Laxeermiddeloverdosis: Bijwerkingen van overmatig gebruik

Constipatie is een vrij vervelend symptoom dat sommige patiënten willen bestrijden met laxeermiddelen. Deze geneesmiddelen zorgen ervoor dat patiënten met obstipatie weer stoelgang kunnen produceren. Het is echter belangrijk om het etiket zorgvuldig te lezen en de aanbevolen dosis niet te overschrijden. Een accidentele of opzettelijke overdosis van laxeermiddelen leidt namelijk mogelijk tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals uitdroging en nierproblemen. De behandeling van een laxeermiddeloverdosis is vooral symptomatisch gericht. De vooruitzichten van patiënten die een te hoge dosis hebben gebruikt, zijn variabel. Het is tot slot zeer belangrijk om dat patiënten die bepaalde medicijnen nemen of lijden aan bepaalde aandoeningen, contact opnemen met de arts alvorens laxeermiddelen te gaan gebruiken.

• Wat is constipatie?
• Oorzaken van laxeermiddeloverdosis
• Risicogroepen
• Bijwerkingen van overdosis van laxeermiddelen
• Maag en darmen
• Uitdroging en nierschade
• Andere symptomen
• Verlagen van risico op bijwerkingen
• Contact met arts
• Richtlijnen van etiket opvolgen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties door overmatig gebruik van laxeermiddel

Wat is constipatie?

Constipatie kenmerkt zich door een onregelmatige stoelgang of problemen met de ontlasting. Oorzaken zijn onder andere onvoldoende waterinname, onvoldoende vezels in de voeding, een verstoring van de normale routine (zoals reizen), stress, het eten van grote hoeveelheden zuivelproducten, aambeien, medicijnen, een zwangerschap, een depressie, eetstoornissen en andere aandoeningen. Door gebruik te maken van een laxeermiddel, is het mogelijk om de symptomen van constipatie te verminderen.

Oorzaken van laxeermiddeloverdosis

Door het overmatig gebruik van laxeermiddelen ontstaan mogelijk ernstige tekenen. Een overdosis gebeurt per toeval (accidenteel), bijvoorbeeld omdat patiënten de richtlijnen van het etiket niet goed opvolgen en te snel weer een laxeermiddel gebruiken of een grote dosis gebruiken. Het chronisch misbruik van laxeermiddelen is een mogelijk symptoom van patiënten met eetstoornissen, die laxeermiddelen opzettelijk gebruiken omdat zij ten onrechte aannemen dat het lichaam de ingenomen calorieën dan niet opneemt.

Risicogroepen

55-plussers en kinderen met bepaalde aandoeningen lopen meer risico op het overschrijden van de dosis. Laxeermiddelen worden ook vaak misbruikt na eetbuien bij patiënten met eetstoornissen. Zij geloven namelijk ten onrechte dat deze medicijnen voedsel en calorieën uit het lichaam verdrijven voordat ze kunnen worden geabsorbeerd (opgenomen door het lichaam).

Bijwerkingen van overdosis van laxeermiddelen

Laxeermiddelen zijn er in verschillende vormen, met verschillende ingrediënten. De problemen komen vooral voort uit laxeermiddelen met de werkzame stof natriumfosfaat (zoute laxeermiddelen). Ze werken door water in de darm te trekken, waardoor de ontlasting zachter wordt zodat deze gemakkelijker kan passeren. Het is aanbevolen om de stof natriumfosfaat éénmaal per dag gedurende maximaal drie dagen in een enkele dosis in te nemen. Dit gebeurt oraal (via de mond) of rectaal (via het rectum, het laatste gedeelte van de dunne darm). De meest schadelijke bijwerkingen ontstaan wanneer patiënten een enkele dosis nemen die hoger is dan aanbevolen of anders wanneer patiënten meer dan één dosis per dag nemen omdat het eerste laxeermiddel niet het gewenste effect heeft.

Maag en darmen

Misselijkheid, braken, buikpijn, buikkrampen, diarree en een darmobstructie (verstopping van darm met buikpijn en braken) zijn de meest voorkomende symptomen van een laxeermiddeloverdosis. Het chronisch gebruik van laxeermiddelen verzwakt mogelijk eveneens de darmspieren, wat verder leidt tot constipatie en pijn bij het maken van een stoelgang.

