Littekens: houd ze zelf in de gaten!

Littekens zijn een ondergeschoven kindje in de medische wereld, tenzij ze echt problematisch worden. Maar jij moet ermee leven! Vandaar het advies: wacht niet op anderen, maar houd ze zelf in de gaten. En doe wat je kunt om je huid zo mooi mogelijk te laten genezen of ontstane ontsiering te verminderen. Wees bijtijds! Je moet er nog een leven mee doen. Er zijn veelbelovende ontwikkelingen, die behandeling vaak pijnloos en gemakkelijk mogelijk maken. Bijvoorbeeld siliconenverband en -gel. Littekens. Ze ontstaan door operaties of letsel als verwonding of verbranding. Wanneer een litteken zich problematisch gedraagt, bijvoorbeeld in de vorm van ontsteking of andere medische problemen, is de medische wereld er alert op. Maar als dat niet het geval is, kan dat flink tegenvallen. Niet uit kwade wil, maar omdat de medische wereld nogal verkokerd is: artsen kijken naar hun eigen vakgebied, en is de patient genezen na bijvoorbeeld een operatie, dan kan zij of hij naar huis. Klaar. De nacontroles beperken zich dan ook tot het medische vlak. Gelukkig dringt het besef steeds beter door dat het effect van een litteken op onze geest ook heel belangrijk is. Maar het advies voor iemand die een litteken heeft opgelopen moet desondanks zijn: let op je eigen litteken. Neem de zorg ervoor en het initiatief om eventueel behandeling in te zetten, in eigen hand. Overigens beperkt dit artikel zich tot de behandeling van relatief 'verse' littekens. Over de mogelijkheden van behandeling van een ouder litteken dat zich niet naar je tevredenheid heeft ontwikkeld, kan de huisarts je inlichten; of zij of hij kan je doorverwijzen naar een deskundige. Een andere beperking die we in dit artikel hanteren, simpelweg omdat de materie zo veelomvattend is, is dat we met name ingaan op de behandeling van verkleuring, verdikking en vervorming.

Doe het zelf!

Tenzij je je schouders ophaalt over de precieze cosmetische gevolgen van het litteken dat je hebt opgelopen en tevreden bent met het natuurlijke verloop van de heling, is het belangrijk dat je zelf de vinger aan de pols houdt. Wacht niet op anderen, en al helemaal niet op je arts om je alert te maken op de mogelijkheden. Het is een goed idee om bijtijds een consult te regelen bij een huidtherapeut met specialisatie in littekenbehandeling. Al doe je het één keer, je weet waaraan je toe bent. Wees hier vlot mee. Als je litteken geheeld is, is het al mogelijk om de genezing te beinvloeden. En ook in geval van littekens geldt: voorkomen is beter dan genezen, en vroeg erbij zijn is van vitaal belang.

Waarop letten?

Uiteraard moet je naar een arts als een litteken trekt, ontsteekt of er andere tekenen in de medische hoek zijn dat het litteken zich niet goed ontwikkelt. Als we het hebben over de cosmetische ofwel uiterlijke kant van de zaak, luistert het nauwer. Een litteken van bijvoorbeeld operatie doet er jaren over om te herstellen. Een paarse naar rood en dan roze verlopende kleur is dan nog lange tijd normaal. Een zekere stevigheid van het litteken is ook normaal. Maar iets wat aandacht verdient, is een litteken dat zich lijkt te verdikken en/of te verbreden, niet in kleur verbetert en niet platter en soepeler wordt. Als dat gebeurt, is het tijd om zo snel mogelijk een arts om diens advies te vragen, zodat de schade snel beperkt kan worden, met voorkoming van verdere vergroting c.q. verdikking. Overigens kan het ook tegengesteld verlopen: dan vormt de huid te weinig littekenweefsel. Het litteken kan er dan heel dun en bijna papierachtig uitzien. Ook in dat geval geldt: op naar de huisarts. Een en ander betekent nog geen grootse problemen. De huid heeft een groot zelfherstellend vermogen. Met name hypertrofie kan zichzelf nog tot op grote hoogte herstellen. Maar waarom het onzekere voor het zekere nemen? Het is goed te kijken of je je huid een handje kunt helpen.

