Stress meten met apparatuur

Meer dan tien procent van de Nederlandse beroepsbevolking lijdt aan burn-out. Burn-out ontstaat door langdurige ongezonde stress. Door stress vroegtijdig te onderkennen en de leefwijze te veranderen kan burn-out worden voorkomen. Door de medisch-technische vooruitgang kan stress tegenwoordig ook gemeten worden met apparatuur.

Stress medeoorzaak voor tal van aandoeningen

Langdurig ongezonde stress kan niet alleen leiden tot burn-out maar draagt ook bij aan het ontstaan van tal van andere aandoeningen. De bekendste aandoeningen waarbij stress een rol speelt zijn hart- en vaatziekten, maag- en darmproblemen, rug- en nekproblemen, maar volgens sommige wetenschappers is stress bij minstens vijftig procent van alle ziekten een medeoorzaak. Dat hoeft niet te verbazen want stress put het lichaam uit, en een uitgeput lichaam heeft minder weerstand tegen ziekten en ook minder zelfherstellend vermogen.

Zelfobservatie

Stress is een sluipend proces; men gaat meestal ongemerkt van kwaad tot erger. Vandaar dat het heel belangrijk is om regelmatig aan zelfobservatie te doen. Zaken om op te letten zijn dan onder meer: heb ik vaak een gevoel van haast?, ben ik snel geïrriteerd?, heb ik moeite met inslapen?, word ik vaak erg vroeg wakker?, ben ik dikwijls chaotisch?, heb ik concentratieproblemen? etc. Het is echter ook mogelijk om stress te testen met apparatuur. De laatste jaren zijn er diverse apparaten op de markt gekomen waarmee dat kan.

Hartritmevariatie? Een gezond teken

Om stress te testen wordt meestal een hartfilmpje, oftewel een ECG, gemaakt. Uit de ECG blijkt dan wat de variatie in de tussenpozen van de hartslag is. Het mag gek klinken maar bij een gezond mens is de hartslag licht onregelmatig. In de Chinese geneeskunde is dit al heel lang bekend. Vandaar dat Chinese artsen bij het stellen van een diagnose veel waarde hechten aan het meten van de pols. Een licht onregelmatige hartslag is een teken dat het zenuwstelsel en het hart goed reageren op prikkels, c.q. zich goed aanpassen aan omstandigheden. Een gezond hart reageert bijvoorbeeld meteen op een beweging, gaat meteen meer bloed door het lichaam pompen om zuurstof, vocht en voedingsstoffen naar alle plekken in het lichaam te brengen die bij het bewegen betrokken zijn. Een starre, te regelmatige hartslag duidt daarentegen op een gering aanpassingsvermogen van het zenuwstelsel en het hart. Een extreem regelmatige hartslag kondigt meestal een snel overlijden aan.

Hartritmestoornissen

Het verschijnsel van de licht onregelmatige hartslag wordt Heart Rate Variability (HRV) genoemd. Dit moet overigens niet verward worden met hartritmestoornissen. Als er sprake is van hartritmestoornissen overschrijdt de onregelmatigheid van de hartslag bepaalde ongezonde marges.

Mentaal of fysiek

Wanneer de HRV hoog is, is het stressniveau laag. Wanneer de HRV laag is, is het stressniveau hoog. Hierbij kan echter geen goed onderscheid worden gemaakt tussen fysieke stress, bijvoorbeeld tengevolge van een ziekte, of mentale stress. Het is dan ook belangrijk om bij een lage HRV oorzaken uit te sluiten. Wanneer mentale stress uitgesloten kan worden door bijvoorbeeld een aanvullende vragenlijst, dient gezocht te worden naar fysieke oorzaken. Bij sporters kan een lage HRV wijzen op overtraindheid. Vandaar dat in de topsport HRV metingen ook veel worden gebruikt.

Thuis of op de werkplek meten

HRV testen door middel van apparatuur worden al op veel plaatsen aangeboden, bijvoorbeeld bij fitnesscentra, therapeuten, coaches, sportclubs, bedrijven die zich richten op ziektepreventie etc. Ook zijn er consumentenapparaatjes in de handel die geschikt zijn om thuis en de op de werkplek te gebruiken. Het voordeel daarvan is dat vastgesteld kan worden waar de stress het meest hevig is. Wat het nemen van maatregelen doeltreffender kan laten zijn. Deze apparaatjes zijn meestal wat minder accuraat dan de professionele apparatuur, maar ze geven wel een tamelijk goede indicatie. Verder bestaan er ook apparaatjes die feedback geven en waarmee dus geoefend kan worden om het stressniveau naar beneden te krijgen. Voor het vinden van een therapeut of anderszins die testen afneemt of een leverancier van consumentenapparaatjes, kan het beste even op internet worden gezocht onder de termen: stress meten, stress testen, HRV, Heart Rate Variability, hartcoherentie, etc.

Lees verder

• Chaos in je hoofd. Wat doe je eraan?