Infectie of ontsteking?

Infecties en ontstekingen: van huid via longen tot blaas, zijn we er vatbaar voor. Al krijgen we allemaal ons portie, toch weten we meestal vrij weinig van wat er in ons lichaam omgaat. Wat is het verschil tussen infectie en ontsteking? Wat zijn de gevolgen ervan? En wat kun je doen als het gaat om voorkomen of genezen? Griep, verkoudheid, maar ook ernstige auto-immuunziektes: infecties worden veroorzaakt door het in aanraking komen met ziekmakende micro-organismes. Dat kan op diverse manieren gebeuren. Ten eerste via levende wezens: griep bijvoorbeeld kun je krijgen door het schudden van een hand waarop zich micro-organismes bevinden, terwijl hepatitis onder andere intiem wordt overdragen, via uitwisselen van lichaamsvloeistoffen. En een verkoudheid is gauw opgelopen door contact met een zakdoek: via een voorwerp dus. De ziekmakende micro-organismes zijn onder te verdelen in hoofdgroepen: virussen als voornaamste ziekteveroorzakers, gevolgd door bacteriën op de tweede plaats. Bacteriën worden pas op verre afstand gevolgd door schimmels en gisten. De vraag wat je eventueel tegen de infectie kunt doen, hangt samen met de veroorzaker. Virusinfecties zoals griep reageren bijvoorbeeld niet op antibiotica, terwijl bacteriële infecties zoals een blaasontsteking dat weer wel doen.

Waarom de een ziek wordt – en de ander niet

Iedereen komt ‘onder vuur’ te liggen van ziekmakende organismen. En toch wordt de een ziek van zo’n aanval, de ander niet. Het lichaam staat niet zomaar weerloos bloot aan een aanval, het kan zich verdedigen door lichaamsprocessen die de micro-organismen op hun beurt aanvallen. De vraag is dus, of ons lichaam in staat is de aanvaller bijtijds onschadelijk te maken. En dat hangt weer af van de volgende vragen:

• Hoe sterk is ons lichaam op dat specifieke moment? Stress, moeheid, gebrekkige voeding en eerdere aanvallen van ziekmakende organismen verzwakken de afweer.
• Hoe sterk is het virus of de bacterie?
• Hoe goed functioneert de persoonlijke afweer, die per mens immers anders is?

Infectie = ontsteking?

Vaak worden de termen infectie en ontsteking door elkaar gebruikt. Dat klopt echter niet. Ontstekingen zijn geen synoniem voor, maar een gevolg van infecties. Op de plek waar een infectie optreedt, kan het lichaam op de aanval van de ziekmakende organismes reageren met een ontsteking. Dit betekent dat het lichaam probeert het evenwicht ter plekke weer te herstellen. Je lichaam ontwikkelt daarbij een aantal activiteiten, die verkleuring, warmte en helaas ook pijn veroorzaken. Een verhoogde doorbloeding maakt het weefsel warm en rood. Daarnaast worden witte bloedlichaampjes naar de aangedane plek ‘gestuurd’, die de ziekteverwekkers isoleren en aanvallen. Bovendien proberen lichaamscellen de schade op de plek van de ontsteking te herstellen. Dat kan betekenen dat het weefsel van bijvoorbeeld huid of orgaan weer de oude wordt, maar het kan ook dat dat niet (meer) mogelijk is en minder volmaakt littekenweefsel de plaats inneemt.

Voorkomen en genezen

Hoe beter je gezondheid, des te meer kans om infecties te voorkomen, de gevolgen te beperken of snel te herstellen. Bijvoorbeeld in periodes van stress, slaapgebrek of door het eten van gebrekkige voeding die arm aan vitamines en voedingsstoffen is, ben je extra vatbaarder voor infecties. Een van de bekendste kruidensupplementen voor meer weerstand is Echinea. Veel mensen voelen zich met name in herfst en winter sterker als ze hiermee hun weerstand ondersteunen. Ook bij het herstel speelt de kracht en afweer van je lichaam een bepalende rol. Bepaalde ziekteverschijnselen zoals (herhaaldelijke) blaasontsteking zijn desnoods te bestrijden met bijvoorbeeld antibiotica, maar in geval van een griep is uitzieken het beste devies. Het ontmoedigende gezegde is niet voor niets ‘met medicijnen duurt een griep een week, en zonder zeven dagen.’ Rust is het belangrijkste medicijn. Overigens worden doktoren terughoudender in het voorschrijven van antibiotica; het is een paardenmiddel, en het is mogelijk dat de ziekteverwekkers op den duur resistent worden tegen de antibiotica. Er zijn experimentele studies die beweren dat hoge doses vitamine C helpen om bijvoorbeeld de duur van griep te verkorten, maar de resultaten zijn tegenstrijdig. Vast staat wel dat vitamine C het lichaam helpt beschermen tegen ontstekingen. Dus of je voor supplementen kiest of niet, te allen tijde is het goed om voldoende groente en fruit te eten.

Vriendelijk voor jezelf

Van het vechten tegen infecties wordt het lichaam moe. Herstel van een infectie en eventueel bijkomende ontsteking kost tijd, en geduld. Probeer niet prompt zodra het een beetje gaat, alle taken als vanouds op te pakken. Wees een beetje extra vriendelijk voor jezelf. Besef dat je lichaam in de herstelfase kwetsbaar is, ook voor onverhoopte nieuwe aanvallen. Bouw het hernemen van je activiteiten rustig op, heb geduld met de grenzen van je kunnen, luister naar je lichaam en – heel belangrijk – vertrouw op het vermogen van je lichaam om zichzelf te herstellen en weer krachten op te bouwen.

Griephoofd?

Griep is een van de bekendste virusinfecties die er wereldwijd zijn. Hoge koorts, algemene malaise, pijn in de keel, spierpijn en ontstoken luchtwegen zijn belangrijke gevolgen van griep. Griep is heel vervelend, maar zelden levensbedreigend. Uitzonderingen zijn mensen met een lage weerstand, bijvoorbeeld ouderen of chronisch zieken met een slecht afweersysteem: vandaar dat juist deze groepen gevaccineerd worden tegen griep. Helaas is griep een virus dat van gedaante kan veranderen. Daarom is het altijd maar te hopen dat het griepvaccin van dat jaar goed toepasbaar blijkt voor de griep in kwestie. Een actueel voorbeeld van een griep in nieuwe gedaante is de Mexicaanse griep. Het raadsel waarom je ondanks het opbouwen van weerstand, toch weer een (andere) griep kunt krijgen, is hiermee ook opgelost: griep is veranderlijk. En al is er een vaccin, met de waslijst aan bijwerkingen die overheden beginnen te registreren voor dit geneesmiddel is het een goed streven om deze griep toch maar liever te proberen te voorkomen.

Maatregelen tegen griep

Weliswaar is voorkomen, afhankelijk van de omstandigheden, in meer of mindere mate lastig, maar er zijn zeker maatregelen die je kunt nemen om de griep te voorkomen. Voorkom zo goed mogelijk contact met de – vaak microscopisch kleine en dus onzichtbare - druppeltjes die patiënten uitscheiden bij niezen en hoesten. Juist die zorgen voor besmetting. Bedenk dat handen schudden met een grieppatiënt snel tot besmetting lijdt, o.a. vanwege het bekende advies ‘hand voor je mond bij het hoesten.’ Nieuw advies is dan ook in de holte van je elleboog te hoesten. En zoals voor preventie van alle infecties geldt: zorg voor een optimale weerstand. Je weerstand, en niet de medische zorg, vormt de eerste en belangrijkste barrière tegen infecties en ontstekingen. Zorg ervoor!