Helicobacter pylori bacterie: klachten/onderzoek/behandeling

Een infectie met de bacterie Helicobacter pylori komt veel voor. Dit hoeft geen klachten te geven, maar als dit wel het geval is moet eerst onderzoek worden gedaan om zeker te weten dat het om Helicobacter gaat. Dan kan er met een behandeling worden begonnen. Wat is dit voor een bacterie, welke klachten kan Helicobacter pylori geven, welke onderzoeken zijn er mogelijk en waaruit bestaat de behandeling?

Wat is Helicobacter pylori?

Helicobacter pylori is een bacterie die in de maag kan voorkomen. Microbiologisch gezien gaat het om een gekromd Gram-negatief staafje. Deze bacterie is bestand tegen maagzuur (als enige, voor zover bekend) en komt in de maag bij 10-20% van de mensen in landen van West-Europa voor. In landen die minder ontwikkeld zijn is dat bij 60-90% van de mensen. Deze bacterie hoeft geen klachten te geven, maar als er sprake is van een zweer in de maag of twaalfvingerige darm, dan blijkt dat Helicobacter pylori in 95% van deze gevallen wordt gevonden in het maagslijmvlies. Daarmee is er een duidelijk verband tussen deze aandoeningen en deze bacterie. De schatting is dat in Nederland van de mensen jonger dan 40 jaar ongeveer 15% en van de ouderen (>60 jaar) 30 % besmet is met Helicobacter pylori.

Welke klachten kunnen ontstaan door Helicobacter pylori?

Als iemand besmet is met Helicobacter pylori zal meestal alleen een ontsteking van het maagslijmvliesontstaan (gastritis). Bij sommige mensen kan hieruit een maagzweer ontstaan. Hoewel dat lang niet altijd klachten hoeft te geven, zijn dit de meest voorkomende als dat wel het geval is:

• pijn in de bovenbuik
• misselijkheid, soms braken
• opgeblazen gevoel
• minder trek in eten

Men weet niet precies waarom de een wel klachten krijgt en de ander niet, het zou kunnen dat erfelijkheid hierin een rol speelt. Er is ook een relatie tussen de aanwezigheid van Helicobacter pylori in het maagslijmvlies en maagkanker. Door de ontsteking van het maagslijmvlies kunnen veranderingen in dit weefsel ontstaan waardoor de kans op maagkanker uiteindelijk groter kan worden.

Via welk onderzoek kan Helicobacter pylori worden aangetoond?

Onderzoek van faeces (ontlasting)

Er is een eenvoudige test die op het laboratorium kan worden gedaan waarbij Helicobacter pylori kan worden opgespoord in ontlasting. Hierbij wordt antigeen van de bacterie aangetoond. Het grote voordeel van deze test is dat ontlasting eenvoudig te verkrijgen is; daarmee is de methode ook gemakkelijk te gebruiken voor kinderen. Bovendien kan, tenminste vier weken na een volledige behandeling, met deze test een controle worden gedaan op de aanwezigheid van het antigeen.

Onderzoek van bloed

In bloed (serum) kunnen antistoffen (IgG) tegen Helicobacter pylori worden aangetoond; als die gevonden worden betekent dit dat er sprake is van een besmetting met Helicobacter pylori. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de ELISA methode, een kwantitatieve bepaling. De test kan door de arts worden aangevraagd voor het stellen van de diagnose en ook voor follow-up onderzoek na behandeling. Voor dit laatste moet zes maanden gewacht worden nadat de behandeling is voltooid

Ademtest

In een paar ziekenhuizen kan een ademtest worden gedaan om Helicobacter pylori op te sporen. Dit wordt de C13-ureum ademtest genoemd. Hiervoor krijgt de patiënt een oplossing met ureum te drinken. Ureum is een stof die normaal in het lichaam voorkomt; het is een afbraakproduct van de eiwitstofwisseling dat door de nieren wordt uitgescheiden in de urine. De ureum die wordt gebruikt in de ademtest bevat 'gemerkte' koolstof. Helicobacter pylori maakt een enzym aan (urease) dat ureum splitst, en hierbij ontstaat koolzuurgas. Na het drinken van de vloeistof wordt de uitgeademde lucht gemeten. Is het uitgeademde koolzuurgas ook gemerkt, dan is er sprake van een infectie met Helicobacter pylori. Is er geen gemerkt koolzuurgas te meten dan is er geen enzym, dus geen Helicobacter aanwezig: er is geen besmetting.

Onderzoek van een biopt

Onderzoek van een biopt is het meest betrouwbaar om Helicobacter pylori aan te tonen. Een biopt is een stukje weefsel dat voor onderzoek wordt afgenomen. In dit geval wordt een stukje van van het maagslijmvlies afgenomen: dit wordt via een gastroscopie gedaan. Klik hier voor meer informatie over dit onderzoek. Het afgenomen weefsel wordt naar het laboratorium gestuurd voor onderzoek. Het kan hierbij gaan om microscopisch onderzoek en/of kweek.
Het voordeel van het kweken van de bacterie uit een biopt is dat ook onderzocht kan worden voor welke antibiotica deze gevoelig is.

De behandeling van een infectie met Helicobacter pylori

Er hoeft niet altijd behandeld te worden; als er sprake is van klachten en de bacterie wordt aangetoond dan is het wel nodig.
Hiervoor wordt een kuur van twee verschillende antibiotica gebruikt, samen met een maagzuurremmend middel. Dit wordt triple therapie genoemd. De antibiotica die hiervoor worden gebruikt zijn meestal metronidazol, clarithromycine of amoxicilline. Door de antibiotica wordt de bacterie bestreden en door de maagzuurremmer krijgt het maagslijmvlies de gelegenheid zich herstellen. De kuur is vrij zwaar, maar moet wel volgens voorschrift worden genomen. De kans is groot dat de bacterie hierna verdwenen is. Tegen bijwerkingen van de antibiotica, zoals diarree en buikpijn, kunnen eventueel probiotica worden gebruikt.