Migraine: De oorzaak van hoofdpijn en migraine

De meeste onder ons worden uiteindelijk geconfronteerd met migraine. Hoe deze migraine ontstaat, wordt in volgend artikel in detail uitgelegd.

Wat gebeurt er wanneer er hoofdpijn optreedt?

Delen van de hersenvliezen, de slagaders en sommige zenuwen in het hoofd bevatten speciale zenuwcellen die pijnprikkels uitzenden wanneer ze uitgerekt, samengedrukt of geïrriteerd worden door chemische stoffen of wanneer er sprake is van zuurstoftekort.

Spieren bevatten ook pijnreceptoren die worden geprikkeld door chemische stoffen die vrijkomen bij overmatige lichaamsbeweging of langdurige spanning. De pijn die hierdoor wordt veroorzaakt, noemen we over het algemeen hoofdpijn.

Irritatie van zenuwvezels kunnen verstoringen in de visuele waarneming veroorzaken en een brandende pijn die bekendstaat als neuralgie (zenuwpijn), wat kenmerkend is voor clusterhoofdpijnen en in verband zou kunnen staan met een ontsteking van de sinussen.

Het verschil tussen migraine en hoofdpijn

Hoofdpijnen

Over het algemeen is hoofdpijn tweezijdig; de pijn manifesteert zich aan beide kanten van het hoofd. De pijn is continu, totdat ze wordt verlicht door medicatie en meestal wordt hij uitgelokt door algemene verschijnselen als vermoeidheid, overmatig alcoholgebruik, menstruatie, enz. Alhoewel hoofdpijnen zeer ernstig kunnen zijn, reageren ze meestal op pijnstillers die zonder recept verkrijgbaar zijn. Er wordt gezegd dat psychogene hoofdpijnen (mogelijk veroorzaakt door een depressie) niet gevoelig zijn voor pijnstillers. Deze vormen van hoofdpijn zouden te wijten kunnen zijn aan veranderingen in het natuurlijke endorfinegehalte.

Migraine

Over het algemeen is migraine eenzijdig en is de pijn van bonkende aard; zoals een polsslag. Ze treden op met of zonder aanwijsbare redenen en kunnen enkele dagen aanhouden. Bovendien reageren ze niet op de conventionele pijnstillers. Vaak worden ze voorafgegaan door waarschuwingssignalen, die door sommigen ook wel aura's worden genoemd. Onder deze auraverschijnselen rekenen we onder andere: kouwelijkheid, een tinteling rond de mond en in de handen, een stoornis in de visuele waarneming, zoals het zien van lichtflitsen, vlekken of lijnen, die ook eenzijdig kunnen optreden. Deze verschijnselen kunnen veroorzaakt worden door ischemie (verminderde bloedtoevoer die te wijten is aan extreme vaatvernauwing) of door druk van gezwollen weefsel rondom de zenuw. Enige tijd na het beginstadium van de cerebrale vaatvernauwing (vernauwing van de bloedvaten in de hersenen) ontstaat een intense pijn, gewoonlijk op één plek, vaak boven het oog. Die bonkende pijn kan uren of dagen aanhouden. Het vermoeden bestaat dat ze het gevolg is van een extreme extra-cerebrale vaatverwijding (verwijding van de bloedvaten buiten de hersenen). Niet zelden gaat deze pijn gepaard met zweten, misselijkheid en braken. Gewoonlijk verergeren geluid en licht de migraineaanval. Een algemeen gevoel van 'verwardheid' en een milde pijn kunnen nog dagen aanhouden, terwijl de eigenlijke migraine aanval al voorbij is.

Clusterhoofdpijnen

Clusterhoofdpijnen zijn een soort migraine die zich als tien reeks episoden (clusters) manifesteert en een periode van meer dan een week of twee kunnen beslaan. De pijn is éénzijdig wordt meestal in het oog, rondom het ooglid en achter de neus gevoeld, en heeft een brandend karakter. Nadat de pijn is weggetrokken, heeft men vaak last van een loopneus. Volgens onderzoekers zijn jonge mannen en vrouwen in de overgang vatbaarder voor deze vorm van migraine. Een gemeenschappelijke factor is nog niet ontdekt.

Oorzaken van hoofdpijnen

• chemische irritatie
• voedselintolerantie
• medicijnen
• ischemie en vermoeidheid
• spierspanning en problemen ten gevolge van een verkeerde lichaamshouding
• artritis
• infecties
• hoge bloeddruk
• neuritis
• menopauze
• tumoren

Chemische irritatie

Een aantal chemische stoffen kan leiden tot een irritatie van de pijnreceptoren in de slagaders en zenuwen. De bekendste zijn alcohol en giftige stoffen die door bacteriën worden geproduceerd. Veel industriële chemicaliën veroorzaken hoofdpijn wanneer ze overmatig worden ingeademd.

Voedselintolerantie

Voedingsmiddelen die tyramine bevatten (kaas, rode wijn, vleesextracten, gistextracten) kunnen bij mensen die daarvoor gevoelig zijn, leiden tot buitensporige vaatverwijding. Voedsel waarin methylxanthinen aanwezig zijn (koffie, chocolade, thee, cola) kunnen tot vernauwing van de bloedvaten in de hersenen leiden.

