vermoeidheid overdag.

Lees verder

• Slaapverlamming (slaapparalyse): Oorzaken en symptomen