Je stem jong houden

Popconcert afgelast wegens stemproblemen? Je moet echt geen zanger of zangeres te zijn om het erg te vinden dat je stem veroudert en minder krachtig wordt. We gebruiken onze stem dan ook meer dan voldoende. De veroudering van de stem noemt ook wel Presbyfonie en we komen hier de laatste jaren steeds meer over te weten. Kunnen we iets doen om onze stem in optimale conditie te houden?

Stembanden trillen

Op de radio of aan de telefoon kunnen we allemaal wel een oude van een jonge stem onderscheiden. Onze stem evolueert met ons mee. Maar hoe functioneert dit zo fragiele orgaan? Veel mensen denken dat onze stem niet meer is dan een zaak van stembanden. Maar ook de longen zijn belangrijk, het strottenhoofd en de klankholte. Al deze onderdelen samen stellen ons in staat geluiden te produceren. De longen doen dienst als de blaasbalg die de lucht naar het strottenhoofd stuurt alwaar de stembanden een hindernis vormen voor de luchtdoorstroming. Door deze hindernis ontstaat er druk op de stembanden, waardoor er een opening ontstaat en ze gaan trillen. Deze trilling is het geluid. De klankholte is alles wat zich bevind tussen de stembanden en de lippen. Met andere woorden de keel, de tong, de tanden, de sinussen, enz. Deze klankholte stelt ons in staat om het geluid te moduleren, te vormen. We hebben een jonge stem als al deze factoren perfect op elkaar zijn afgestemd. Bij een slechte coördinatie is er een stemverlies.

Presbyfonie

Iedereen boven de zestig heeft in meer of mindere mate last van Presbyfonie. Het strottenhoofd kan dan bijvoorbeeld minder weerstand geven aan de uitgeademde lucht. Ze slagen er dus niet meer in om zich hermetisch te sluiten en ze laten altijd wat lucht door. Hierdoor treed er een verlaging van de intensiteit van de stem op en stemvermoeidheid. Je moet dan immers een grotere inspanning leveren om hetzelfde stemvolume te bekomen. Mensen die hun stembanden heel intensief gebruiken, zoals zangers en zangeressen of mensen die vaak in het openbaar spreken en ook leerkrachten, zullen hier veel sneller last van hebben. Daarnaast verliezen ook de longen aan kracht met de leeftijd. Rokers zullen hier uiteraard als eerste het slachtoffer van worden. Tenslotte verliest de klankholte aan soepelheid met de leeftijd. Ingrepen aan de mond, het gebit en de keel kunnen het praten natuurlijk ook erg bemoeilijken.

Een gezonde stem

Om je stem jong en fit te houden moet je aandacht schenken aan zowel de longen, het strottenhoofd als de klankholte. Pas als alle drie de factoren in optimale conditie zijn, kan je een krachtige stem behouden.

De longen

Deze kan je trainen door veelvuldig te sporten, zoals lopen of zwemmen. Maar ook door vaak te zingen vergroot je de longcapaciteit en train te de coördinatie tussen de luchtuitademing en de sluiting van de stembanden. Het sporten of zingen mag echter niet gepaard gaan met stress en dient in een ontspannen sfeer te gebeuren om een positief effect te bekomen. Roken is volledig uit den boze omdat het de ademcapaciteit sterk verminderd.

Het strottenhoofd

De stembanden zijn een spier en kunnen net als alle andere spieren in ons lichaam getraind worden. Ze worden dan breed en stevig. De beste training is zang en voordracht. Een logopedist is opgeleid om aan de hand van verschillende specifieke oefeningen de stem in vorm te houden. Ook een zang- of dictieleraar kan je helpen om je stembanden correct te gebruiken en te oefenen en er voor zorgen dat je ze niet beschadigt.

De klankholte

In de klankholte dien je vooral te letten op een goede tandhygiëne. Het gebit speelt een vooraanstaande rol in de articulatie. Voorkom dan ook problemen aan het tandvlees. Een kunstgebit is zeer slecht voor de stemkwaliteit. Een implantaat of een brug is veel beter voor de articulatie. Mensen met astma zullen vaak al erg jong problemen hebben met hun stem.

Remedies

Er zijn tal van manieren die je de stem langer jong kan houden. Dien je veel in het openbaar te spreken of ben je een leerkracht, probeer dan regelmatig pauze´s in te lassen. Dit kan bijvoorbeeld door de lessen interactiever te maken, waardoor aan de hand van vraag en antwoord de leerlingen het af en toe van je overnemen. Of laat het toe dat men je af en toe onderbreekt. Door rond te lopen tijdens het spreken, kan je dichter bij het publiek staan en dien je minder luid te spreken en drink tenslottevoldoende. Warme dranken zijn goed voor de stem doordat de damp van de drank het strottenhoofd bevochtigd. Muntjes en andere zuigtabletten kunnen helpen doordat ze de speekselaanmaak bevorderen. Bij problemen kan je overwegen om een korte periode een kuur van aërosol op basis van cortisone te nemen. Dit laatste kan natuurlijk enkel op doktersvoorschrift. Tenslotte wil ik er op wijzen dat je tevens ervoor dient te zorgen dat ook je gehoor optimaal is en blijft. Wanneer we minder gaan horen hebben we immers de reflex om onze stem te gaan forceren, waardoor deze veel sneller gaat verouderen.