Op dementie gelijkende psychiatrische ziektebeelden

Een aantal psychiatrische ziektebeelden worden veelvuldig verward met dementie. Dit komt doordat deze ziektebeelden veel overeenkomstige symptomen met dementie vertonen. Echter, voor verdere behandeling van en omgang met de mogelijke demente patiënt is het belangrijk een juiste diagnose te stellen.

Inhoud

• Pseudo-dementie
• MCI
• Ziekte van Parkinson
• Progressieve Afasie
• Delier

Pseudo-dementie

Problemen met het geheugen of ongewoon gedrag betekend niet noodzakelijk dat men te maken heeft met dementie. Heel veel andere oorzaken kunnen symptomen van dementie veroorzaken. Zelfs gehoor- of gezichtsproblemen kunnen bij oudere mensen symptomen van verwardheid veroorzaken. Wanneer iemand slecht hoort of ziet, kan het immers lijken alsof dingen fout worden herkend of anders worden gehoord. Het kan ook zo zijn dat iemand niet of minder reageert tijdens gesprekken of op externe gebeurtenissen, terwijl de persoon niet aan dementie lijdt. Met Pseudo-dementie bedoelt men klachten en symptomen die erg lijken op dementie. Hier is echter geen sprake van verlies van hersenweefel en kan dus geen dementie genoemd worden. Veel ouderen worden onterecht dement verklaard omdat zij symptomen vertonen die lijken op de symptomen van dementie. Bij 10% is er sprake van pseudo-dementie.

Voorbeelden van pseudo-dementie zijn:

• Depressie: Een depressie bij iemand die al wat ouders is, kan makkelijk aangezien worden voor dementie. Zowel bij depressie als dementie is er sprake van apathie, initiatiefverlies, remming van het denken en geheugenproblemen;
• Geneesmiddelen: Hiermee worden de geneesmiddelen bedoelt met een anticholinerge werking zoals anti-parkinsonmiddelen, sommige antipshychotica, sommige antidepressiva en sommige antihistaminica (anti allergische middelen). Deze vorm van pseudo-dementie wordt vaak iatrogene dementie genoemd (Grieks, iatros = geneesheer);
• Zware metalen: Een op dementie lijkend beeld kan veroorzaakt worden door vergiftiging met o.a. kwik, loog en thallium;
• Lichamelijke ziekten: Een te traag werkende schildklier kan een op dementie lijkend beeld veroorzaken;
• Een vitamine B12 tekort: Hier kunnen vooral vegetariërs die geen vlees, eieren of melk gebruiken last van krijgen. Zij ontwikkelen een ernstig tekort aan vitamine B12. Deze vitamine is vooral noodzakelijk voor het functioneren van de hersenen, ruggenmerg en beenmergproductie. Bij een gebrek aan vitamine B12 kan een beeld ontstaan met exact dezelfde verschijnselen als dementie.

MCI

De stelselmatige achteruitgang van het onmiddellijke geheugen kan een gewoon ouderdomsverschijnsel zijn. In dit geval spreekt men van milde cognitieve stoornis (MCI, mild cognitive impairment) die echter niet noodzakelijk leidt tot dementie. Gelijkaardige symptomen kunnen ook voorkomen bij depressie. In dit geval heeft men last van lichte klachten in één cognitief domein, meestal het geheugen. Deze klachten zijn niet erg van invloed op het dagelijks functioneren, maar zijn wel erger dan de normale ouderdoms-vergeetachtigheid. Een deel van de mensen die dement is heeft hier aan vooraf MCI gehad.

Ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson wordt vaak verward met dementie. De ziekte van Parkinson is een ziekte die langzaam vordert en niet te genezen is. Er zijn echter wel enkele medicijnen ontdekt waar mensen met deze ziekte baat bij hebben. Deze medicijnen kunnen het bewegen (tijdelijk) verbeteren. Door het celverlies in de hersenen ontstaat er een tekort aan een bepaalde stof in je hersenen die dopamine heet. Deze stof is erg belangrijk bij het bewegen. Door de medicijnen krijgen de mensen die aan deze ziekte lijden meer dopamine binnen. Na een lange tijd wordt het tekort aan dopamine zo groot dat de medicijnen dit niet meer kunnen compenseren. Naast veranderingen in het bewegen kunnen er ook veranderingen in het denken optreden en kunnen er depressieve gevoelens ontstaan. Als deze veranderingen zo ingrijpend zijn dat ze het dagelijks functioneren belemmeren, spreekt men van Parkinson dementie. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat 35 a 55% van de mensen die aan deze ziekte lijden daarnaast een vorm van dementie ontwikkelen. Bij 20% van deze mensen zorgt de ziekte van Parkinson voor het vertragen van het denken en het spreken. Het herkennen van informatie is nog goed, alleen het ophalen van informatie niet meer. Bij een kleine groep mensen met de ziekte van Parkinson staan andere dementieverschijnselen op de voorgrond. Vooral de verschijnselen bij de ziekte van Alzheimer. Hierbij zijn er stoornissen in het geheugen. Vooral in het inprentings- en leervermogen. Men heeft problemen met het uiten en begrijpen van taal. Ook het uitvoeren van de activiteiten van het dagelijks leven (ADL) worden moeilijker.

Progressieve Afasie

Progressieve Afasie is een hersenziekte die voorkomt bij mensen jonger dan 65 jaar. Deze ziekte wordt veroorzaakt door schade aan de cellen waaruit de hersenen zijn opgebouwd. Dit gaat gepaard met een achteruitgang van één of meer taalfuncties. Deze ziekte wordt vaak verward met dementie. Bij dementie vervallen er cellen in de hersenen. Progressieve Afasie is een hersenziekte waarbij de staffuncties verslechteren. In het begin gaat dit zonder achteruitgang van het geheugen en andere mentale functies of veranderingen in de persoonlijkheid. Maar later kan de ziekte gecompliceerdere vormen aannemen. Uiteindelijk kan de ziekte overgaan in dementie.

Delier

Een Delier is een stoornis van het bewustzijn die binnen enkele uren tot dagen optreedt. Als gevolg hiervan raakt de persoon in de war. Deze mensen weten vaak niet waar ze zijn en kunnen niet meer logisch nadenken. Ook kunnen zij zich niet goed concentreren en praten onsamenhangend. Het komt ook voor dat deze mensen helemaal niks meer zeggen. Het kortetermijngeheugen werkt niet meer goed, maar het langetermijngeheugen nog wel. Deze mensen kunnen overigens last krijgen van hallucinaties en wanen. Dit kan leiden tot agressief en onhandelbaar gedrag. Ouderen hebben een grotere kans op een Delier dan jongere mensen. Vooral ouderen die net ziek zijn geweest, een operatie achter de rug hebben of een andere ziekte hebben, maken een grote kans op een Delier. Meestal verdwijnt een Delier binnen een paar dagen of weken, maar dit is moeilijk te voorspellen. Vooral bij ouderen kan een Delier leiden tot dementie. Daarom is het soms moeilijk om vast te stellen of iemand aan een Delier, aan dementie of aan depressie lijdt. Deze twee laatste aandoeningen vertonen verschijnselen die op elkaar lijken. Ook kunnen dementie en depressie samengaan met een Delier.