Basaalcelcarcinoom; informatie over deze vorm van huidkanker

Basaalcelcarcinoom (ook wel basalioom of kortweg BCC) is de meest voorkomende vorm van huidkanker. In Nederland zijn er naar schatting tussen de 25.000 en 30.000 nieuwe gevallen per jaar. Basaalcelcarcinoom is een relatief ongevaarlijke vorm van huidkanker, slechts 0,03% leidt tot metastasen (uitzaaiingen) en de huidafwijking is vaak goed te behandelen. In dit artikel vindt u uitgebreide informatie over het basaalcelcarcinoom, de risicofactoren, de ontstaanswijze, de symptomen en de behandeling.

Indeling

• Wat is basaalcelcarcinoom?
• Hoe ontstaat een basaalcelcarcinoom?
• Wat zijn de risicofactoren voor een basaalcelcarcinoom?
• Wat zijn de symptomen van een basaalcelcarcinoom?
• Hoe wordt de diagnose basaalcelcarcinoom gesteld?
• Wat is de behandeling van een basaalcelcarcinoom?
• Wat is de prognose van een basaalcelcarcinoom?

Wat is basaalcelcarcinoom?

Basaalcelcarcinoom (ook basalioom of BCC genoemd) is een vorm van huidkanker die uitgaat van de onderste laag van de opperhuid, de basale cellen. Basaalcelcarcinoom is de meest voorkomende huidkanker (basaalcelcarcinoom vormt 80% van alle huidkankers). Het is niet precies duidelijk hoe vaak basaalcelcarcinoom onder de Nederlandse bevolking voorkomt per jaar, maar de schattingen liggen tussen de 25.000 en 30.000 nieuwe gevallen per jaar. Deze vorm van huidkanker zorgt slechts in 0,03% van de gevallen voor metastasen (uitzaaiingen) en wordt daarom gezien als een ongevaarlijke vorm van huidkanker. Basaalcelcarcinomen zijn het gevolg van DNA-schade, hierbij spelen zowel erfelijke factoren als gedurende het leven verworven DNA-schade een rol. De meeste basaalcelcarcinomen zijn het gevolg van schade veroorzaakt door blootstelling aan zonlicht.
Basaalcelcarcinoom komt voornamelijk voor op het hoofd (70%) en dan met name op de neus Verder komen basaalcelcarcinomen ook voor op de romp (25%) en op de penis, vulva en perianale huid (gezamelijk 5%).

Hoe ontstaat een basaalcelcarcinoom?

Simpel gezegd is een basaalcelcarcinoom het gevolg van DNA-schade die leidt tot een fout in de celdeling van de basale cellen. Om dit proces iets beter uit te leggen volgt nu een ietwat ingewikkelder verhaal. Basaalcelcarcinomen kunnen ontstaan vanuit de basale cellen van de opperhuid (de epidermis) en de haarzakjes (haarfollikels). In deze basale cellen kan door een opeenstapeling van kleine DNA-beschadigingen de uiteindelijke cummulatieve schade leiden tot genmutaties. Hierdoor kan de basale cel uitgroeien tot een basaalcelcarcinoom. DNA-schade kan op veel manieren worden verkregen. Bij basaalcelcarcinoom speelt met name UV-licht geïnduceerde DNA-schade een grote rol. Dit leidt tot de vorming van thymine dimeren. Vaak worden deze DNA-fouten snel opgespoord en gerepareerd maar zoals gezegd is het de opeenstapeling van DNA-schade die ertoe leidt dat de cel uiteindelijk uitgroeit tot een vorm van huidkanker. Daarnaast is het zo dat zonlichtexpositie leidt tot een daling van de immuunrespons, hierdoor zouden de potentieel kwaadaardige cellen minder snel worden ontdekt en opgeruimd door het lichaam.

Wat zijn de risicofactoren voor een basaalcelcarcinoom?

