mijn kijk op

Behandeling van hielspoor/peesplaatontsteking: een ervaring

Precies een jaar geleden (februari 2010) kreeg ik last van pijn in mijn linkerhiel, wat een peesplaatontsteking bleek te zijn, vaak hielspoor genoemd. In het afgelopen jaar heb ik verschillende remedies geprobeerd om er vanaf te komen. Nu, een jaar later, kan ik gelukkig zeggen dat het over is; al heb ik inmiddels begrepen dat er een kans is dat het weer terugkomt. In dit artikel een verslag van wat ik zoal heb ondernomen en wat mijn ervaringen ermee zijn geweest.

Peesplaatontsteking: wat is dat?

Peesplaatontsteking ofwel plantaire fasciitis, fasciitis plantaris is een ontsteking van de peesplaat (fascie) onder de voet. Deze peesplaat is een band van bindweefsel die van het hielbeen doorloopt tot aan de bal van de voet (zie foto boven). De plaats van de pijn zit vaak in de hiel, kan scherp maar ook zeurend zijn, vaak kan de plek nauwkeurig worden aangewezen. Hierdoor wordt vaak gesproken over hielspoor. De hele voetboog kan uiteindelijk pijnlijk worden.

Kenmerkend voor deze aandoening is de pijn die wordt gevoeld na een periode van rust, zoals 's ochtends bij het opstaan, als er gewicht op de voet komt te staan. Of bij het gaan lopen nadat men een tijd heeft gezeten. Dit wordt startpijn genoemd. De taaie peesplaat wordt dan in één keer weer opgerekt en dat veroorzaakt de vaak hevige pijn, die na even lopen meestal weer afzakt. Dit specifieke verschijnsel komt echter niet bij iedereen voor. Vaak wordt de pijn erger naarmate de belasting groter is en/of langer duurt, zoals aan het einde van de dag. Als de peesplaatontsteking niet over gaat en chronisch wordt (na een aantal weken) kan er degeneratie van het weefsel ontstaan; dit beeld wordt fasciosis plantaris genoemd.

Hielspoor, wat is dat?

De term hielspoor wordt dus ook gebruikt om bovenstaande pijnlijke aandoening aan te duiden, vooral als de pijn zich op een enkele plek bevindt die duidelijk aan te wijzen is. Eigenlijk is het de benaming voor het kromme, doornvormige uitsteeksel dat op een röntgenfoto zichtbaar is. Dit kan ontstaan door kalkafzetting of verbening van de aanhechting van de peesplaat aan het hielbeen (zie foto hiernaast). Het is een gevolg, een symptoom van de ontstekingsprocessen in het weefsel van de peesplaat, en niet de oorzaak. Hielspoor en peesplaatontsteking zijn vaak moeilijk van elkaar te onderscheiden.

De oorzaak van peesplaatontsteking: overbelasting

Als de peesplaat overbelast wordt ontstaan er kleine scheurtjes in het weefsel. Een verhoogd risico op deze aandoening is er bijvoorbeeld voor mensen die aan springsporten doen of hardlopen, vooral als zij op harde ondergrond trainen. Andere risicofactoren zijn voetafwijkingen, verkeerd afrollen van de voet, verkeerde schoenen, overgewicht. Het is een aandoening die veel voorkomt, bij mensen van allerlei leeftijd, vaak vrouwen.

De behandeling van peesplaatontsteking

Er zijn verschillende manieren om deze aandoening te behandelen; maar er is niet één behandeling die heel goed werkt waar andere dat niet kunnen doen. De aandoening is self-limiting, dat wil zeggen: gaat vanzelf over; maar dit kan wel een tot twee jaar duren. Maar wie flink last heeft van pijnklachten en daardoor niet goed meer kan lopen wil daar waarschijnlijk niet op wachten. Dat gold ook voor mij, en in de rest van dit artikel doe ik verslag van wat ik zoal heb ondernomen om van peesplaatontsteking af te komen.

