Sinusitis: kaakholte- of voorhoofdsholteontsteking

Een simpele verkoudheid kan soms leiden tot een pijnlijke ontsteking van één of meerdere holtes in je hoofd. Meestal raken de slijmvliezen van je kaakholte of voorhoofdsholte geïnfecteerd. Er komt dan veel geel, groen of bloederig snot uit je neus. Je hebt koorts, je gezicht doet zeer en als je voorover bukt, lijkt je hoofd bijna te exploderen. Je voelt je lamlendig. Een bijholteontsteking is over het algemeen echter onschuldig en gaat meestal vanzelf – binnen een week of vier – weer over. De bijholten zitten achter de neus, in de bovenkaak en in het voorhoofd. Het zijn holle ruimten die aan de binnenkant bekleed zijn met slijmvlies en met smalle afvoerkanaaltjes verbonden zijn met je neus en keel. In totaal zijn er acht bijholten, vier aan elke zijde van je hoofd. De belangrijkste taak van de bijholten is om de lucht, die je via je neus inademt, te verwarmen voordat hij naar de longen gaat. Het slijmvlies van de holtes vangt daarnaast stof en ziekteverwekkers (bacteriën, virussen, schimmels) op. Via trilhaartjes worden de ongewenste binnendringers vervolgens naar de keelholte getransporteerd waar ze – via doorslikken of uithoesten - kunnen worden afgevoerd.

Bijholteontsteking begint meestal met een verkoudheid

Een bijholteontsteking begint meestal met een verkoudheid, die veroorzaakt wordt door een virus. Door het virus raakt het slijmvlies dat de binnenkant van de neus en keel bekleedt ontstoken. Het slijmvlies zwelt op en gaat veel dik slijm (snot) produceren. De afvoerkanaaltjes, de verbinding met de bijholten, raken door het opgezwollen slijmvlies en dikke, taaie slijm verstopt. Bacteriën, die zich altijd in de bijholten bevinden, kunnen nu niet meer worden afgevoerd. Ze voelen zich in de warme, vochtige, afgesloten ruimte prima thuis en vermenigvuldigen zich in rap tempo. Een aanvullende bacteriële ontsteking in de bijholte (sinusitis) is het gevolg. Door de ontsteking wordt ook in de bijholte extra dik slijm geproduceerd dat zich in de holte ophoopt.

Bijholteontsteking door een allergische reactie of neuspoliepen

Een enkele keer wordt de bijholteontsteking veroorzaakt door een allergie, een tandwortelontsteking in de bovenkaak of neuspoliepen. Een allergische reactie kan ervoor zorgen dat de slijmvliezen (langdurig) opzwellen, waardoor de afvoerkanaaltjes naar de bijholten verstopt raken. Neuspoliepen zijn woekeringen van cellen die met een steeltje vastzitten aan het neusslijmvlies. Soms veroorzaken ze, doordat ze op een vervelende plek zitten en/of vrij groot zijn, zelf een verstopping van het afvoerkanaaltje naar één van de bijholten. Een neuspoliep kan echter ook het neusslijmvlies irriteren, waardoor dit opzwelt en de nauwe opening met de bijholte afsluit. Het proces verloopt vervolgens hetzelfde als bij een bijholteontsteking die ontstaat na een verkoudheid. Vlak onder de kaakholten beginnen de tandwortels van het bovengebit. Wanneer een ontsteking van de tandwortel zich verder uitbreidt en naar boven doorbreekt, kan dit er toe leiden dat ook de kaakholte ontstoken raakt.

Een drukkende, bonzende pijn in je hoofd

De eerste symptomen zijn die van een normale verkoudheid: een loopneus, niezen, tranende ogen, soms een pijnlijke keel en hoofdpijn. Na een paar dagen neemt de hoofdpijn echter toe en ontstaat een hevige, bonzende pijn boven of achter de ogen. Omdat de bijholte letterlijk is volgelopen met dik en taai slijm, heb je een vol en drukkend gevoel in je hoofd. Dit gevoel verergert wanneer je vooroverbuigt. Meestal is je neus verstopt en komt er veel dik geel, groen of zelfs bloederig snot (slijm) uit. Dit snot kan ook in je keel lopen. De kaakholte bevindt zich vlak boven de wortels van je boventanden. Een kaakholteontsteking kan dan ook zorgen voor flinke kiespijn en pijn bij het kauwen. Een kaakholteontsteking zit meestal maar aan één kant. Soms kan aan die kant je wang opzwellen. Een ontsteking in één of meerdere bijholten gaat ook vaak gepaard met koorts.

Een bijholteontsteking verdwijnt meestal binnen een week of vier vanzelf weer. Soms worden de klachten echter chronisch. Ze blijven dan maandenlang bestaan of keren – na een korte klachtenvrije periode – steeds weer terug. Een chronische bijholteontsteking wordt relatief vaak veroorzaakt door een allergische reactie of neuspoliepen.

Een bezoek aan de huisarts is soms nodig

Een bijholteontsteking geneest, met voldoende rust, over het algemeen vanzelf. Verreweg de meeste mensen zijn binnen vier weken genezen en antibiotica zijn zelden nodig. Om je klachten te verlichten kun je echter wel een aantal keer per dag stomen of een neusspray met een zoutoplossing gebruiken. Doe bij het stomen geen kamille of menthol in het water. Dit kan de slijmvliezen prikkelen en je klachten verergeren. Gebruik een neusspray (zeker wanneer hieraan mentol of een andere stof is toegevoegd) niet langer dan vijf dagen. Het neusslijmvlies raakt anders geïrriteerd en zwelt op, waardoor je klachten erger worden. Je kunt ook zelf een zoutoplossing maken, door een theelepel zout te mengen met 150 tot 200 ml lauw water. De zoutoplossing kun je een paar keer per dag in je neus druppelen of opsnuiven. Tegen de pijn kun je eventueel een pijnstiller gebruiken (bij voorkeur paracetamol). Zorg tot slot voor voldoende frisse lucht en stop met roken. Rook irriteert de slijmvliezen en vertraagt de genezing.

Ben je erg ziek en heb je na drie dagen nog steeds koorts (hoger dan 38°C), ga dan naar de huisarts. Bij jonge kinderen is het verstandig om eerder naar de huisarts te gaan. Ook wanneer de pijn (ondanks pijnstillers) niet minder wordt, wanneer de klachten na twee weken nog niets zijn afgenomen of wanneer je ineens andere symptomen krijgt (een dik, rood ooglid, slechter zien), kun je beter even naar de huisarts gaan.