Wijnvlek: symptomen, oorzaken & behandeling wijnvlek op huid
Een wijnvlek is een aangeboren, goedaardige vaatafwijking die gekenmerkt wordt door te sterk uitgezette bloedvaatjes in de huid. De medische benaming van een wijnvlek is 'naevus flammeus'. Een wijnvlek is een aangeboren en normaal gesproken goedaardige huidafwijking. Als gevolg van een overmatige groei van bloedvaten aan de oppervlakte van de huid, ontstaat er een roodachtig paarse verkleuring van de huid. Een wijnvlek gaat niet spontaan in regressie, zoals een 'ooievaarsbeet' wel doet. Behandeling van een wijnvlek bestaat uit camouflage en/of lasertherapie. In het verleden zijn diverse methoden gebruikt om een wijnvlek te verwijderen, maar het verwijderen van een wijnvlek door middel van laseren is het meest effectief gebleken.- Wat is een wijnvlek op de huid?
- Naomi en haar wijnvlek
- Wat is het eigenlijk?
- Synoniemen
- Vóórkomen
- Oorzaken van een wijnvlek
- Symptomen van een wijnvlek
- Huid
- Omvang
- Kleur
- Bloeden
- Syndroom
- Complicaties
- Onderzoek en diagnose
- Diagnose à vue
- Vervolgonderzoek
- Differentiële diagnose
- Behandeling van een wijnvlek
- Camouflage
- Laserbehandeling
- Zelfzorg
- Prognose
- Preventie
Wat is een wijnvlek op de huid?
Naomi en haar wijnvlek
Naomi, een 12-jarig meisje uit Amersfoort, werd geboren met een wijnvlek over haar linkerwang en hals. “Een roze vlek in de vorm van een wolkje,” noemde haar moeder het liefkozend. Maar op school voelde het voor Naomi vaak anders. Sommige kinderen vroegen of ze zich had verbrand, anderen keken alleen maar of fluisterden. Ze droeg haar haren altijd over die kant van haar gezicht en vermeed foto's. “Ik wou soms gewoon even onzichtbaar zijn,” zei ze zachtjes tijdens een spreekbeurt over jezelf zijn, die ze uiteindelijk dapper gaf.Toen haar juf haar na die spreekbeurt een compliment gaf – “Jij laat zien wat moed is, Naomi” – gebeurde er iets. Naomi begon zichzelf stukje bij beetje te accepteren. Ze liet haar haar vaker in een staart en vertelde in de klas wat een wijnvlek eigenlijk is. “Het is gewoon een soort geboortehandtekening,” zei ze. Inmiddels noemt ze haar vlek liefkozend de wolk. “Soms laat die me even regenen, maar meestal maakt-ie me sterker.”
Wat is het eigenlijk?
Een wijnvlek is een congenitale (aangeboren), goedaardige huidafwijking, welke bestaat uit uitgezette of verwijde bloedvaten in de huid en zichtbaar is als een scherp begrensde, aanvankelijk lichtrode en later wijnrode tot zelfs paarse, macula. De term 'macula' wordt in de dermatologie gebruikt voor een kleurverandering van de huid, zonder dat de huid afwijkingen vertoont. Soms kan het aangedane gebied vanaf jongs af aan al wat dikker c.q. verhevener zijn dan de omliggende huid. Dit wordt 'hypertrofie' genoemd.
Wijnvlek bij een volwassene: Michail Gorbatsjov / Bron: Bernd vdB, Wikimedia Commons (CC BY-SA-1.0)Synoniemen
Een wijnvlek staat ook bekend onder de volgende benamingen:- naevus flammeus
- port wine stain
- naevus vinosus
- naevus teleangiectaticus
- haemangioma planum
Vóórkomen
Een wijnvlek komt bij 1:300 van de geborenen wereldwijd voor. Er is een gelijke verdeling tussen de beide seksen.Een bekend persoon met een wijnvlek is Michail Gorbatsjov (zie foto), president van de Sovjet-Unie (USSR) van 1990 tot 1991 en bekend van de termen 'perestrojka' en 'glasnost', hetgeen respectievelijk 'hervorming' en 'openheid' betekent.
