Jeukende huid zonder huiduitslag: Oorzaken van jeukklachten

Veel patiënten kampen met een jeukende huid die gepaard gaat met een huiduitslag. Niet altijd komt echter een huiduitslag tot stand bij patiënten die jeuk aan de huid ervaren. In de meeste gevallen zijn de oorzaken van een jeukende huid zonder uitslag onschuldig, zoals een insectenbeet of een droge huid. Af en toe leiden problemen met onder andere de zenuwen, de nieren en de lever tot jeukende sensaties aan de huid hetgeen niet gepaard gaat met een uitslag of huidveranderingen. De patiënt ervaart milde tot ernstige jeukende sensaties over zijn hele lichaam of op een bepaald lichaamsdeel. Maakt de patiënt zich zorgen, houdt de jeuk lang aan of is de jeuk extreem, dan is het verstandig om een arts te raadplegen. De meeste oorzaken van een huid die jeukt waarbij geen uitslag optreedt, zijn goed te behandelen.

• Bijwerking van bepaalde medicijnen
• Bloedarmoede met ijzertekort
• Droge huid
• Hiv en jeukende huid zonder uitslag
• Insectenbeten
• Kanker
• Hodgkin-lymfoom
• Huidkanker
• Leverziekte
• Nierziekte bij jeuk aan huid zonder huiduitslag
• Pancreasaandoeningen
• Psychische problemen
• Schildklierziekten en huid die jeukt zonder uitslag
• Zenuwaandoeningen
• Diagnose en onderzoeken

Bijwerking van bepaalde medicijnen

Het gebruik van medicijnen veroorzaakt bij sommige patiënten een jeukende huid, hetgeen al dan niet gepaard gaat met een huiduitslag. Dit gebeurt voornamelijk bij bepaalde:

• antibiotica
• antimalariamedicijnen
• bloeddrukverlagende medicatie
• bloedverdunners
• diabetesmedicijnen
• opioïden (sterke pijnstillers)
• statines (cholesterolverlagende geneesmiddelen)
• vrij verkrijgbare pijnstillers, zoals paracetamol

Ervaart een patiënt jeuk aan de huid waarvan hij vermoedt dat deze afkomstig is van medicatiegebruik, dan overlegt hij hierover met de arts omdat dan mogelijk andere medicijnen nodig zijn. Soms schrijft hij eveneens jeukverlichtende medicijnen voor.

Bloedarmoede met ijzertekort

IJzergebreksanemie (ferriprieve anemie) is een vorm van bloedarmoede waarbij een tekort aan ijzer in het bloed aanwezig is. IJzer houdt het bloed, de huid, het haar, de nagels, de organen en andere lichaamsfuncties gezond. Een ijzertekort ontstaat vaak bij vrouwen in de menstruatieperiode, personen die veganistisch of vegetarisch eten en patiënten die bloed verloren hebben door een verwonding. Ferriprieve anemie leidt mogelijk eveneens tot een jeukende huid zonder uitslag. Een gebrek aan ijzer in het bloed resulteert namelijk in dit symptoom. De patiënt neemt het best ijzersupplementen en eet meer ijzerrijk voedsel bij dit type bloedarmoede. Is het ijzertekort ernstig, dan is een intraveneuze (in een ader) toediening van ijzer nodig. Zeer sporadisch krijgen patiënten door de intraveneuze ijzertoediening wel meer jeuk.

Droge huid

Een droge huid komt tot stand wanneer de huid vocht verliest. Vaak gaat een schilferige huid gepaard met droogheid van de huid. Ouderen kampen het vaakst met een droge huid, en dan vooral tijdens de koudere maanden.

Enkele tips verlichten de droge huid en voorkomen verdere uitdroging:

• milde, hypoallergene en geurvrije zepen en huidverzorgingsproducten gebruiken want zepen met agressieve chemicaliën droge de huid uit
• niet krabben aan een droge huid, omdat dit schade berokkent aan het huidoppervlak waardoor sneller littekens en huidinfecties ontstaan
• niet langer dan tien minuten baden met lauw en niet te warm water
• regelmatig een vochtinbrengend middel zoals vaseline gebruiken, vooral na het douchen of baden
• slechts één keer per dag baden
• thuis een luchtbevochtiger gebruiken om vocht aan de lucht toe te voegen; dit voorkomt een wintergerelateerde droge huid

Hiv en jeukende huid zonder uitslag

Patiënten met hiv hebben af en toe huidproblemen. Het immuunsysteem kan hierbij infecties niet meer goed bestrijden, waardoor sneller huidaandoeningen ontstaan die gepaard gaan met jeuk. Hiv-patiënten krijgen vaker te maken met een droge huid, dermatitis (huidontsteking), eczeem en psoriasis. Ook het nemen van hiv-medicatie resulteert mogelijk in de jeukklachten. De arts behandelt de huidziekte en schrijft zo nodig antihistaminica voor. Fototherapie (behandeling via licht) is een andere inzetbare behandeling voor sommige hiv-patiënten.

Insectenbeten

Rond een insectenbeet of insectensteek (bedwantsen, luizen, muggen, spinnen, …) ontstaat soms jeuk en irritatie. De behandeling hangt af van het type insect dat de beet veroorzaakte. Krabben aan het gebied verergert de jeuk dus moet de patiënt zeker vermijden.

Kanker

Hodgkin-lymfoom

Bij patiënten met Hodgkin-lymfoom (kanker van de bloedcellen) komt soms ook jeuk tot stand zonder dat hierbij een huiduitslag aanwezig is.

