HbA1c en diabetes

Inleiding Als controle kan een diabeet zelf zijn glucose concentratie meten met een metertje in huis. Voor de arts is het ook belangrijk om te weten hoe de glucose concentratie is geweest over een aantal weken. Hiervoor kan de HbA1c (ook wel GlycoHb) concentratie gemeten. De grootte van deze bepaling is een maat voor de glucose concentratie over een periode van 6-8 weken.

Diabetes

Diabetes, ook wel suikerziekte, is onderhand al een redelijk bekende ziekte. Bijna iedereen kent wel iemand die het heeft, type 1, type 2 of zwangerschapsdiabetes. Om nog even de dingen duidelijk te maken, een korte samenvatting van diabetes.

Diabetes type 1 is de aangeboren versie van diabetes. In dit geval kan het lichaam zelf geen insuline meer aanmaken. Insuline wordt gevormd in de eilandjes van Langerhans in de alvleesklier. Dit komt vaak omdat de patiënt antistoffen heeft gemakt tegen zijn eigen cellen. Deze antistoffen maken dan de eilandjes van Langerhans stuk, waardoor deze geen insuline meer kunnen produceren. Insuline is verantwoordelijk voor de glucose opnamen door de cellen in het lichaam.

Diabetes type 2 is een verworven versie van diabetes. Het wordt ook wel ouderdom diabetes genoemd, hoewel dit in onze westerse wereld niet helemaal meer waar is. Diabetes type 2 komt ook veel voor bij mensen met overgewicht. Het is onderhand een van de welvaartziektes waar we tegenwoordig mee te maken hebben. Bij diabetes type 2 zijn de cellen in het lichaam ongevoelig voor insuline, waardoor deze zijn werk niet kan doen.

Daar waar een patiënt met type 1 zijn leven lang insuline moet spuiten, kan een patiënt met type twee vaak genezen door een verandering in het eetpatroon en door meer te gaan bewegen.

Zwangerschapsdiabetes komt voor bij, je raad het al, zwangere vrouwen. Door de zwangerschap is de hormoonhuishouding dusdanig van slag dat er een diabetes kan ontstaan. Dit is voor de vrouw niet heel schadelijk, maar de gevolgen kunnen voor het ongeboren kind wel dramatisch zijn. Dit is de reden waarop er bij zwangere vrouwen altijd op diabetes gecontroleerd wordt.

Bloed glucose waarde

Voor diabetici is het belangrijk regelmatig de glucose in het bloed te meten. Dit omdat de concentratie niet te hoog of te laag mag zijn, maar ook om te bepalen hoeveel insuline er ingespoten moet worden. Dit kan tegenwoordig thuis makkelijk via een vingerprik. De patiënt prikt zichzelf met een speciale prikpen in de vinger. Een druppeltje is genoeg. Dit druppeltje wordt op een klein plaatje gelegd en het apparaat meet de glucose. Is de glucose hoog, dan moet er meer insuline gespoten worden. Is de glucose laag, dan moet er minder insuline gespoten worden.

HbA1c

HbA1c is een vorm van hemoglobine (zie: Hb, wat wordt er nou echt gemeten?). Hemoglobine zorgt onder andere voor het zuurstof transport in het lichaam. Zodra er zuurstof is gebonden aan hemoglobine, wordt dit OxyHb genoemd (Oxy = Oxygen = zuurstof, Hb = Hemoglobine). Er zijn nog vele andere varianten van Hb. Zo ook GlycoHb. GycoHb is hemoglobine waar aan een glucose molecuul is gebonden. Dit wordt ook wel HbA1c genoemd (voor uitleg over de afkorting zie het volgende kopje). De hoeveelheid van het GlycoHb hangt af van de glucosespiegel in het bloed. Is de concentratie glucose in het bloed hoog, dan zal er veel glucose opgenomen worden door het Hb. Is de concentratie glucose in het bloed laag, dan zal en minder glucose opgenomen worden. Omdat een rode bloedcel (waar hemoglobine in zit) een levenscyclus heeft van 6 tot 8 weken, heeft de GlycoHb concentratie aan hoe het met de glucoseconcentratie stond de afgelopen 6 tot 8 weken. Het werkt voor diabetici dus (helaas) niet om voordat er bloed afgenomen wordt, je netjes aan het dieet te houden. GlycoHb verraad het als je de afgelopen weken niet zo goed met je dieet om bent gegaan.

HbA1c, de afkorting

Als een baby geboren wordt heeft deze vooral HbF. Dit staat voor hemoglobine feutaal. Al snel wordt dit omgezet in HbA. Een gezond volwassen persoon heeft dus vooral HbA. Een eiwit hemoglobine waar niets aan gebonden is wordt HbA0 genoemd, nu nul staat dus voor niets, omdat er niets gebonden is. De belangrijkste groep van hemoglobine waar glucose aan zit, is HbA1c. Er zijn nog vele andere versies zoals HbA1c1, HbA1c2, HbA1b enzovoorts.