Van ouder tot kind (erfelijke ziektes)

Sommige kwalen of aandoeningen zijn erfelijk. Het kan dus goed zijn het hier eens met je moeder - of een ander familielid - over te hebben. Wie weet kun je voor jezelf zo een hoop ellende besparen!

Eetstoornissen

Als je moeder ooit een eetstoornis heeft gehad, ook al was ze heel jong, is dat goed om te weten. Erfelijkheid is (nog) niet wetenschappelijk bewezen, maar er is sowieso een link. Je neemt namelijk automatisch patronen over van je moeder. Je uiterlijk belangrijk vinden is absoluut iets wat je meekrijgt van thuis. Je krijgt geprojecteerd wat 'ideaal' is. Dochters zijn er gevoeliger voor om dit gedrag over te nemen dan zoons. Dat komt waarschijnlijk weer door de maatschappij, waarin slank zijn een schoonheidsideaal is. Het is belangrijk dat je begrijpt dat jouw ideeën over je figuur ook te maken hebben met hoe je wilt dat je moeder je ziet. Als je wat meer inzicht krijgt in haar gedachten en het beeld dat ze van zichzelf heeft zal dit dit je ook iets vertellen over je eigen zelfbeeld. Dus vraag je zelf af: "waarom vind ik het zo belangrijk om slank te zijn?" Niet bij alle eetstoornissen is de oorzaak psychisch, maar bij boulimia en anorexia nervosa is dat wel het geval. Verkeerd en te vet eten is trouwens net zo goed iets wat je van huis uit mee kunt krijgt. Er zijn nog maar weinig gezinnen die gezond, met aandacht en aan tafel eten.

Diabetes

Diabetes type 2 heeft vaak te maken met overgewicht, maar ook als het in je genen zit heb je een grotere kans om dit te krijgen. Diabetes heeft te maken met het falen van de alvleeskliercellen die insuline maken. Als je geen insuline hebt is je bloedsuiker te hoog. Dat geeft veel risico's op de langere termijn, zoals slechte ogen of bloedvaten, hart- en vaatziekten en dus kans op een hartaanval. Als je weet dat je moeder suikerziekte heeft is het belangrijk om heel bewust te leven. Je kunt veel voorkomen of uitstellen door gezond te eten. Ook elke dag een half uur matig tot intensief sporten is enorm belangrijk. Maar zorg dat je niet te intensief sport: je moet nog kunnen praten en niet drijfnat van het zweet zijn.

Moedervlekken

Ook al smeer je bij elke zonnestraaltje een dikke laag SPF, je hebt meer kans op kwaadaardige moedervlek (melanoom) als je moeder die ook heeft gehad. Misschien heeft ze lang geleden een kwaadaardige moedervlekje laten weghalen en denkt ze er niet meer aan om dat jou nog te vertellen. Een aantal vormen van huidkanker, waaronder melanoom, is erfelijk. Als blijkt dat een van je ouders ooit een melanoom had of als je zelf veel moedervlekken hebt, is het aan te raden om je eens per jaar helemaal te laten checken door een dermatoloog. Bij een heel blanke huid is de kans nog groter. En ook als je als kind veel verbrand bent in de zon. Natuurlijk verklein je het risico door jezelf te beschermen met een hoge SPF. Het is goed om dit dagelijks te doen, zodat het een gewoonte wordt. Zelfs in de schaduw, want uv-stralen komen gewoon door wolken heen. Wees alert als een moedervlek groter wordt, van vorm of van kleur verandert of spontaan gaat bloeden.

Acne

In de praktijk komt acne veel in dezelfde families voor. Het is hormonaal bepaald en komt ook heel veel voor na je twintigste. Als je nooit eerder last van acne hebt gehad en als volwassene ineens helemaal onder zit, dan is het goed om er na te laten kijken. Dan kun je bij de huisarts of dermatoloog hormonaal onderzoek laten doen om te kijken of hiervoor een onderliggende verklaring is. Maar ook als je grotere pukkels krijgt waar littekentjes van achterblijven, wacht dan niet te lang met een behandeling. In de praktijk wachten vrouwen vaak te lang om hiermee naar de huisarts of een dermatoloog te gaan en dat is zonde. Er is namelijk echt veel aan te doen, ook preventief, als je maar op tijd bent.

