Vaginale afscheiding: verschijnselen, onderzoek, behandeling
Vaginale afscheiding die klachten geeft komt veel voor bij vrouwen van alle leeftijden. Het kan pijnlijk, lastig, genant en vervelend zijn, maar het beste is om er niet mee te blijven rondlopen. Als de mogelijkheid bestaat dat de oorzaak een Seksueel Overdraagbare Aandoening (SOA) is moet je dat zeker niet doen: in het ergste geval kan die onvruchtbaarheid veroorzaken. Dus toch maar even langs de huisarts voor een uitstrijkje, dan weet je snel waar je aan toe bent.Hier vind je informatie over de volgende onderwerpen:
- Vaginale afscheiding: een normaal verschijnsel
- Wat is normale vaginale afscheiding?
- Wanneer is vaginale afscheiding niet normaal meer?
- Bij de dokter
- De oorzaken van vaginale afscheiding
- Waaruit bestaat de behandeling?
- Wat kun je zelf doen als je al klachten hebt?
- Wat kun je zelf doen om klachten te voorkomen?
Vaginale afscheiding: een normaal verschijnsel
Vaginale afscheiding, afscheiding uit de vagina, ook witte vloed genoemd, is in principe een normaal verschijnsel. Elke vrouw heeft ermee te maken, vanaf de puberteit tot de menopauze; het hoort bij het normale functioneren van het vrouwelijk lichaam. De hoeveelheid afscheiding is niet bij alle vrouwen gelijk, en het verandert ook in de loop van de maand als gevolg van de menstruatiecyclus.Wat is normale vaginale afscheiding?
Normale vaginale afscheiding bestaat uit vloeibaar, kleurloos, een beetje waterig slijm dat door de wand van de vagina wordt afgescheiden en dat na opdrogen een beetje wit-gelig van kleur is. Het is geurloos of het ruikt licht zurig; ook dat is normaal omdat de vagina van nature een zure omgeving is. De bacteriën die hiervoor zorgen, de (lactobacillen) beschermen zo de vagina tegen ongewenste bacteriën en vormen de normale vaginale flora.In de loop van de menstruatiecyclus verandert de afscheiding in kleur en hoeveelheid. Rond het moment van de ovulatie (eisprong) is er vaak een toename van de afscheiding en ook wordt het slijmeriger. De geur kan dan ook anders zijn. Bij vrouwen die de anticonceptiepil gebruiken kan de afscheiding veranderen, en tijdens de zwangerschap neemt het vaak toe. Bij vrouwen die in de overgang komen neemt de afscheiding af; dan kunnen klachten juist te maken hebben met vaginale droogte. Ook in de periode na de bevalling kan dit het geval zijn. Het zijn vaak hormonale veranderingen die voor deze variatie in de vaginale afscheiding zorgen.
Wanneer is vaginale afscheiding niet normaal meer?
Omdat de afscheiding uit de vagina nogal kan wisselen is het soms lastig om te bepalen wanneer het nog normaal is en wanneer niet meer. En ook al is het voor jou anders dan je gewend bent, het is meestal niet schadelijk en herstelt zich in veel gevallen weer vanzelf. Er zijn echter redenen om naar de dokter te gaan met klachten over vaginale afscheiding als je:- denkt dat je een SOA (Seksueel Overdraagbare Aandoening: geslachtsziekte) hebt of kunt hebben
- pijn in de onderbuik hebt daarbij
- last hebt van klachten zoals: jeuk, pijn, irritatie, branderig gevoel, roodheid, zweertjes, wratjes of blaasjes in/bij de vagina
- bloed bij de afscheiding ziet die niet van de menstruatie komt
- toegenomen afscheiding hebt die groen/geel, wit en brokkelig of grijswit van kleur is
- merkt dat de afscheiding schuimt en/of stinkt: een rottings- of sterke vislucht
In medische kringen wordt het fluor vaginalis genoemd, waarmee door artsen bedoeld wordt: afscheiding uit de vagina die niet bloederig is, en die voor jouw gevoel afwijkt van wat jij als normaal voor jou beschouwt als het gaat om de kleur, geur en de hoeveelheid.
Bij de dokter
Een bezoekje aan de dokter is nodig om je klachten op de beste manier aan te pakken. Het is een van de meest voorkomende redenen van vrouwen om naar de dokter te gaan, dus niet echt iets bijzonders. Het is niet handig om voor het bezoek alle afscheiding weg te wassen omdat de dokter je klachten dan niet goed kan beoordelen, dus: niet doen. Na het uitwendig onderzoek, waarbij het weefsel aan de buitenkant en bij de ingang van de vagina bekeken wordt, volgt dan een inwendig onderzoek: hiervoor wordt een speculum (eendenbek) gebruikt om de vagina van binnen te bekijken en eventueel een paar uitstrijkjes (met wattenstokjes) van de afscheiding of van de baarmoederhals (cervix) te maken.De dokter kan meteen een paar simpele testjes doen van de afscheiding om te zien of er aanwijzingen zijn voor een infectie. Sommige verwekkers van afscheiding zijn direct onder de microscoop te zien. Voor de andere moeten de uitstrijkjes naar het laboratorium worden gebracht of gestuurd voor onder andere een kweek, en daarvan krijg je dan een paar dagen later de uitslag. De eventuele behandeling kan dan worden afgestemd op de gevonden oorzaak van je klachten.