Andere symptomen van Hodgkin-lymfoom zijn onder andere:

• een verlies van eetlust
• gezwollen lymfeklieren, zoals in de nek, de liezen of de oksels
• koorts
• nachtelijk zweten
• onbedoeld gewichtsverlies
• rillingen

De behandeling bestaat uit chemotherapie, radiotherapie en een beenmergtransplantatie of stamceltransplantatie.

Huidkanker

Patiënten met huidkanker ervaren niet altijd specifieke tekenen. In het beginstadium van een melanoom of een andere vorm van huidkanker ontstaat af en toe jeuk aan een oud of nieuw huidletsel. Ook ontstaat mogelijk een nieuw of gewijzigd huidletsel. Een regelmatige huidcontrole is nodig. Patiënten raadplegen best een arts bij ongewone moedervlekken of huidveranderingen. Bij twijfel neemt de arts een huidbiopsie en stuurt hij dit naar een laboratorium voor verder onderzoek. De behandeling van huidkanker hangt af van het type, de locatie en het stadium van de kanker. De kankerbehandeling veroorzaakt als bijwerking mogelijk eveneens jeuk aan de huid zonder een huiduitslag.

Leverziekte

Levercirrose, hepatitis (leverontsteking) en andere leverziekten leiden mogelijk tot jeuk aan de huid zonder huiduitslag. Dit gebeurt wellicht door een opbouw van overmatige gal in het lichaam. Vooral de handpalmen en voetzolen zijn aangetast. De jeukklachten verergeren door blootstelling aan warmte. Ook tijdens de nacht is de jeuk vaak erger. Andere typische klachten voor een leveraandoening omvatten geelzucht, een lichtgekleurde ontlasting en donkere urine. De arts behandelt de aanwezige leverziekte en schrijft mogelijk medicijnen voor die de jeuk verlichten.

Nierziekte bij jeuk aan huid zonder huiduitslag

Ook nierfalen of een onbehandelde nieraandoening leidt tot jeukklachten zonder een uitslag. Vermoedelijk liggen meerdere factoren aan de basis voor dit symptoom. Een patiënt met nierproblemen contacteert best een arts wanneer hij last krijgt van een jeukende huid. Hij test de nierfunctie want mogelijk heeft de patiënt nierdialyse nodig. Verder schrijft een arts mogelijk medicatie voor om de jeuk aan de huid te verminderen.

Pancreasaandoeningen

Pancreaskanker of andere pancreasaandoeningen veroorzaken mogelijk een huid die gepaard gaat met jeuk. Dit is het gevolg van cholestase (galstuwing door vernauwing van galwegen) en geelzucht. De arts behandelt de pancreasaandoening en schrijft medicatie voor, zodat de patiënt minder jeuk ervaart.

Psychische problemen

Bij een aantal psychische problemen ontstaat een onevenwicht van chemicaliën in de hersenen, waardoor patiënten kampen met een huid die jeukt. Dit gebeurt af en toe bij angst en een depressie. Psychotherapie, medicatie en/of veranderingen in de levensstijl behandelen deze psychische stoornissen waardoor ook de jeuk vermindert.

Schildklierziekten en huid die jeukt zonder uitslag

In de nek bevindt zich de schildklier. Deze klier zorgt voor de vrijgave van hormonen die verantwoordelijk zijn voor de groei en het metabolisme. Door een schildklieraandoening komt mogelijk jeuk aan de huid tot uiting waarbij geen huiduitslag aanwezig is. De lichaamscellen dus ook de huidcellen werken namelijk niet meer zo goed en drogen uit bij een schildklierziekte. In veel gevallen zijn schildklierziekten geassocieerd met de ziekte van Graves, een auto-immuunziekte. De arts schrijft antihistaminica voor om de jeuk te behandelen en behandelt verder ook de schildklierproblemen.

Zenuwaandoeningen

Dankzij zenuwen gaan berichten van de huid naar de hersenen. Door zenuwproblemen ontstaan diverse klachten zoals jeuk of pijn op de huid zonder dat dit enige echte schade aan de huid veroorzaakt. Dit gebeurt bij diverse neurologische aandoeningen zoals onder andere een beroerte, suikerziekte (diabetes mellitus), een beknelde zenuw (verwonding, osteoporose, overgewicht, …) en postherpetische neuralgie (complicatie van gordelroos met zenuwpijnen). Diabetes mellitus veroorzaakt diverse mogelijke huidproblemen. Jeuk is bijvoorbeeld het gevolg van diabetische neuropathie (zenuwbeschadiging door suikerziekte). Ook ontstaat mogelijk jeuk aan de huid door verwondingen die de zenuwen aantasten of zenuwbeschadiging veroorzaken. De plaats waar de patiënt jeuk voelt, hangt af van de locatie van het letsel. De arts behandelt de onderliggende oorzaak van zenuwgerelateerde jeuk.

Diagnose en onderzoeken

De arts wenst meestal eerst informatie over mogelijke factoren die leiden tot een jeukende huid waarbij een uitslag ontstaat, zoals bijvoorbeeld medicatiegebruik of een insectenbeet. Daarnaast wenst hij eventuele andere symptomen te kennen. Mogelijk zet hij bijkomende onderzoeken in om de oorzaak van de jeuk te achterhalen, zoals een bloedonderzoek, een urineonderzoek, een echografie, een röntgenfoto en andere beeldvormende onderzoeken.