Uitdroging en nierschade

Ernstige bijwerkingen van een laxeermiddeloverdosis zijn uitdroging en/of elektrolytenstoornissen die mogelijk leiden tot ernstige complicaties, waaronder nierschade en soms de dood. Bekende tekenen van uitdroging zijn een droge mond, dorst, een verminderde urineproductie en duizeligheid, vooral bij veranderingen in de positie. Patiënten met een nierletsel als gevolg van een laxeermiddeloverdosis kampen met slaperigheid, traagheid en een zwelling van de enkels, voeten en benen.

Andere symptomen

Andere mogelijke bijwerkingen van een overdosis van laxeermiddelen zijn:

• aspiratiepneumonie (overgegeven maaginhoud wordt in de longen ingeademd)
• blozen
• coma
• een daling van de bloeddruk
• een lage bloedsuikerspiegel
• een vertraagde ademhaling
• huidproblemen: roodheid van de huid, een huiduitslag
• plasproblemen: incontinentie, pijn bij het plassen (dysurie)
• spierzwakte

Verlagen van risico op bijwerkingen

Contact met arts

Aandoening
Patiënten die lijden aan een dikkedarmontsteking (colitis), nierziekte, hartproblemen of uitdroging moeten altijd met een arts praten alvorens ze laxeermiddelen willen inzetten.

Medicatie
Verder moeten patiënten die een laxeermiddel willen gebruiken, ook steeds contact opnemen met de arts wanneer ze bepaalde medicijnen gebruiken zoals:

• angiotensine-converting enzyme (ACE)-remmers (behandeling van een hoge bloeddruk)
• angiotensinereceptorblokkers (ARB's) (behandeling van hoge bloeddruk, hartfalen) of nierfalen
• diuretica (plaspillen)
• niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen (NSAID’s) zoals ibuprofen en aspirine

Richtlijnen van etiket opvolgen

Patiënten moeten steeds goed de richtlijnen op het etiket van het laxeermiddel nakijken en hiermee rekening houden. Patiënten mogen bijvoorbeeld geen orale of rectale dosis van het product innemen als ze nog een stoelgang moeten hebben na het nemen van het laxeermiddel. Kinderen jonger dan twee jaar mogen bovendien nooit laxeermiddelen rectaal innemen.

Diagnose en onderzoeken

Een patiënt met een overdosis zoekt best medische hulp. De arts noteert de tekenen, de medische geschiedenis en het medicatiegebruik. Vervolgens zet hij verschillende onderzoeken in om de ernst van de tekenen te bepalen zoals:

• een bloedonderzoek
• een ECG (elektrocardiografie: hartfilmpje)
• een röntgenfoto van de borstkas
• een urineonderzoek

Behandeling

De arts meet en bewaakt de vitale functies. Verder krijgt de patiënt een symptomatische behandeling die bestaat uit (een combinatie van):

• actieve kool
• ademhalingsondersteuning, inclusief zuurstof en sporadisch ook een buis door de mond naar de longen
• een buis door de mond in de maag om de maag te legen (maagspoeling)
• intraveneuze vloeistoffen (vochttoediening via een ader)

Prognose

De vooruitzichten hangen af van het type laxeermiddel dat de patiënt heeft ingenomen, en ook de tijd die al verstreken is tussen de inname en het krijgen van medische hulp. Bij een eerste laxeermiddeloverdoses zijn de symptomen zelden ernstig. Ernstige symptomen komen vaker tot stand bij patiënten die die regelmatig laxeermiddelen misbruiken door grote hoeveelheden te nemen om gewicht te verliezen.

Complicaties door overmatig gebruik van laxeermiddel

Diverse complicaties ontstaan mogelijk als gevolg van een overdosis van laxeermiddelen zoals onder andere:

• coma
• de dood
• hartritmestoornissen: Laxeermiddelen met magnesium veroorzaken mogelijk ernstige elektrolyt- en hartritmestoornissen bij patiënten met een nierfunctiestoornis.
• het onvermogen om stoelgang te beheersen (fecale incontinentie)
• stoornissen in de vocht- en elektrolytenbalans

Lees verder

• Laxeermiddel: Soorten laxeermiddelen bij obstipatie en tips