De oorzaken van vaginale afscheiding
SOAAls je vermoedt dat je een SOA hebt (of kunt hebben, ook al heb je geen klachten) ga dan altijd naar de dokter; infecties als chlamydia, gonorroe (druiper) of Trichomonas zijn goed te behandelen. Maar als dit niet gebeurt kunnen ze een ontsteking van de inwendige geslachtsorganen en daarmee onvruchtbaarheid veroorzaken. Pijn in de onderbuik kan een aanwijzing zijn dat er een ontsteking in het kleine bekken zit en is een ernstig symptoom hierbij.
Candida
Candida is een gist, een soort schimmel, die bij veel vrouwen in de vagina aanwezig is zonder dat ze er last van hebben. Pas als die zich gaat vermeerderen doordat het evenwicht in de vagina verstoord is, kunnen er klachten ontstaan. Dat kan bijvoorbeeld zijn bij het gebruik van bepaalde medicijnen zoals breedspectrumantibiotica, waardoor ook de normale bacteriën van de vaginale flora worden uitgeschakeld, of bij aandoeningen zoals diabetes (suikerziekte). Ook vrouwen die de anticonceptiepil gebruiken en zwangere vrouwen hebben vaker een Candida-infectie. De afscheiding is bij een Candida-infectie meestal wit en brokkelig, zoals kwark. Ook ontstaat er vaak jeuk en roodheid in en bij de vagina. Een infectie met Candida wordt candidiasis of gewoon een schimmelinfectie genoemd.
Bacteriële vaginose
Dit is eigenlijk een situatie waarbij het normale evenwicht tussen de micro-organismen in de vagina verstoord zijn. Het komt vaak voor en kan verschillende oorzaken hebben, zoals medicijngebruik, wassen met zeep of seks. De normaal 'zure' omgeving van de vagina wordt dan minder zuur, waardoor sommige bacteriën de overhand gaan krijgen, zoals Gardnerella vaginalis. Dit is de bacterie die in dat geval de kenmerkende visachtige geur geeft aan de afscheiding.
Waaruit bestaat de behandeling?
SOAChlamydia of gonorroe zijn goed te behandelen en dan is de infectie weer snel te genezen. Behandeling is noodzakelijk om ernstige complicaties, zoals een ontsteking van de inwendige geslachtsorganen te voorkomen. Bij een infectie met Chlamydia wordt een antibioticum voorgeschreven, en in Nederland is dit meestal azithromycine. Blijkt het om gonorroe te gaan dan wordt ook behandeld met antibiotica, vaak een middel uit de groep chinolonen, of cefalosporinen. Bij een infectie met Trichomonas wordt meestal metronidazol (Flagyl) voorgeschreven in de vorm van tabletten of vaginaalzetpillen.
Candida
Van Candida hoef je er lang niet altijd last te hebben, maar als dit wel zo is en het evenwicht in de vagina herstelt zich, dan gaat het ook vaak vanzelf weer weg. Je hebt dan geen behandeling nodig. Als je er wel veel last van hebt en de klachten gaan niet over dan is het te behandelen met een vaginaal-crème of vaginaal-tabletten, bijvoorbeeld clotrimazol (Canesten-Gyno). Dit middel kan ook tijdens de zwangerschap gebruikt worden.
Bacteriële vaginose
Het is alleen nodig om dit te behandelen als je er veel klachten van hebt, er wordt dan antibiotca voorgeschreven. Het gaat dan om metronidazol (Flagyl). Het is er in de vorm van tabletten om in te nemen, of als vaginaalzetpillen(ovules). Als je zwanger bent kun je dit middel beter niet gebruiken. Het kan om een kuur van één dag of een week gaan. Een ander middel dat kan worden voorgeschreven is clindamycine, in de vorm van crème voor de vagina.
Wat kun je zelf doen als je al klachten hebt?
Als je al klachten hebt kun je proberen om deze te verminderen door een aantal maatregelen:- Was je niet vaker dan normaal, al helemaal niet met zeep, droog voorzichtig deppend af
- was je alleen aan de buitenkant, niet in de vagina
- draag katoenen ondergoed, verschoon wat vaker
- gebruik geen inlegkruisjes om broeien te voorkomen
- gebruik even geen tampons als je klachten hebt
- probeer niet te krabben bij jeuk, om beschadiging van het weefsel te voorkomen
- als je pijn hebt, vrij dan even niet
- ga naar de dokter als je klachten aanhouden
Wat kun je zelf doen om klachten te voorkomen?
De vagina is zelfreinigend en het is belangrijk dat het natuurlijke evenwicht niet verstoord wordt. Om te voorkomen dat er klachten ontstaan zijn een paar dingen belangrijk:- was alleen met (lauw) water, gebruik een washandje maar één keer, of liever: spoel af onder de douche
- gebruik nooit zeep, eventueel een speciale pH-neutrale wasemulsie
- bij gebruik van toiletpapier alleen van voren naar achteren afvegen
- slaap zonder onderbroek: goed voor het 'luchten'
- draag alleen katoenen ondergoed
- gebruik liever geen inlegkruisjes, verschoon je ondergoed eventueel extra
- als je gauw klachten krijgt gebruik dan bij het vrijen liever een glijmiddel dan speeksel, het laatste bevat veel bacteriën
- vrij veilig: gebruik altijd een condoom als je wisselende contacten hebt
Intieme hygiëne
Er zijn veel verschillende producten in de handel die speciaal zijn ontwikkeld voor de 'intieme hygiëne'. Ze bevatten vaak melkzuur om het zure milieu in de vagina te ondersteunen. Het is niet bewezen dat ze ook echt helpen. Als je per se iets wilt gebruiken om te spoelen kun je wel beter zo'n product nemen dan zeep of huis- tuin- en keukenmiddeltjes, zoals yoghurt.
