Wat zijn de gevolgen van botontkalking (osteoporose)?

Bij osteoporose of botontkalking ontstaat kans op botbreuk. Zowel een breuk in een wervellichaam als een gebroken dijbeenhals zijn de meest voorkomende fracturen. Het is daarom erg belangrijk om deze botbreuken te voorkomen. Doel van preventie en behandeling van osteoporose is dan ook speciaal daarop gericht. Onderstaand artikel belicht de preventie en behandeling van botontkalking.

Directe gevolgen van botontkalking

Door osteoporose of botontkalking van de wervelkolom word je kleiner en krijg je soms een gebogen rug. Dat komt omdat de wervelkolom door de botontkalking botmassa verliest met als gevolg dat de wervelkolom wat in elkaar zakt. Door dat in elkaar zakken van de wervelkolom worden de wervellichamen vervormd en dat kan weer leiden tot een gebogen of ronde rug. Wanneer die botontkalking heel ernstig is, kan de ribbenkast komen te rusten op de bekkenkam en dat kan hevige pijn doen.

Opmerking

Botontkalking of osteoporose heeft meestal ook ernstige gevolgen voor de levenskwaliteit van een patiënt met deze aandoening. Er kan gemakkelijk een vicieuze cirkel ontstaan.

De vicieuze cirkel

Door de pijn die deze aandoening geeft en door de angst om te vallen (waardoor je mogelijk weer opnieuw iets kan breken), ga je minder dingen doen en daardoor minder bewegen. Maar wanneer je je lichaam minder beweegt, wordt de botontkalking en de botafbraak nog erger. Daarbij komt dat wanneer je osteoporose hebt, je minder vaak ergens naar toe gaat. Iemand met botontkalking die daardoor 'maar thuis blijft' kan zich eenzaam gaan voelen, angst voor pijn krijgen en zorgen hebben voor de toekomst. Zo kan het gebeuren dat de eenvoudigste bezigheden (zoals winkelen, huishouden doen, je aan en uitkleden) wanneer je osteoporose hebt, je nog maar met moeite zelf kunt doen. Het valt niet mee om je afhankelijk te voelen van andere mensen, terwijl het ook nog veel geld kan kosten om het dagelijks leven met hulp van 'buitenaf' te moeten organiseren.

Het risico op osteoporose zo klein mogelijk maken

Door het dagelijks leven anders in te richten kun je het risico op botontkalking zo klein mogelijk maken. Heel belangrijk hierbij is beweging in de vrije natuur en gebruik van de juiste voeding.

Het voordeel van bewegen

• het inbouwen van calcium in de botten wordt bevorderd door lichaamsbeweging;
• de botten worden versterkt en prikkelen daarmee de botaanmaak alsmede het opbouwen van spiermassa door regelmatig activiteiten te doen die de spieren trainen, zoals:
• wandelen of stevig doorstappen;
• fietsen;
• dansen;
• zwemmen.

Zon en de gevolgen

• het lichaam maakt zelf vitamine D aan door werking van de zon (ultraviolet licht);
• vitamine D bevordert het opnemen door het lichaam van calcium uit de darm en in de botten;
• het is al genoeg om iedere dag 20 minuten te bewegen in de frisse buitenlucht.

Nuttige voeding voor het skelet

Voor de opbouw en het onderhoud heeft het skelet nodig:

• calciumrijke voeding (basisvoorwaarde voor het opbouwen van de botten);
• aanbevolen wordt 1.000 miligram calcium per dag;
• zwangere vrouwen, moeders die borstvoeding geven en kinderen in de groei hebben meer calcium nodig. De aanbevolen hoeveelheid voor deze groep is 1.200 - 1.500 milligram.

Voedingsmiddelen die calcium bevatten

• Groene groenten (zoals prei, broccoli of groene kool);
• Noten;
• Calciumrijk miniraalwater (indien het mineraalwater minstens 500 mg per liter bevat);
• Melksuiker (lactose) en vitamine C, want die bevorderen de opname van calcium in de darm;
• Melk en melkproducten (zoals Goudse kaas of Emmentaler).

Opmerking

• Wanneer je melksuiker niet goed verdragen kan (lactose-intolerantie) kan de behoefte aan calcium ook worden gedekt door zure melkproducten, harde kaas, sesamzaad, lijnzaad of sojabonen;
• 1 liter melk bevat 1.200 milligram calcium; 2 plakken Goudse kaas bevatten 500 milligram calcium.

Producten die calcium afremmen

Producten die ofwel de opname van calcium in de darm remmen ofwel de uitscheiding van calcium via de nieren vergroten noemen we ook wel calcium 'stelende' producten. Het is daarom raadzaam om volgende voedingsmiddelen of voedingscomponenten alleen met mate te gebruiken:

Remmen van de calciumopname in de darmen door

• vet;
• alcohol;
• vezelstoffen;
• fosfaten;
• oxaalzuur.

Versterking van uitscheiding in de urine door

• cafeïne;
• zout (als je te veel neemt);
• eiwit (als je te veel neemt).

Opmerking

• Fosfaat zit vooral in: colahoudende frisdranken, limonades, vlees- en worstgerechten en kant- en klaargerechten;
• Oxaalzuur zit vooral in: rabarber, rode bieten, bonen, warmoes (snijbiet) en cacao;
• Veel stoffen die niet te verteren zijn, bevorderen de uitscheiding van calcium (sommige bestanddelen van de zaadhuid van de volle tarwekorrel gaan met calcium een onoplosbare verbinding aan en worden dan uitgescheiden);
• Fequente vermageringsdiëten en regelmatig gebruik van laxeermiddelen bevorderen de botontkalking.

Let op

Zoals bij bijna alle dingen geldt ook voor de voeding: let op de hoeveelheid. Een evenwichtig, niet te vet gemengd dieet met voldoende melkproducten, vers fruit en groenten (en dit alles ook afgestemd op de dagelijkse calorieënbehoefte) geeft het lichaam alles wat het nodig heeft.

Vooral genotsmiddelen, zoals: alcohol, nicotine en koffie mogen alleen met mate worden gebruikt evenals de 'kant- en klaargerechten' en 'fast food'. Deze voedingsmiddelen verminderen het 'calcium-gehalte'!