Gehoorbescherming: oordoppen tegen gehoorschade en doofheid

Het inmiddels algemeen bekend dat bij veel mensen het gehoor is aangetast door overmatige blootstelling aan te hard geluid en dat als gevolg daarvan de kwaliteit van hun gehoor vaak ernstig is verslechterd. Vooral bij de jeugd veroorzaakt het luisteren naar harde popmuziek op festivals en popconcerten vaak ernstige gehoorschade, met als mogelijk gevolg doofheid, tinnitus of hyperacusis. Er zijn diverse soorten gehoorbeschermers om schade te voorkomen, maar als je zelf musicus bent of veel naar muziek luistert dan voldoen deze vaak niet. Voor die doelgroep bestaan gespecialiseerde gehoorbeschermers.

Musici

Onlangs was het nog in het nieuws: 50% van de musici van het Koninklijk Concertgebouworkest hebben een overgevoeligheid voor geluid ontwikkeld en dat is niet verwonderlijk; het geluidsniveau van een orkest overstijgt met name bij werken met een zware bezetting regelmatig de 80 decibel, het niveau waarop gehoorschade kan optreden. Bovendien worden strijkers, vaak altviolisten die voor de blazers zitten, blootgesteld aan pieken van boven de 100 decibel, met alle gevolgen van dien.

Europese regels stellen het niveau waaraan iemand beroepsmatig mag worden blootgesteld op 87 decibel, maar dat laat zich in een symfonieorkest niet eenvoudig reguleren, zeker niet als Mahler, Bruckner of Shostakovitch op de lessenaar staan.

Luisteraars

Niet alleen musici maar ook luisteraars van muziek hebben met te hoge geluidniveaus te maken; bij popconcerten maar ook bij een big band of militaire kapel komt de geluidssterkte al gauw boven de 100 decibel uit. Het blijkt uit diverse studies dat zo’n 15% van de jongeren tussen 16 en 30 jaar een min of meer ernstige vorm van gehoorverlies heeft opgelopen, waar ieder jaar nog zo’n 25.000 bijkomen.

Gevolgen

De meest voorkomende vorm van gehoorschade is Hyperacusis, dat in de praktijk neerkomt op een overgevoeligheid voor geluid. Niet alleen alle dagelijkse geluiden worden daardoor ondragelijk, maar ook het luisteren naar muziek wordt door de “pijn’ die het geluid veroorzaakt en de vervorming die ontstaat onaangenaam. Daarnaast krijgt men vaak last van tinnitus, een piep- of fluittoon in de oren, of beter gezegd in het hoofd, die nooit meer weggaat.

Deze situatie is natuurlijk voor iedereen heel vervelend, maar voor een musicus is dat een regelrechte ramp; zij zijn met hun inkomen immers afhankelijk van hun gehoor en bovendien speelt de muziek en het musiceren voor deze mensen ook een belangrijke rol in hun privéleven. Maar ook voor geluidstechnici, luisteraars van muziek, concertbezoekers en amateurmusici zijn de gevolgen van hyperacusis vaak ingrijpend.

Gehoorbescherming voor musici en luisteraars

Er is al voldoende informatie over de verschillende oordoppen die het gehoor beschermen tegen schadelijke geluiden, maar onvoldoende is bekend over oordoppen die muziek op een gecontroleerde manier dempen, zonder te veel afbreuk te doen aan de samenstelling van het totale klankbeeld. Daarvoor is een vlakke demping over het gehele frequentiebereik noodzakelijk. Oordoppen die dus gedragen kunnen worden door musici of luisteraars van muziek, met als doel:

• Het voorkomen van (verdere) gehoorschade.
• Het voorkomen van te hoge belasting in geval van bestaande hyperacusis.

Er bestaan verschillende soorten gehoorbeschermers, zoals:

• Oordoppen van kunststof schuim, veelal voor enkelvoudig gebruik.
• Lamellendopjes, van flexibel kunststof.
• Op maat gemaakte doppen (otoplastieken) van harde of zachte materialen.
• Oorkappen.