Littekencrème en massage

Met name als een litteken zich probleemloos ontwikkelt, geen rare diktes vertoont of de neiging buiten de oorspronkelijke plek van verwonding te groeien, kan het zijn dat je je tevreden stelt met een niet-medische littekenbehandeling. Er zijn 'over de toonbank'-littekenbehandelingen waar de één opgetogen is, en de ander niet of minder. Wees echter niet te snel met het neertellen van fortuinen voor een littekencrème. De simpele waarheid is dat we niet kunnen weten hoe een litteken zich had ontwikkeld zonder behandeling. Maar er is wel een zekere overeenstemming onder littekenkenners: wanneer het litteken goed genezen en dicht is, is het goed om zelf te leren hoe het zachtjes te masseren met een huidvriendelijke crème. Ook psychologisch kan het goed zijn, omdat het je helpt vertrouwd te raken met je litteken en het te gaan accepteren als een 'aanraakbaar' deel van jezelf, een deel dat er ook mag zijn. De één kiest bij het kiezen van een crème voor de massage voor aloe-veragel of een ander natuurmiddel, de ander kiest liever een littekencrème. Door de bloedsomloop te stimuleren, kan de littekenvorming sowieso gunstig beinvloed worden. Maar blijf opletten: als het litteken dikker wordt, zich verbreedt of alsmaar niet van kleur verbetert, is het tijd voor overleg met de arts. Laat je daarbij niet afschepen. Het is jouw litteken, en jij moet er je leven mee door. Je hebt het recht om te zorgen dat het litteken zich zo goed mogelijk ontwikkelt en er cosmetisch zo goed mogelijk uitziet!

Ingrijpende behandelingen

Er zijn ingrijpende en soms ook pijnlijke behandelingen bekend voor littekenbeperking of -correctie. Denk met name aan plastische chirurgie, laserbehandeling en siliconeninjecties in het aangedane weefsel. Helaas heeft dit feit ervoor gezorgd dat mensen huiverig zijn om een littekenbehandeling aan te kaarten. Ze zijn bang voor pijn en ongemak. Dat kan terecht zijn, maar het kan ook enorm meevallen. Dus steek je hoofd niet in het zand als je bang bent voor grote ingrepen. Zorg dat je weet waarover je praat. Na een deskundig advies kun je altijd nog beslissen!

Siliconengel en -pleisters: Dermatix, Scarban of ActivM?

Een nog niet zo heel bekende, relatief nieuwe methode om een litteken te verminderen of een ongunstige ontwikkeling te voorkomen, is siliconenbehandeling. Er is een siliconenpleister ofwel siliconenverband, en de laatste nieuwkomer is een gel. Deze producten zijn bijvoorbeeld verkrijgbaar van het merk Dermatix, Scarban of Activ'M. Deze producten zijn wel peperduur (een tubetje van 15 mililiter komt bijvoorbeeld rond de 40 euro). Maar niet alleen vergoedt de verzekering deze kosten geheel als de medicijnen door de arts zijn voorgeschreven, de behandeling kan ook erg de moeite waard zijn. Weliswaar zijn de proeven nog niet wijd verbreid en 'keihard' genoeg om zekerheid te hebben, er zijn diverse medische onderzoeken gedaan waarbij verbetering werd geconstateerd. Waarom siliconen een gunstige invloed kunnen uitoefenen op littekens, is overigens nog niet bekend. De meest voorkomende theorie is, simpel uitgedrukt, dat de siliconenlaag op de huid het vocht vasthoudt dat de huid op de plek van littekenweefsels zelf moeilijk kan aanmaken en vasthouden. Hoe maak je nu de keuze uit siliconengel of siliconenpleister c.q. siliconenverband? (Deze laatste twee termen staan beide voor een doorzichtig sheet dat op maat gemaakt kan worden; schrik dus niet van de term 'verband' die naast de term 'pleister'wordt gebruikt). Het verschil tussen gel en siliconenverband ofwel siliconenpleisters is, dat de gel voor relatief geringe huidoppervlakken aangewezen is (operatielittekens bijvoorbeeld) en verband c.q. pleisters voor littekens die een groter oppervlak beslaan. De huidtherapeut kan je helpen beslissen.

Gebruik

Het gebruik van siliconengels en siliconenverband is vrij eenvoudig. De huid goed schoonmaken en droogdeppen, pleister in de juiste grootte aanbrengen c.q. gel zorgvuldig in een dun laagje aanbrengen, en je bent klaar. De gel of pleister is doorzichtig dus onopvallend. Er mag makeup overheen, bijvoorbeeld fijn als je een litteken in het gezicht hebt. Het product moet de hele dag en nacht gebruikt worden, met regelmatige vernieuwing; de gel bijvoorbeeld wordt elke dag tweemaal opgebracht. Overigens zijn er geen bekende bijwerkingen van het product, behalve in bepaalde gevallen huidirritatie. Die is overigens vaak te voorkomen door het product te gebruiken zoals aangewezen: zowel de huid als de (wasbare) pleisters schoonhouden, en het product altijd op een schone, droge huid gebruiken. Als toch huidirriatie optreedt, ga dan in overleg met je huidtherapeut of huisarts.

Heb geduld

Littekenbehandeling vraagt tijd. Heb dus geduld. Een behandeling als met siliconengel of -pleisters vergt bijvoorbeeld minimaal twee maanden, en het advies is om daarna door te gaan zolang het litteken gunstige tekenen van verbetering vertoont: verdere verbleking naar huidkleur, verdergaande afplatting en verzachting van de huid.


Meer over huidproblemen, huidverzorging en cosmetica op de Mariawrites Infoteurpagina