Mijn ervaring met peesplaatontsteking/hielspoor

Hoe de klachten begonnen

In januari/februari 2010 kreeg ik last van pijnlijke plek midden onder mijn linkerhiel die ik precies kon aanwijzen; het was ongeveer een centimeter groot. Ik dacht aan een verrekt spiertje en schonk er eerst weinig aandacht aan. Toen de pijn erger werd, over een grotere plek voelbaar werd en het lopen moeilijker maakte wilde ik weten wat het kon zijn en vooral: hoe ik ervan kon komen. In deze tijd droeg ik nieuwe laarzen met een harde, platte zool en hak. Er was toen een periode dat het flink vroor; ik moest voor mijn werk dagelijks een stuk afleggen over een spiegelglad weggetje waar niet werd gestrooid, en ging krampachtig lopen om niet te vallen. Achteraf gezien denk ik dat dit de oorzaak is geweest van de hielspoor en later peesplaatontsteking.

Inlegzolen van de schoenmaker

Mijn vader had dezelfde klacht gehad, was ermee naar de dokter gegaan en had gehoord dat het om hielspoor ging. Hij kocht bij de schoenmaker inlegzooltjes met een voorgevormde uitsparing en was hiermee snel van zijn klachten af. Dezelfde inlegzolen heb ik geprobeerd, maar bij mij hielpen ze niet. Vervolgens kocht ik de siliconen inlegzooltjes met blauwe stip in de hak. Ook die gaven geen verbetering.

Inlegzolen van de podoloog

Eind maart heb ik inlegzolen laten aanmeten bij een (geregistreerde) podoloog, na uitgebreid podologisch onderzoek. Hieruit bleek dat ik overpronatie vertoonde, wat betekent dat ik mijn enkelgewricht meer dan normaal naar binnen kantelde bij het lopen; hierdoor is de kans op blessures groter. De podoloog zei dat het wel lang kon duren voor ik van mijn klachten af zou zijn. Deze zolen gaven wel verlichting bij het lopen maar ook al droeg ik ze steeds, de klachten gingen niet over.

Koelen met ijs, oefeningen, masseren, rust...

Om de pijn die inmiddels af en toe hevig was (en uitgebreid naar de rest van mijn voet) te verminderen koelde ik met ijs in een doek, wat tijdelijk verlichting gaf. Inmiddels had ik gelezen over rek- en strekoefeningen: op een traptrede of met een balletje onder de voet, die ik ook probeerde. Maar of ik ze niet goed deed, niet vaak genoeg, of dat de ontsteking inmiddels te erg was: de klachten bleven aanhouden. Ik had ook last van startpijn, elke keer als ik na een poosje rust wilde gaan lopen. Inmiddels had ik dure sportschoenen aangeschaft, die voldoende demping gaven en waarin ik mijn voeten goed kon afwikkelen. Ik probeerde mijn voet zoveel mogelijk rust te geven maar dat ging erg moeilijk in ons drukke gezin.

In de alternatieve hoek heb ik het ook gezocht: masseren met de homeopatische traumeel-gel haalde niets uit, al kreeg ik er wel zachte hielen van. Ook heb ik, na enthousiaste berichten te hebben gelezen op diverse fora, Hekla Lava D6 van VSM geprobeerd. Als je van je pijn af wilt probeer je van alles, en niet geschoten is altijd mis. Maar helaas: zonder resultaat.

Naar de huisarts, röntgenfoto

Later in het voorjaar ging ik maar eens naar de huisarts die een röntgenfoto liet maken. Daarop was een lichte hielspoorvorming te zien. Ook hij gaf aan dat het om een hardnekkige aandoening ging, hoorde dat ik er al een paar maanden mee liep, het een en ander had geprobeerd en raadde me aan naar een fysiotherapeut te gaan voor shockwave therapie. Maar ik had zulke enge verhalen gehoord over pijnlijke behandelingen dat ik eerst nog wat anders wilde proberen.

