Wijnvlek: symptomen, oorzaken & behandeling wijnvlek op huid

Een wijnvlek is een aangeboren, goedaardige vaatafwijking die gekenmerkt wordt door te sterk uitgezette bloedvaatjes in de huid. De medische benaming van een wijnvlek is 'naevus flammeus'. Een wijnvlek is een aangeboren en normaal gesproken goedaardige huidafwijking. Als gevolg van een overmatige groei van bloedvaten aan de oppervlakte van de huid, ontstaat er een roodachtig paarse verkleuring van de huid. Een wijnvlek gaat niet spontaan in regressie, zoals een 'ooievaarsbeet' wel doet. Behandeling van een wijnvlek bestaat uit camouflage en/of lasertherapie. In het verleden zijn diverse methoden gebruikt om een wijnvlek te verwijderen, maar het verwijderen van een wijnvlek door middel van laseren is het meest effectief gebleken.

• Wat is een wijnvlek op de huid?
• Synoniemen
• Vóórkomen
• Oorzaken van een wijnvlek
• Symptomen van een wijnvlek
• Huid
• Omvang
• Kleur
• Bloeden
• Syndroom
• Complicaties
• Onderzoek en diagnose
• Diagnose à vue
• Vervolgonderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van een wijnvlek
• Camouflage
• Laserbehandeling
• Zelfzorg
• Prognose
• Preventie

Wat is een wijnvlek op de huid?

Een wijnvlek is een congenitale (aangeboren), goedaardige huidafwijking, welke bestaat uit uitgezette of verwijde bloedvaten in de huid en zichtbaar is als een scherp begrensde, aanvankelijk lichtrode en later wijnrode tot zelfs paarse, macula. De term 'macula' wordt in de dermatologie gebruikt voor een kleurverandering van de huid, zonder dat de huid afwijkingen vertoont. Soms kan het aangedane gebied vanaf jongs af aan al wat dikker c.q. verhevener zijn dan de omliggende huid. Dit wordt 'hypertrofie' genoemd.

De vlek groeit in omvang naarmate het kind groeit; de vlek groeit met de huid mee. De vlek kan overal optreden, maar is meestal gelokaliseerd in de hoofd-halsregio. Een geboortevlek als naevus flammeus kan sociaal-emotioneel een zware wissel trekken op de persoon in kwestie, vooral wanneer deze een behoorlijke omvang heeft en goed zichtbaar is. Daar komt bij dat in de huidige tijd sterke nadruk wordt gelegd op het uiterlijk.

Synoniemen

Een wijnvlek staat ook bekend onder de volgende benamingen:

• naevus flammeus
• port wine stain
• naevus vinosus
• naevus teleangiectaticus
• haemangioma planum

Vóórkomen

Een wijnvlek komt bij 1:300 van de geborenen wereldwijd voor. Er is een gelijke verdeling tussen de beide seksen.

Een bekend persoon met een wijnvlek is Michail Gorbatsjov (zie foto), president van de Sovjet-Unie (USSR) van 1990 tot 1991 en bekend van de termen 'perestrojka' en 'glasnost', hetgeen respectievelijk 'hervorming' en 'openheid' betekent.

Oorzaken van een wijnvlek

Een wijnvlek is een aandoening van de haarvaten (capillairen), die verwijd zijn. De oorzaak is anno 2024 nog niet goed bekend. De aandoening is niet erfelijk. Een mutatie in het GNAQ-gen wordt in de literatuur beschreven, evenals een associatie met RASA1. In een wijnvlek werken de zenuwen die de bloedvaten controleren niet goed, dus ze zijn permanent verwijd. Het resultaat is dat de huid er rood uitziet. Gewoonlijk bevindt een wijnvlek zich ergens in het gezicht, de nek, de hoofdhuid of het bovenste gedeelte van de romp.

Symptomen van een wijnvlek

Huid

Een wijnvlek kan op het gehele lichaam optreden, maar meestal komt het eenzijdig voor op het gezicht of de hals. Een wijnvlek kan echter ook voorkomen op je hand, arm, been of voet. De onderliggende huid vertoont geen afwijkingen. Bij een wijnvlek is alleen sprake van een kleurverandering van de huid.

Omvang

De grootte van een naevus flammeus is bij elk kind verschillend. Het kan gaan om een kleine vlek, maar het kan ook zijn dat de helft van het gezicht ermee bedekt is. De vlek groeit met de huid mee, maar groeit zelf niet.

Kleur

De huidafwijking involueert niet en blijft dus gedurende het hele leven aanwezig. Aanvankelijk zijn ze vaak plat en meestal duidelijk begrensd. De laesies kunnen veranderen van roze in de kinderjaren tot (wijn)rood in de vroege volwassenheid tot diep paars tijdens de middelbare leeftijd. De naevus wordt bij het voortschrijden der jaren niet alleen paarser, maar ook steeds dikker en te dientengevolge moeilijker te behandelen.

Bloeden

Een enkele keer komt het voor dat een wijnvlek spontaan gaat bloeden, vaak als gevolg van een granuloma pyogenicum. Een 'granuloma pyogenicum' is een wratachtige uitstulping of huidgezwel dat ontstaat door snelle aangroei van haarvaten en bij aanraking zeer snel kan bloeden.