Zoals gezegd speelt met name zonlichtexpositie een grote rol bij het ontstaan van basaalcelcarcinoom. Uit onderzoek is gebleken dat zonverbranding in de jeugd bij uitstek een risicofactor is voor het ontstaan van een basaalcelcarcinoom. Het is dan ook niet verwonderlijk dat mensen met een licht huidtype een verhoogd risico hebben. Huidtype I (rossig haar, veel sproeten, lichte huid) en huidtype II (blond haar, blauwe ogen, lichte huid) vormen de grootste risicofactoren.
Doordat basaalcelcarcinomen ontstaan door de opeenstapeling van DNA-schade is leeftijd ook een risicofactor, hoe ouder men wordt hoe meer kans er is dat er gedurende het leven DNA-schade is ontstaan. Met de vergrijzing neemt de incidentie van basaalcarcinomen dan ook toe de afgelopen jaren.
Er zijn ook andere risicofactoren die een bewezen rol spelen bij het ontstaan van basaalcelcarcinomen, maar deze spelen een veel kleinere rol. Enkele voorbeelden vormen blootstelling aan arseen, teer, straling, kolen en bepaalde vormen van industriële olie.

Wat zijn de symptomen van een basaalcelcarcinoom?

Een basaalcelcarcinoom presenteert zich vaak als een langzaam groeiende huidafwijking (meestal in de vorm van een bultje of een bolling) die niet uit zichzelf verdwijnt en die snel bloedt. Een basaalcelcarcinoom vertoont vaak een aantal van de volgende kenmerken:

• Waxachtige verdikking van de huid, eventueel ingedeukt in het midden en met een opstaande rand
• Een parelmoerkleurig uiterlijk
• Zweervorming in het centrum van de huidafwijking
• Snel bloedend, met name na een relatief klein trauma
• Korstvorming
• Zichtbare bloedvaatjes (teleangiëctasieën)
• Langzame groei (0.5 cm in 1-2 jaar)
• Niet jeukend
• Niet pijnlijk

Hoe wordt de diagnose basaalcelcarcinoom gesteld?

De diagnose wordt gesteld door een dermatoloog, een huidarts. Dit gebeurt naar aanleiding van het klinische beeld; de wijze waarop het basaalcelcarcinoom eruit ziet, waar deze is gelokaliseerd en aan hoeveel risicofactoren voor het krijgen van een basaalcelcarcinoom iemand is blootgesteld in zijn of haar leven. Om zekerheid te krijgen over de diagnose wordt een biopt van de aangedane huid genomen, hierbij wordt een klein stukje aangedaan huidweefsel verwijderd en opgestuurd naar een patholoog-anatoom die onder de microscoop bekijkt of er daadwerkelijk sprake is van een basaalcelcarcinoom.

Wat is de behandeling van een basaalcelcarcinoom?

De meest toegepaste behandeling van een basaalcelcarcinoom is excisie, oftewel het wegsnijden van het basaalcelcarcinoom. Dit gebeurt altijd met een marge gezond huidweefsel. Voor deze behandeling wordt de patiënt lokaal verdoofd met een injectie verdovingsmiddel. Als het basaalcelcarcinoom is verwijderd wordt de wond gehecht en mag de patiënt gelijk naar huis. De dagen na de excisie mag er niet teveel spanning op de wond komen te staan omdat dat ervoor kan zorgen dat de wond niet goed geneest of zelfs open scheurt.

Wat is de prognose van een basaalcelcarcinoom?

De prognose na verwijdering van een basaalcelcarcinoom is uitstekend. Wel bestaat er altijd het risico dat er nieuwe basaalcelcarcinomen zullen optreden, de (nog) niet aangedane huid is immers blootgesteld aan (ongeveer) dezelfde hoeveelheid UV-licht. Het is dan ook van belang dat mensen die ooit een basaalcelcarcinoom hebben gehad onder controle blijven bij een dermatoloog.