Acupunctuur

In juni ben ik vijf keer voor een behandeling met acupunctuur bij een Chinese praktijk geweest. Daar werd me verteld dat het vetkussen van mijn hiel ontstoken was. Ik vond de behandelingen zeker niet pijnloos, bovendien verliep de communicatie moeizaam omdat de artsen nauwelijks Nederlands spraken. Ik had nog steeds behoorlijk veel last en had het idee dat na de behandelingen maar weinig verbetering was opgetreden.

Strompelend door Londen

Half juli vertrok ik met mijn dochter voor een 5-daagse stadsvakantie naar Londen. Deze trip was al veel eerder geboekt, en ik had optimistisch genoeg verwacht dat de klachten wel weg zouden zijn tegen de tijd van vertrek. Dat bleek niet zo te zijn; een paar dagen voordat we weg zouden gaan heb ik nog ernstig overwogen om de reis te annuleren omdat ik erg veel pijn had. Aan de andere kant konden de klachten erg wisselen; ik had niet elke dag evenveel pijn.

We zijn toch gegaan, met pijnstillers en heel veel verschillende schoenen in de koffer, met het idee: we zien het wel. In Londen was het 32 graden(!) wat zonder ontsteking al snel voor pijnlijke voeten kan zorgen als je meer loopt dan normaal...De bussen, metro en ook de taxi hebben aan ons dan ook een goede klant gehad. Verder ging het lopen afwisselend vrij goed tot nauwelijks, hebben we op tijd meer rust genomen en zo toch een leuke week gehad. Lopen deed ik op de sportschoenen met de inlegzolen, afgewisseld met Crocs en slippers van Birkenstock.

In augustus volgde nog een rondreis van twee weken met de auto door Schotland, waarbij ik niet teveel gelopen heb. De pijnklachten wisselden en het ging redelijk.

Shockwave therapie

Na de zomer had ik nog steeds veel pijn met lopen ondanks de inlegzolen, verantwoorde schoenen, massages, koelen, rust, oefeningen en acupunctuur. Ik wilde van de pijn af en ging in september toch maar naar de fysiotherapeut voor shockwave therapie. Ik vond op internet een praktijk die me aansprak en die werkt met echografie, zodat er in beeld gebracht kon worden hoe de peesplaat eraan toe was. Mijn peesplaat was duidelijk verdikt, wat de diagnose peesplaatontsteking bevestigde. Ongeveer 80% van de mensen heeft baat bij shockwave therapie werd mij verteld, en ik ging er maar vanuit dat ik daar wel bij zou horen.

De behandelingen met shockwave vond ik wel pijnlijk maar toch goed te doen, dus dat viel me mee. Na elke sessie werd mijn voet ingetaped voor een nog beter resultaat. Ik had na de eerste twee behandelingen het idee dat het wel hielp dus gingen we door, later had ik het gevoel dat er nog weinig vooruitgang in zat. Inmiddels had ik ook al een beetje last gekregen van mijn andere voet, wat de fysiotherapeut niet verbaasde omdat die voet meer belast werd; voor de zekerheid werd deze voet een keer meebehandeld. Na vijf behandelingen werd met een echo weer gekeken of er wel vooruitgang was te zien. De dikte van de peesplaat was onveranderd, dus de ontsteking was niet afgenomen. Bij mijn andere voet was gelukkig niets te zien. Maar alles bij elkaar was het wel een flinke domper! Ik kreeg een verwijzing voor een injectie met de diagnose fasciosis plantaris.

Kuur diclofenac

In afwachting van mijn afspraak voor de injectie heb ik de huisarts gevraagd of ik een kuur ontstekingsremmende pijnstiller (NSAID) mocht proberen. Ik had gelezen dat het kan helpen bij deze klachten, en bovendien wilde ik wel even vrijaf van de voortdurende pijn. Ik kreeg een kuur diclofenac voor 10 dagen. Er werd me verteld dat bij zo'n uitgebreide ontsteking die kans niet zo groot is dat het nog helpt, dat is meer iets om te proberen als het ontstekingsproces nog niet zo ver gevorderd is. De kuur hielp tegen de pijn en dat was wel even prettig, maar na afloop van de kuur kwam de pijn inderdaad gewoon weer terug.

