Functional Movement Screen - Op zoek naar de zwakke schakels

Gray Cook en Lee Burton hebben een instrument ontwikkeld die doormiddel van 7 eenvoudige testen kan aangeven of het probleem ligt aan de stabiliteit, mobiliteit en/of flexibiliteit van zowel de romp als de extremiteiten (armen en benen). Dit instrument wordt ook wel het Functional Movement Screen (FMS) genoemd. In dit artikel wordt dieper ingegaan op de 7 verschillende testen van het FMS en de beoordeling die er aan gekoppeld is.

Functional Movement Screen (FMS)

Het Functional Movement Screen (FMS) is een instrument dat doormiddel van 7 verschillende oefeningen een inzicht geeft in de beperkingen qua stabiliteit, mobiliteit en/of flexibiliteit. Aan de hand van een score kan er worden bepaald in welke mate de beperkingen aanwezig zijn en waar deze beperkingen zich bevinden. Het systeem is voornamelijk ontwikkeld voor sporters en fysiotherapeuten in de revalidatie. Men krijgt een indruk waar het probleem zich bevind van het niet optimaal kunnen uitvoeren of trainen van oefeningen. Door het FMS kan er worden geconcludeerd wat de zwakke schakels zijn die het herstel of juist de vooruitgang in trainen belemmeren.

De 7 test oefeningen

De Diepe Squat

De oefening wordt uitgevoerd met een stok die breder wordt vastgepakt dan schouderbreedte. De armen worden samen met de stok bovenhands uitgestrekt boven het hoofd. Dit is de begin positie. Daarna maakt men een squat (knie buiging waarbij de onderrug vlak blijft) beweging waarbij er zover mogelijk wordt door bewogen. Het is de bedoeling dat de hakken van beide voeten op de grond blijven staan, het gezicht en de borst wijzen naar voren en de stok blijft boven het hoofd.

De Horde Step

De oefening wordt uitgevoerd met een stok in de nek. De horde is zo ingesteld dat deze ter hoogte van de tuberositas bevind. De proefpersoon wordt gevraagd om 1 been over de horde te plaatsen en met de hak de grond aan te tikken terwijl het andere been gestrekt blijft staan. De horde wordt 3 keer langzaam genomen en in totaal 3 keer zowel links als rechts.

De Lunge in één lijn

De oefening wordt uitgevoerd met een stuk achter de rug (de stok is verticaal van de bil tot boven het hoofd). De stok wordt zodanig vast gehouden dat de ipsilaterale hand, die aan de zijde zit van het been dat naar achteren gaat, boven wordt vast gepakt. De contralaterale hand, die aan de zijde van het been dat naar voren gaat, onder wordt vast gepakt. Het is dan de bedoeling dat de achterste voet geplaatst wordt in 1 lijn met de voorste voet. De beweging wordt 3x keer langzaam uitgevoerd en in totaal 3 keer zowel links als rechts

Schouder mobiliteit

De oefening wordt uitgevoerd met 2 vuisten waarbij in elke vuist de duim aan de binnenzijde zit. De persoon wordt gevraagd om met de ene arm een maximale adductie en endorotatie (de hand op de rug leggen onder het schouderblad langs) te maken en met de andere arm een maximale abductie en exorotatie (de hand op de rug leggen boven het schouderblad langs) te maken. De handen blijven in een vuist en worden zo dicht mogelijk naar elkaar toegebracht. De afstand wordt gemeten tussen beide vuisten. De test wordt 3 keer zowel links als rechts uitgevoerd.

Actief gestrekt een been heffen

De persoon ligt plat op de grond. De oefening wordt uitgevoerd met dorsaalflexie (voet naar je toe halen) van de voet en extensie (strekking) van de knie. Het been wordt nu opgeheven zonder dat de dorsaalflexie en extensie veranderen. Daarnaast moet het andere been wat plat op de grond ligt, niet van de grond afkomen. De afstand van de binnenkant van de enkel tot aan de grond wordt gemeten. De test wordt 3 keer zowel links als rechts uitgevoerd.