Medicijnen

Sommige medicijnen, zoals de antidepressiva die tot de SSRl's (de 'Prozac-familie') worden gerekend, kunnen vaatvernauwing veroorzaken, wat leidt tot zware hoofdpijn in de eerste weken van het gebruik. Sommige antihypertensiva (bloeddrukverlagende middelen) kunnen eveneens hoofdpijn veroorzaken, waarschijnlijk door vaatverwijding.

Ischemie en vermoeidheid

Ischemie betekent tekort aan bloed. Dat is het gevolg van een extreme vaatvernauwing, waardoor het zuurstofgehalte afneemt. Dat stimuleert de pijnreceptoren in de wanden van de slagaders. Alhoewel migraine zowel met vaatverwijding als met vaatvernauwing in verband wordt gebracht, worden de meeste hoofdpijnen veroorzaakt door vaatvernauwing. Dat is bijvoorbeeld het geval bij hoofdpijn ten gevolge van vermoeidheid. Vaak is dat te zien aan iemands gezicht, dat bleker ziet dan normaal. Bovendien voelen de handen koud aan en kunnen mensen die lijden aan vermoeidheidshoofdpijn het maar niet warm krijgen.

Spierspanning en problemen ten gevolge van een verkeerde lichaamshouding

Wanneer u gespannen of angstig bent, kan er een verhoogde spierspanning ontstaan. In dat geval worden de spiervezels gestimuleerd door sympathische prikkels vanuit de hersenen. Over het algemeen zijn die bedoeld om het lichaam voor te bereiden op de “vecht of vluchtreactie”, een reactie op gevaar.

Stijfheid en spierpijn kunnen ook optreden wanneer één en dezelfde houding te lang wordt aangehouden, bijvoorbeeld wanneer men zich langdurig over het werk buigt of het hoofd in de nek legt om naar boven te kijken. De pijn die dan optreedt, is het gevolg van vaatvernauwing, ischemie en een ophoping van afvalstoffen (zoals melkzuur) door spiercontractie.

Pijn veroorzaakt krampen: de spieren rondom het gebied trekken samen om het weefsel te beschermen. Als de pijn in de schouders begint (wat heel gebruikelijk is bij het te lang aanhouden van dezelfde houding), kan die zich uitbreiden naar de achterkant van het hoofd. Dit is een typische spanningshoofdpijn.

Artritis

Spanning in versleten, beschadigde of ontstoken gewrichten in de nek, kan direct een invloed hebben op bepaalde zenuwen doordat ze er druk op uitoefenen. Er kan ook pijn optreden, omdat de spieren rondom het gebied verkrampen. Sommige mensen lijden aan hoofdpijnen, omdat hun kaakbeenderen niet goed op elkaar aansluiten, waardoor er druk wordt uitgeoefend op zenuwen en er spierspanning ontstaat.

Infecties

Verkoudheid- en griepvirussen scheiden giftige stoffen af die de weefsels irriteren en pijnreceptoren stimuleren. Dat wordt gevoeld als hoofdpijn en pijnlijke ledematen. Veel andere met koorts gepaard gaande infecties hebben hetzelfde effect.

Meningitis

Sommige bacteriën en virussen kunnen de hersenvliezen binnendringen en irritatie veroorzaken, wat tot zware hoofdpijnen kan leiden. Over het algemeen gaat het om een acute pijn die gepaard gaat met suizingen, koorts, zwakte, verwardheid en een algeheel gevoel van malaise. Dit type hoofdpijn mag niet behandeld worden met kruiden; onmiddellijke behandeling in het ziekenhuis is vereist! Als er twijfel bestaat omtrent de oorzaak van een hoofdpijn, dient u contact op te nemen met uw huisarts, alle symptomen te omschrijven en te vertellen wanneer ze zijn begonnen.

Sinusitis

Sommige infecties bereiken de sinussen (kaak- of voorhoofdsholten) en veroorzaken een ontsteking die gezwollen weefsels en een toename van de slijmafscheiding tot gevolg heeft. Dat veroorzaakt een ernstige brandende pijn in het voorhoofd, onder de ogen en achter de neus. Soms breidt de pijn zich uit naar het gebit.

Hoge bloeddruk

De verwijding van bloedvaten bij extreem hoge bloeddruk leidt tot hoofdpijn die over het algemeen 's ochtends bij het opstaan optreedt. Meestal betreft het hier een pijn aan je achterkant van het hoofd.

Neuritis

Een ontsteking van zenuwen kan ernstige pijn veroorzaken. Die pijn wordt neuralgie (zenuwpijn) genoemd, alhoewel dit strikt gesproken geen hoofdpijn is. Veelal betreft het de nervus trigeminus (driehoekszenuw), die invloed uitoefent op de ogen, de oren en de kaken.

Menopauze

Na de menopauze scheiden de bloedplaatjes minder mono-amino-oxidase af, een stof die serotonine (een cerebrale vaatvernauwer) afbreekt. Een toename van serotonine in de bloedbaan is tevens verantwoordelijk voor het stimuleren van de pijnreceptoren in de bloedvaten en het samentrekken van de vaatwanden.

Tumoren

Tumoren veroorzaken pijn door vervorming en druk die op de omliggende weefsels en organen wordt uitgeoefend. Meestal betreft het een hevige pijn die niet verdwijnt en geleidelijk aan erger wordt. Over het algemeen gaat de pijn gepaard met vreemde sensaties, tekorten en verstoringen die uitdrukking geven aan schade in de zenuwcentra die in de hersenen gelegen zijn. Als uw hoofdpijn deze kenmerken vertoont, dient u uw huisarts te raadplegen.