Oorzaken van een wijnvlek
Een wijnvlek is een aandoening van de haarvaten (capillairen), die verwijd zijn. De oorzaak is anno 2025 nog niet goed bekend. De aandoening is niet erfelijk. Een mutatie in het GNAQ-gen wordt in de literatuur beschreven, evenals een associatie met RASA1. In een wijnvlek werken de zenuwen die de bloedvaten controleren niet goed, dus ze zijn permanent verwijd. Het resultaat is dat de huid er rood uitziet. Gewoonlijk bevindt een wijnvlek zich ergens in het gezicht, de nek, de hoofdhuid of het bovenste gedeelte van de romp.
Wijnvlek in het gezicht van een baby / Bron: ArturroD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Symptomen van een wijnvlek
Huid
Een wijnvlek kan op het gehele lichaam optreden, maar meestal komt het eenzijdig voor op het gezicht of de hals. Een wijnvlek kan echter ook voorkomen op je hand, arm, been of voet. De onderliggende huid vertoont geen afwijkingen. Bij een wijnvlek is alleen sprake van een kleurverandering van de huid.Omvang
De grootte van een naevus flammeus is bij elk kind verschillend. Het kan gaan om een kleine vlek, maar het kan ook zijn dat de helft van het gezicht ermee bedekt is. De vlek groeit met de huid mee, maar groeit zelf niet.Kleur
De huidafwijking involueert niet en blijft dus gedurende het hele leven aanwezig. Aanvankelijk zijn ze vaak plat en meestal duidelijk begrensd. De laesies kunnen veranderen van roze in de kinderjaren tot (wijn)rood in de vroege volwassenheid tot diep paars tijdens de middelbare leeftijd. De naevus wordt bij het voortschrijden der jaren niet alleen paarser, maar ook steeds dikker en te dientengevolge moeilijker te behandelen.Bloeden
Een enkele keer komt het voor dat een wijnvlek spontaan gaat bloeden, vaak als gevolg van een granuloma pyogenicum. Een 'granuloma pyogenicum' is een wratachtige uitstulping of huidgezwel dat ontstaat door snelle aangroei van haarvaten en bij aanraking zeer snel kan bloeden.Syndroom
Een wijnvlek komt meestal geïsoleerd voor, maar kan ook onderdeel uitmaken van een aangeboren syndroom, zoals het syndroom van Sturge-Weber of het syndroom van Klippel-Trenaunay.Complicaties
Ongeveer 1 op de 100 baby's die geboren zijn met een wijnvlek in het gezicht heeft last van het oog of de hersenen. Als 1 op de 300 baby's een wijnvlek heeft en 1 op de 100 heeft complicaties, dan kun je nagaan hoe zeldzaam deze problemen zijn: zij hebben slechts betrekking op 1 op de 30.000 baby's.- Oogproblemen: deze kunnen zich ontwikkelen als de wijnvlek zich op het ooglidgebied bevindt. Als een kind een wijnvlek heeft naast een oog, zal een oogspecialist het kind regelmatig controleren totdat hij of zij volwassen is.
- Hersenafwijkingen: zijn een ongebruikelijke associatie bij wijnvlekken in het gezicht. Dit is te wijten aan uitgebreide bloedvatafwijkingen in de hersenen (het Sturge Weber syndroom). Epilepsie en andere problemen kunnen zich dan ontwikkelen.
- Wervelkolomafwijkingen en spataderen kunnen andere bijkomende problemen zijn.
De overgrote meerderheid van de kinderen met wijnvlekken heeft deze complicaties niet.
Onderzoek en diagnose
Diagnose à vue
Er is geen specifieke test om een wijnvlek vast te stellen. De diagnose wordt op het oog gesteld. Een biopsie is normaal gesproken niet nodig. Een wijnvlek moet niet worden verward met een 'ooievaarsbeet' die bijna de helft van de baby's heeft, in hun nek. Dit vervaagt ongeveer na een jaar en is volledig ongevaarlijk.Vervolgonderzoek
Een wijnvlek is soms (hoewel zeer zelden) een teken van een andere medische aandoening of syndroom. Zo moeten wijnvlekken op of bij het oog of op het voorhoofd worden gecontroleerd. Dat komt omdat ze kunnen worden geassocieerd met het Sturge Weber syndroom die problemen veroorzaakt zoals epileptische aanvallen, ontwikkelingsachterstanden en leerstoornissen. Vlekken op de oogleden kunnen leiden tot glaucoom, dat het gezichtsvermogen kan beïnvloeden en tot blindheid kan leiden als het onbehandeld blijft.Differentiële diagnose
Vergelijkbare ziektebeelden zijn:- naevus van Unna (ooievaarsbeet);
- naevus teleangiectaticus;
- angioma serpiginosum (naevus vasculosus tardus).