Wij zullen ons beperken tot de min of meer op maat gemaakte gehoorbescherming die erop gericht is het geluid zo evenwichtig mogelijk te dempen, waardoor het luisteren naar of maken van muziek mogelijk blijft.

Otoplastieken

Deze soort oordoppen worden door een audicien op maat gemaakt. De audicien maakt een afdruk van de gehoorgang, waarna een laboratorium een precies passend oordopje maakt, van hard of zacht kunststof. In het dopje zit een filter dat een deel van het geluid doorlaat en kan worden aangepast aan de wensen van de drager. Bovendien is het een open systeem waarbij vervelende drukverschillen worden voorkomen. Dit systeem kent nog enkele voordelen:

• Het is van buiten de oorschelp niet zichtbaar.
• Doordat het op maat is gemaakt, heeft het een optimaal draagcomfort.
• De spraakverstaanbaarheid blijft tijdens het dragen behouden.
• Het filter is verwisselbaar.

In deze soort vindt u merken als Exinore, Eartech, EARfoon, Musicsafe en Tympro, waarvan enkele een CE-keurmerk hebben. Zij zijn te koop bij de gediplomeerde audiciens. Deze doppen gaan gewoonlijk enkele jaren mee en zullen op den duur niet optimaal meer passen. Nieuwe doppen dienen dan te worden aangemeten.

De op maat gemaakte oordoppen vindt u vanaf ongeveer € 130,- per paar.

Zem gehoorbescherming

Deze gehoorbeschermer heeft het uiterlijk van een kleine koptelefoon, waarbij twee buisjes, van een schuimdopje voorzien voor comfort, de oren afsluiten. De Zem dempt zo’n 25 dB, maar wel met behoud van een evenwichtig klankspectrum. Een belangrijk nadeel is dat het geheel erg zichtbaar is waardoor het vooral voor repetities, studie en in lessituaties geschikt is. Voordelen zijn o.a.

• Het geeft geen druk op het oor
• Het is eenvoudig instelbaar
• De schuimdopjes kunnen worden vervangen en extra dopjes worden bijgeleverd.

De Zem is leverbaar vanaf € 24,50 en is CE-gecertificeerd.

Nadelen van het gebruik van oordoppen

• Voor mensen met tinnitus (oorsuizen) heeft het gebruik van oordoppen een bijkomstig nadeel: door het afsluiten van het omgevingsgeluid, dat er normaliter voor zorgt dat het oorsuizen min of meer wordt gemaskeerd, zal de tinnitus meer op de voorgrond treden.
• Een ander nadeel ervaart men als de doppen worden uitgedaan; doordat het gehoor lang is “verwend” met een laag volume zal daarna al het geluid als extra luid worden ervaren; dit effect verdwijnt weliswaar na enige tijd, maar confronteert de drager nog eens extra met zijn of haar handicap.

Pluggerz

Aangezien veel mensen die lijden aan hyperacusis muziekliefhebbers zijn, is deze nieuwe ontwikkeling van belang.Pluggerz heeft op de markt gebracht een -op maat gemaakte- oordop, met een aansluiting voor een Sennheiser hoofdtelefoon. U kunt deze oordoppen ook los gebruiken, met een filter naar wens, maar indien u naar muziek wilt luisteren en het volume niet hard wilt zetten, sluit u de Sennheiser aan.

Doordat de doppen het geluid van buiten grotendeels blokkeren, hoeft u het volume niet zo hard te zetten als u dat bij gewonen in-ear plugs moet doen. Dit voorkomt schade en vergroot het luisterplezier! Deze oordoppen zijn wat duurder dan de standaard doppen, hierboven beschreven, en de Sennheiser koopt u overal, op diverse kwaliteitsniveaus.

Let op: Via de doppen worden de hoge tonen wel flink afgevlakt.