Injecties met ontstekingsremmer

Begin november had ik een afspraak voor een injectie met ontstekingsremmer. Dit zou worden gedaan door een arts voor orthopedische geneeskunde, die samenwerkt met de fysiotherapiepraktijk die me had doorverwezen. De bewuste arts werkt ook met echografie, zodat hij precies weet waar hij moet prikken. Toen hij mijn voet op de echo zag vertelde hij meteen dat er wel twee of drie injecties nodig zouden zijn om de uitgebreide ontsteking aan te pakken. Als er na drie injecties geen verbetering zou zijn had het geen zin om door te gaan. Het is de bedoeling dat de ontstekingsremmer genezend werkt, dus dat de ontsteking wordt opgeruimd. Hij vertelde ook dat de andere voet waarschijnlijk vanzelf weer over zou gaan als de aangedane voet beter ging.

Dat is ook gebeurd. Uiteindelijk heb ik drie injecties gehad, met steeds zes weken tussentijd. Na de eerste keer voelde ik duidelijk verbetering, de tweede keer zorgde voor nog meer vooruitgang en bij de derde afspraak was op de echo nog maar een klein plekje van de ontsteking te zien, waarvoor ik nog een derde injectie kreeg. Door de rustige aanpak, goede uitleg en zorgvuldige manier van werken zijn de injecties me alles meegevallen. En ben ik eindelijk verlost van die pijn in mijn voet!

Er is me door deze arts wel verteld dat de aandoening weer terug kan komen. Mocht dat het geval zijn moet er minstens een half jaar verstreken zijn sinds de laatste injectie voor er weer een nieuwe (serie) gegeven kan worden. Ik hoop natuurlijk dat dat niet nodig zal zijn.

Dure grap

Alles bij elkaar heeft mijn voet me vorig afgelopen jaar ongeveer 1000 euro gekost. Aangezien ik niet uitgebreid verzekerd ben moest ik bijna alles zelf betalen. De vraag is of ik bij een aanvullende verzekering voordeliger uit was geweest want ook dan wordt natuurlijk niet alles vergoed. En reiskosten moest ik natuurlijk zelf betalen, en ook dat loopt op met zoveel bezoeken aan allerlei behandelaars, zeker als die wat verder weg zijn.

Advies over goed schoeisel

Diverse behandelaars hebben mij adviezen gegeven over goed schoeisel: dat zijn schoenen die goed om de voet aansluiten, liefst met kleine hak en soepele zool die enigszins meeveert, dus schokdempend werkt, en waarin de voet goed afgewikkeld kan worden. Schoenen met een voorgevormde binnenzool (voetbed) hebben de voorkeur. Heel wat anders dus dan mijn platte, harde laarzen van een jaar geleden: die heb ik weggedaan, dat spreekt vanzelf.

Update (juli 2011):
Een paar maanden na mijn laatste injectie is de pijn toch weer teruggekomen. Hoewel ik wist dat dit zou kunnen gebeuren valt me het natuurlijk toch tegen. Het is niet zo erg als vorig jaar, toen de klachten zo hevig waren dat ik soms nauwelijks kon lopen, maar toch. Ik had eerder een tip gekregen van iemand over de schoenen van Fitflop. Ik heb een poosje terug een paar slippers aangeschaft en moet zeggen dat ik daar beter op loop dan op ander schoeisel. De pijn komt en gaat, maar als ik op mijn Fitflops loop heb ik een stuk minder pijn, soms is het zelfs een poosje weg. En gezien de getuigenissen op diverse websites ben ik niet de enige die er een goede ervaring mee heeft. Of lopen op dit schoeisel voldoende is om de klachten uiteindelijk weer te laten verdwijnen weet ik natuurlijk nu nog niet, maar ik hoop het van harte!