Overgewicht en afvallen

Overgewicht komt steeds meer voor onder de bevolking, vooral nu het modebeeld van extrem dun naar de achtergrond verdwijnt. Dik zijn mag en word geaccepteerd. Maar het brengt ook veel risico's voor de gezondheid met zich mee. Afvallen gaat vaak maar moeizaam. Afvallen is je hele levenspatroon drastisch omgooien. Over zwaarlijvigheid oftewel overgewicht. Wanneer heb je overgewicht en wat kan je eraan doen?

Benaming

Overwicht, wordt ook wel zwaarlijvigheid genoemd. Andere benamingen die worden toegepast zijn pachysomie, obesitas of adipositas. Verder kent men zwaarlijvigheid ook onder de naam vetzucht. In de volksmond wordt het, al dan niet cynisch, benaamd als dik of vet. Als scheldnaam kent met de woorden papzak, dikzak, zwijn, varken, dikdobber. Helaas worden mensen vaak om hun zwaarlijvigheid uitgescholden. Ten eerste wil ik opmerken dat degene die dat doen, hiermee waarschijnlijk hun eigen tekortkomingen, afwijkingen of onzekerheden hiermee willen verdoezelen. Schelden is niet stoer!

Uitleg

Onder zwaarlijvigheid wordt verstaan de lichaamsvorm waarbij de dwarse afmetingen zijn toegenomen of het vetweefsel sterk overweegt. Dit kan aangeboren zijn of verworven door bijvoorbeeld het tot zich nemen van teveel of verkeerde voeding.

Vetzucht

De aandoening vetzucht is wanneer er gedurende lange tijd meer energie wordt opgenomen met het voedsel dan dat er verbrand wordt door het lichaam. Het teveel aan energie wordt dan omgezet in vet en opgeslagen in het lichaam. Het lichaam slaat dit vet op om een reserve op te bouwen voor slechtere tijden. Doordat men in deze huidige samenleving geen slechtere tijden kent, wordt het opgeslagen vet niet verbruikt, terwijl het lichaam gewoon doorgaat met het opslaan van een teveel aan energie. De mate van vetzucht kan gemeten worden door het meten van bepaalde huidplooien en de breedte van bepaalde beenderen. Voor personen boven de veertig jaar geld soms dat de spiermassa te laag is, waardoor het vetpercentage te hoog terwijl er toch sprake is van een normaal lichaamsgewicht.

Baby's

Wanneer baby's gedurende hun eerste levensmaanden teveel voeding krijgen, werkt dit erg nadelig voor de toekomst van het kind. Het aantal vetcellen en de grootte van de baby nemen onder invloed van het teveel aan voeding namelijk erg toe. Deze groei is niet terug te draaien, en daardoor kan er op latere leeftijd veel makkelijker vetzucht ontstaan. Ouders dienen daarom goed te letten op de hoeveelheid voeding die een baby gedurende het eerste jaar binnen krijgt.

Familie

Vetzucht kan ook erfelijk aangelegd zijn. In sommige families komt vetzucht meer voor dan in andere families. Ook is er vaak sprake van gewoontegedrag. Wanneer een van de ouders of beiden ouders veel en vet eten, wordt deze gewoonte vaak automatisch overgenomen door de andere gezinsleden. Kinderen leren van hu ouders en imiteren het gedrag, zo ook de voedingsgewoonten. Op deze manier bestaan er vaak ook hele gezinnen waar het overgewicht een stempel drukt. Afvallen kan dan alleen wanneer de hele familie ook meedoet, dit is vaak de beste methode.

Oorzaken

De reden voor overgewicht en vetzucht kunnen divers zijn. Naast verkeerde leefgewoonten en het verkeerde voorbeeld, zo ook baby's die overvoeding krijgen en hierdoor later sneller vetzucht ontwikkelen, zijn er ook factoren als erfelijkheid en ziekten. Bepaalde ziekten als schildklierafwijkingen kunnen overgewicht veroorzaken. Bij dierproeven is gebleken dat bepaalde virussen ook overgewicht veroorzaken, of dit bij de mens ook zo is dat zou goed mogelijk kunnen zijn maar is nog niet bewezen. Een andere oorzaak kan in de hersenen gezocht worden. de hersenen bevatten twee centra: het hongercentrum en het verzadigingscentrum. Wanneer de voedingsbehoefte van het lichaam laag is, werken deze twee centra niet meer goed met elkaar. Hierdoor wordt er een teveel aan energie opgenomen. Soms eet men om verdriet of frustraties te vergeten. Het gaat hier dan om psychische problemen. Ook verveling leidt vaak tot het eten van te vet eten. Of eentonig werk zoals zittend werk, waarbij er ook al snel naar een snack wordt gegrepen. Het eten van verkeerde voeding wordt al gauw een aangewoonte.

Risico's

Dat overgewicht een risico voor de gezondheid vormt, mag al snel blijken uit deze lijst:

• meer kans op hart en vaatziekten
• verhoogde bloeddruk
• suikerziekte komt meer voor onder zwaarlijvigen
• galblaasontstekingen
• meer kans op hersenbloedingen
• kortademigheid
• Bij ernstig overwicht 20 procent meer kans op vroegtijdig overlijden

Behandeling

Feit is dat het zeer moeilijk is om het overtollige vet weg te werken. Een grote wilskracht en doorzettingsvermogen ligt hierbij aan de grondslag. Er zal meer energie verbrand moeten worden dan dat er opgenomen wordt. Dit wordt alleen bereikt door meer te bewegen en minder vet voedsel tot zich te nemen. Hulp van een diëtiste kan hierbij uitkomst bieden. Ook een aangepast trainingsprogramma via bijvoorbeeld een sportschool is een steun inde rug. Belangrijk vooral is dat de omgeving steun beidt. Wanneer de omgeving telkens laat blijken dat het de persoon toch niet gaat lukken of evengoed vette snacks of snoepgoed aanbiedt, dan zal de moed al snel in de schoenen zakken.

In uitzonderlijke gevallen biedt een maagverkleining een uitkomst. Hier moet goed over nagedacht worden, omdat deze onomkeerbaar is en de nodige aanpassing vereist. Dieetpillen zoals ze uit de grond rijzen en dieetdranken helpen doorgaans heel erg weinig. Afvallen is een verandering van je leefgewoonten, zowel met voeding als met beweging. En deze verandering geldt voor een leven lang, want anders begint het overgewicht weer van voren af aan. Tijdelijk afvallen heeft dan ook geen effect, net zo min als veel in korte tijd af willen vallen. Het in korte tijd veel af willen vallen heeft daarbij nog dat het lichaam in de spaarstand gaat: alles wat er na het crashdieet weer inkomt, wordt extra opgeslagen. Zo voorkomt het lichaam dat er weer een nieuwe slechte periode aanbreekt, het lichaam maakt zich dus klaar voor de volgende hongerperiode en slaat extra vet op. Crashdieëten hebben dus het omgekeerde effect. Langzaam en gelijkmatig afvallen is de boodschap.