Burn-out, combinatie van vele problemen

De fel omstreden Duitse rondewinnaar Jan Ullrich kampt sinds kort met een burn-out. In onze jachtige samenleving hebben we allemaal wel eens last van vermoeidheid, stress en teveel werk. Als het leven ons zodanig in zijn wurggreep houdt, dat we zelfs niet meer aan werken toe komen, is de kans bijzonder groot dat we het slachtoffer zijn van zo'n burn-out. Deze "welvaartsziekte" verloopt in verschillende stadia en de sympomen zijn niet altijd even gemakkelijk te herkennen, maar wat eraan gedaan? Steeds meer en meer landgenoten krijgen met een burn-out te kampen, maar zo gemakkelijk om een duidelijk inzicht te krijgen in deze "moderne" kwaal, zijn ziektebeeld, zijn symptomen en geneeswijzen is het zeker niet.

Professionele uitputting

De term burn-out is immers een begrip dat vele ladingen dekt. Het is inderdaad een verzameling van verschillende, meest uiteenlopende ervaringen. In geneeskundige kringen, wordt dat meer en meer als "professionele uitputting" omschreven.
Een burn-out is dus een verzameling van een ganse reeks eerder vage klachten, die gaan van complete lusteloosheid en fysieke uitputting tot overdreven emotionele reacties en zelfs depressies. Belangrijk is ongetwijfeld al deze uiteenlopende klachten te bundelen en na te gaan wat ze allen gemeen hebben om op die manier tot een einddiagnose te komen.
En de diagnose van al deze eerder beschreven klachten luidt meestal burn-out, lang geen hol modewoord, maar voor vele keiharde realiteit, een "welvaartsziekte" die men niet in een handomdraai overwint. Het is inderdaad pas na een langdurige "studieronde" dat men met de eigenlijke behandeling van deze ziekte kan starten.

Combinatie van problemen

Een burn-out vindt zijn voedingsbodem in het al te drukke (professionele) bestaan van zijn slachtoffers. Deze arbeidsproblemen, gecombineerd met zijn persoonlijkheid en privé-problemen, doen in vele gevallen deze ziekte ontstaan. Deze ziekte komt in de meest uiteenlopende beroepscategorieën voor gaande van politie-agent, tot verpleegkundigen, onderwijzers en (top)sporters, zoals nu dus de gewezen Duitse ronderrenner Jan Ullrich. Personen met een helpende en ondersteunende functie lopen een duidelijk verhoogd risico, zo blijkt uit de resultaten van een recent onderzoek.
Slachtoffers van een burn-out slagen er meestal niet meer in hun beroeps-mogelijkheden te combineren met wat organisatorisch mogelijk is. Ze houden hun klachten meestal zo lang mogelijk voor zichzelf. Niet verwonderlijk, want de buitenwereld kijkt nogal smalend op hen neer. Patiënten met een burn-out worden meestal omschreven als "zacht gekookte eitjes". Ten onrechte, want zo'n burn-out is in vele gevallen uitgerekend het rechtstreeks gevolg van een té sterke ambitie en doorzettingsvermogen. Een slachtoffer van een burn-out stelt al te vaak te hoge eisen aan zichzelf. De aanloop naar zo een burn out duurt in vele gevallen langer dan het genezingsproces zélf, gemiddeld meer dan twee jaar.

Aanloopfase in vijf verschillende stadia

Gedurende deze aanloopperiode van ruim twee jaar doorloopt de patiënt vijf verschillende en bijzonder goed herkenbare stadia. Het gaat hem meestal om erg gemotiveerd en energieke personen die na enige tijd beginnen in te zien dat hun eerder gestelde verwachtingen niet reëel zijn en ze er dus schoorvoetend moet op terug komen. Dan slaat de frustratie toe. Er komt een gevoel van onmacht, ontgoocheling en verlies van concentratie. Het enthousiasme van weleer, maakt plaats voor chronische vermoeidheid en prikkelbaarheid. Vanaf dit punt gaat het met de zieke van kwaad naar erger, apathie is de volgende. Zijn motivatie en zelfvertrouwen ebben weg en maken plaats voor verveling en emotionele afstandelijkheid.
In de laatste aanloopfase is men zijn vertrouwen in de toekomst compleet verloren en ligt het risico op sociaal isolement op de loer. Van hier naar een depressie is slechts een kleine stap. Tijdens deze aanloopperiode zijn er een aantal symptomen herkenbaar die, gecombineerd, tot een burn-out kunnen leiden: verveling op het werk, te veel of te weinig werk, stress, tijdbewustzijn, concentratiestoornissen, een lage eigenwaarde, teruggetrokkenheid en het niet meer aankunnen van zijn werk. Een brun-out leidt in vele gevallen tot depressie, hulpeloosheid, onverklaarbare huilbuien, angstaanvallen, geïrriteerdheid, oververmoeidheid,maagklachten en migraine.Depersonalisatie, andere mensen zijn niet meer belangrijk, is een ander kenmerk van de ziekte. Mensen met professionele uitputting gedragen zich ook vaak cynisch en asociaal en zonderen zich af. Men komt zo in een vicieuze cirkel terecht van verminderde zelfwaardering, onzekerheid, pessimisme en afnemende prestaties.

Actief blijven en professionele hulp zoeken

Bij een burn-out is het van groot belang actief te blijven, door hoofdzakelijk datgene te doen wat men graag doet. Andere belangrijke tips van deskundigen: één opdracht tegelijk uitvoeren in plaats van half werk af te leveren, zijn tijd efficiënt gebruiken, zijn prioriteiten duidelijk stellen, neen durven zeggen, naar de signalen van zijn lichaam luisteren, voldoende bewegen en de problemen onmiddellijk aanpakken, perfectionisme uitschakelen, leren jezelf te zijn en dingen te relativeren.
Het zoeken van professionele hulp is bij een brun-out beslist onontbeerlijk. Huis-en/of bedrijfsarts en de psycholoog zijn de meest aangewezen personen om van de ziekte verlost te raken. Eens de diagnose gesteld, hoeft het genezingsproces niet altijd lang te duren. Soms is het veranderen van werk voldoende om de aanslepende problemen een halt toe te roepen, al is dit lang niet altijd het geval...