Romp stabiliteit push up

De persoon ligt plat op de grond met de armen boven de schouders (schouders ongeveer in 90-100 graden) en de knieën in extensie. De persoon wordt gevraagd om in één beweging omhoog te komen tot een stabiele push up. De wervelkolom wordt niet hol getrokken in de lage rug. Is een push up in deze positie niet mogelijk dan worden handen naast de schouders geplaatst en wordt de oefening herhaald. De test wordt 3 keer uitgevoerd.

Rotatie (draai) stabiliteit

De persoon steunt op de rechter knie en op de rechter hand aan dezelfde zijde van het lichaam. De hoeken van de heup knie en schouder bevinden zich in een hoek van 90 graden. De persoon brengt de linker arm naar voren en het linker been naar achteren. De arm en het been moeten in één lijn bevinden. Daarna word de linker arm en het linker been naar elkaar toegebracht waarbij de elleboog en de knie elkaar aanraken. De test wordt 3 keer zowel links als rechts uitgevoerd.

De scores

Hoe meer punten er gehaald worden hoe beter de oefening wordt uitgevoerd en hoe minder zwakke schakels je naar alle waarschijnlijkheid zal tegen komen in het bewegingsapparaat (romp, benen en armen).

3 punten:

De proefpersoon kan de beweging zonder compensaties uitvoeren.

2 punten:

De proefpersoon kan de beweging wel uitvoeren, maar heeft compensatie nodig.

1 punt:

De proefpersoon kan de beweging niet goed uitvoeren of kan de positie al niet aannemen.

0 Punten:

Je verdient 0 punten wanneer de test niet uit te voeren is als gevolg van pijn.

Functional Movement Screen in de Fysiotherapie

Het FMS is een instrument dat voor fysiotherapeuten snel en duidelijk inzicht geeft in de beperkingen van een patiënt. Dit kan betekenen dat er zich beperkingen bevinden wat betreft stabiliteit (propriocepsis = het diepe gevoel van spieren, coördinatie = hoe nauwkeurig wordt de beweging gemaakt en balans = kunnen andere delen van het lichaam zo gestabiliseerd worden dat het lichaam in balans is), mobiliteit (hebben de gewrichten geen bewegingsbeperkingen om de oefeningen zo nauwkeurig mogelijk uit te voeren) en lenigheid (te korte spieren waardoor bewegingen niet uitgevoerd kunnen worden terwijl dit niet het gevolg is van een bewegingsbeperking in het gewricht).

Doormiddel van de FMS komt een fysiotherapeut door deze sneltesten er snel achter wat de problematiek is. Hierdoor kan de fysiotherapeut snelle keuzes maken wat betreft de behandeling die hierop van toepassing is. Dit kan betekenen dat de fysiotherapeut gaat mobiliseren (het vergroten van de bewegingsuitslagen van de gewrichten), rekken en strekken van spieren (om ze flexibeler en langer te maken) en trainen (het verbeteren van de stabiliteit doormiddel van kracht, coördinatie en balans oefeningen).

De fysiotherapeut moet zich tevens realiseren dat de FMS een product is en dat Cook en Burton dit ontworpen hebben om er de markt mee op te gaan. Veel klachten en aandoeningen zijn niet door de FMS te achterhalen. Dit betekent dat de oorzaak van de klacht of aandoening niet altijd in de mobiliteit, flexibiliteit of stabiliteit zit. Let op dat je als fysiotherapeut niet blind staart op de FMS. Het FMS is een handig instrument om beperkingen te achterhalen maar het is niet superieur.

Opmerkelijk feit

Uit een onderzoek is gebleken dat meisjes van middelbare school leeftijd, beter zijn in de FMS dan jongens van dezelfde leeftijd. Dit geldt voor de oefeningen: Diepe Squat - Lunge in één lijn - Actieve strekking van een been - Schouder mobiliteit. Wat betreft de andere oefeningen was er nauwelijks tot geen verschil waarneembaar.