Depressie

Een negatieve instelling hebben in het leven is erfelijk, je kunt het meekrijgen van je ouders of grootouders. Bepaalde vormen van depressiviteit zijn dat ook (zoals manisch depressie), maar die hebben te maken met een tekort of teveel aan een bepaald stofje in de hersenen (zogenaamd neurotransmitters) waardoor het moeilijker is om gevoelens van geluk te ervaren. Ook al heb je nog nooit ergens last van gehad, als depressie in de familie zit is het goed om er op bepaalde momenten in je leven alert op te zijn dat je hier gevoeliger voor bent. Bijvoorbeeld na een zwangerschap, bij erge stress of als je iets traumatisch meemaakt. Om het eventueel voor te zijn kan het helpen om veel te praten met iemand in je omgeving: een partner, familielid of vriendin die je begrijpt en ook een beetje bijstuurt. Als je toch depressief word is het slim om een aantal sessies te doen met een eerstelijnspsycholoog. Die kan je precies de juiste vragen stellen om er achter te komen waar het aan ligt.

Kanker

Meestal weet je het natuurlijk maar al te goed als je moeder kanker had of heeft, maar het is ook goed om eens navraag te doen als je de rest van je familie slecht kent. Als oma of tantes het hebben is de kans dat jij het krijgt, bij bepaalde vormen, ook groter. Borstkanker komt enorm veel voor, maar liefst een op de negen vrouwen word hiervan slachtoffer. Het is van groot belang om te weten of je moeder borstkanker heeft of heeft gehad. Was je moeder onder de veertig toen ze het kreeg, dan is dat helemaal aanleiding om jezelf regelmatig te laten checken en om door een klinisch geneticus te laten uitzoeken of je misschien een gen hebt geërfd. Ook zonder dit gen is borstkanker erfelijk, maar met het gen heb je maar liefst 80 procent kans dat je het krijgt. En hoe sneller je erbij bent, hoe beter het natuurlijk te genezen is. Ook in de darmen komt een erfelijke vorm van kanker voor. Hierbij vormen zich poliepjes in de darmen die kunnen uitgroeien tot kanker. En eierstokkanker is bijvoorbeeld erfelijk. Niet alle vormen van kanker zijn erfelijk, heel vaak heb je gewoon ontzettend pech als je het krijgt. Maar het is goed om er alert op te zijn. Hoe meer je jezelf treitert door te roken, ongezond te leven, te veel rood vlees te eten of lang en zonder bescherming in de zon te liggen, hoe groter de kans kan worden dat je het krijgt.

Welke vormen van kanker zijn erfelijk?

(Deze vormen van kanker hoeven niet maar kunnen wel erfelijk zijn)
- Borstkanker(als je gen hebt geërfd)
- Eierstokkanker (als je een gen hebt geërfd)
- Een aantal vormen van kanker in de dikke darm
- Melanoom, een vorm van huidkanker
- Maagkanker, al komt erfelijkheid hiervan relatief weinig voor
- Nierkanker, komt ook relatief weinig voor
- Kanker van het netvlies bij jonge kinderen(retinoblastoom)

* Ook nog erfelijk zijn...

Spataderen: zijn voornamelijk een cosmetisch probleem, maar zeker erfelijk. Als je ouders er last van hebben kun je het voorkomen door op je gewicht te letten en steun kousen te dragen bij een staand beroep en tijdens zwangerschappen.
Zwangerschap: als je zelf te laat geboren bent is de kans dat jouw eigen baby ook laat komt. Toch handig om rekening mee te houden.
Overgang: als je moeder vroeg in de overgang kwam is de kans heel groot dat het bij jou ook zo zal zijn.
Miskraam: een miskraam krijgen is niet erfelijk, maar sommige oorzaken van een miskraam wel: bepaalde stollingsafwijkingen, trombose of een te hoge bloeddruk.
Oogziekte: glaucoom is een te hoge oogboldruk en zeker erfelijk. Als je dit te lang hebt kan je netvlies worden aangetast. Als een van je ouders het heeft is het goed om eens per jaar je oogboldruk te laten meten bij een goede opticien. Je kunt namelijk voorkomen en behandelen met druppeltjes.
Huidziekte: eczeem, rosacea of psoriasis zijn zeer erfelijk. Als je weet dat het in je familie voorkomt kun je er snel bij zijn en veel ellende voorkomen.
Astma: komt heel vaak voor in combinatie met eczeem. Eczeem is een allergie van de huid en astma van de longen. Als je moeder het ooit had heb je veel grotere kans om het ineens te ontwikkelen, ook op latere leeftijd. Als je niet rookt, verklein je die kans.
Hooikoorts: hier kun je makkelijk overheen groeien, waardoor je ouders er misschien niet aan denken te vertellen dat ze dat hadden als kind. je kunt het zomaar krijgen op latere leeftijd.