Syndroom

Een wijnvlek komt meestal geïsoleerd voor, maar kan ook onderdeel uitmaken van een aangeboren syndroom, zoals het syndroom van Sturge-Weber of het syndroom van Klippel-Trenaunay.

Complicaties

Ongeveer 1 op de 100 baby's die geboren zijn met een wijnvlek in het gezicht heeft last van het oog of de hersenen. Als 1 op de 300 baby's een wijnvlek heeft en 1 op de 100 heeft complicaties, dan kun je nagaan hoe zeldzaam deze problemen zijn: zij hebben slechts betrekking op 1 op de 30.000 baby's.

• Oogproblemen: deze kunnen zich ontwikkelen als de wijnvlek zich op het ooglidgebied bevindt. Als een kind een wijnvlek heeft naast een oog, zal een oogspecialist het kind regelmatig controleren totdat hij of zij volwassen is.
• Hersenafwijkingen: zijn een ongebruikelijke associatie bij wijnvlekken in het gezicht. Dit is te wijten aan uitgebreide bloedvatafwijkingen in de hersenen (het Sturge Weber syndroom). Epilepsie en andere problemen kunnen zich dan ontwikkelen.
• Wervelkolomafwijkingen en spataderen kunnen andere bijkomende problemen zijn.

De overgrote meerderheid van de kinderen met wijnvlekken heeft deze complicaties niet.

Onderzoek en diagnose

Diagnose à vue

Er is geen specifieke test om een wijnvlek vast te stellen. De diagnose wordt op het oog gesteld. Een biopsie is normaal gesproken niet nodig. Een wijnvlek moet niet worden verward met een 'ooievaarsbeet' die bijna de helft van de baby's heeft, in hun nek. Dit vervaagt ongeveer na een jaar en is volledig ongevaarlijk.

Vervolgonderzoek

Een wijnvlek is soms (hoewel zeer zelden) een teken van een andere medische aandoening of syndroom. Zo moeten wijnvlekken op of bij het oog of op het voorhoofd worden gecontroleerd. Dat komt omdat ze kunnen worden geassocieerd met het Sturge Weber syndroom die problemen veroorzaakt zoals epileptische aanvallen, ontwikkelingsachterstanden en leerstoornissen. Vlekken op de oogleden kunnen leiden tot glaucoom, dat het gezichtsvermogen kan beïnvloeden en tot blindheid kan leiden als het onbehandeld blijft.

Differentiële diagnose

Vergelijkbare ziektebeelden zijn:

• naevus van Unna (ooievaarsbeet);
• naevus teleangiectaticus;
• angioma serpiginosum (naevus vasculosus tardus).

Behandeling van een wijnvlek

Behandeling kan bestaan uit camouflage en/of lasertherapie. Er zijn in het verleden veel behandelingen uitgeprobeerd voor wijnvlekken, zoals het bevriezen, chirurgie en bestraling. Het is gebleken dat lasertherapie tot dusverre de meest succesvolle behandeling is, met de minste nadelen. Het is de enige methode die de kleine bloedvaten in de huid kan vernietigen, zonder noemenswaardige schade aan de huid aan te richten.

Camouflage

Desgewenst kan een persoon met een wijnvlek camouflagecrème gebruiken. Deze zijn verkrijgbaar in een groot aantal kleuren en kunnen worden afgestemd op de huidskleur van de persoon. Meestal wordt de crème aan het einde van d edag verwijderd met een reinigingsmiddel.

Laserbehandeling

Het type laser dat gebruikt wordt om een wijnvlek te verwijderen, is afhankelijk van de leeftijd van de persoon en de bijzondere kenmerken van de wijnvlek. Oudere vlekken zijn niet moeilijker te behandelen, zoals soms gedacht wordt. Uitgebreid onderzoek binnen de afdeling plastische chirurgie van het Academisch Medisch Centrum of AMC te Amsterdam, heeft aangetoond dat de behandeling van de wijnvlek op kinderleeftijd niet tot een beter resultaat leidt dan behandeling op volwassen leeftijd. Vlekken op het gezicht reageren over het algemeen beter op lasertherapie dan die op de armen, benen, of op de romp.

Zelfzorg

Wijnvlekken kunnen soms erg droog worden. Het is daarom belangrijk om een vochtinbrengende crème te gebruiken. Zorg er ook voor dat je de dokter belt als de wijnvlek van je kind gaat bloeden, pijn doet, jeukt of geïnfecteerd raakt. Als de wijnvlek is behandeld met laserchirurgie, wrijf dan niet over het gebied en maak het voorzichtig schoon met lauw water. De arts kan een zalf voorschrijven om te helpen bij het herstel en de genezing en om infectie te helpen voorkomen.

Prognose

Een wijnvlek is een goedaardige afwijking, die gedurende het hele leven op de huid aanwezig blijft. De wijnvlek groeit evenredig mee met de groei van het kind en vertoont geen neiging tot spontane genezing of herstel. De kleur wordt meestal donkerder en transformeert naar paars of dieprood. De huid van een wijnvlek wordt ook vaak dikker en kan wat kiezelachtig aanvoelen in plaats van zacht.

Preventie

Wijnvlekken kunnen niet worden voorkomen; ze worden niet veroorzaakt door wat een moeder tijdens de zwangerschap heeft gedaan.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Geboortevlekken: symptomen, oorzaak en behandeling
• Rode vlekken op benen en voeten, zonder schilfering