Tuberculose is een besmettelijke infectieziekte

Tuberculose is een besmettelijke infectieziekte die ontstaat door een bacterie. Alhoewel het aantal doden door tuberculose ieder jaar daalt blijft deze ziekte wereldwijd nummer twee als dodelijke infectieziekte. Ook in Nederland worden regelmatig testen uitgevoerd om tuberculose op te sporen en zijn er mensen die lijden aan tuberculose. Indien tuberculose wordt geconstateerd dan volgt onmiddellijk actie. De ziekte is soms lastig te behandelen omdat de bacterie resistent geworden is voor antibiotica.

• Tuberculose ontstaat door bacterie
• Tuberculose vroeger
• Tuberculose komt nog steeds voor
• Wat zijn symptomen van de infectieziekte tuberculose
• Diagnose
• Longfoto en bronchoscopie
• Behandeling
• Tuberculose is besmettelijke ziekte

Tuberculose ontstaat door bacterie

Tuberculose is een ernstige en vaak besmettelijke infectieziekte. Zij wordt veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium tuberculosis. De bacterie werd ontdekt door Rober Koch in maart 1882. De bacterie veroorzaakt ontstekingen. Het kan lang duren voor iemand de ziekte daadwerkelijk ontwikkelt. De meest voorkomende ziekte is de longtuberculose, maar tuberculose kan zich op verschillende plaatsen in het lichaam ontwikkelen zoals in de gewrichten, hersenen of de lymfeklieren. Men noemt deze ziekte ook wel knobbeltjesziekte. In de volksmond werd vroeger gesproken over de tering. De besmetting vindt plaats door het inademen van in de lucht" zwevende tuberculose bacteriën druppeltjes" die door longtuberculosepatiënten verspreid worden. Vroeger werd er vaak tuberculose veroorzaakt door besmet voedsel of het drinken van ongekookte melk van koeien die aan longtuberculose leden. In Nederland komt dit niet meer voor omdat de runderveestapel vrij is van tbc.

Tuberculose vroeger

Nederland kende in het jaar 1900 ca. 5 miljoen inwoners en per jaar stierven 10.000 mensen aan tuberculose. In 2010 waren er nog ongeveer 1000 TBC patiënten per jaar in Nederland. Er heerste onder de bevolking dan ook grote vrees om deze ziekte te krijgen. In de jaren vlak na de tweede wereldoorlog waren de meeste mensen eigenlijk besmet met de bacterie, overigens zonder er echt ziek van te worden. De oorzaak hiervan was dat in de longen ingekapselde tbc bacteriën aanwezig waren die nog wel eens actief konden worden bij verminderde weerstand. Had men TBC gekregen dan moest men kuren en rusten. De ouderen onder ons herinneren zich vast nog wel de prieeltjes die soms bij boerderijen stonden en waar een TBC patiënt in lag. Om te genezen moest je in de open, gezonde lucht liggen en veel versterkend voedsel krijgen. Je mocht als kind dan wel zwaaien maar de patiënt niet benaderen. Ook werden de schoolkinderen regelmatig onderzocht en kreeg je krasjes . Als die krasjes opkwamen dan werd je doorgestuurd naar het ziekenhuis waar röntgenopnames gemaakt werden van de longen. Het heette dan dat je doorgelicht werd. Soms echter waren er meerdere kinderen uit één klas besmet en die werden dan opgenomen in het sanatorium voor lange tijd. Velen van ons zullen zich dan ook de lege plaatsen in de klas herinneren en het samen schrijven van kaarten naar de patiëntjes. Bezoeken was uitgesloten i.v.m. mogelijke besmetting. TBC sanatoria waren o.a. Dekkerswald in Nijmegen en Heliomare in Wijk aan Zee. Ook in Davos was een heel bekend kuurcentrum waar veel Nederlanders langdurig werden opgenomen. Het kuren kon wel een jaar in beslag nemen. Nieuwe technieken hebben ervoor gezorgd dat er later ook operatief kon worden ingegrepen waarbij de behandeling dan veel sneller verliep. Er zijn in het verleden veel bekende mensen overleden aan de ziekte tuberculose. We denken dan aan Frans Kafka, maar ook de zusjes Brontë waren slachtoffer en zijn aan tuberculose overleden.

Tuberculose komt nog steeds voor

Lange tijd had men in Nederland het idee dat deze volksziekte was overwonnen maar toen aan het begin van de zeventiger jaren veel jonge mensen voor langere periodes naar niet Westerse landen reisden brachten zij TBC weer mee terug in Nederland. Mensen die veel en langdurig reizen naar landen waar TBC veelvuldig voor komt doen er goed aan zich met de GGD in verbinding te stellen. In sommige gevallen is het mogelijk om een BCG vaccinatie te verkrijgen. Bij ongeveer 800 mensen wordt per jaar in Nederland tuberculose vastgesteld. Wereldwijd wordt er echter bij 10 miljoen mensen deze diagnose gesteld en er overlijden jaarlijks méér dan één miljoen mensen.

Wat zijn symptomen van de infectieziekte tuberculose

De symptomen zijn aanhoudend hoesten met soms opgeven van bloed. Gewichtsverlies, nachtzweten en pijn in de borstkas zijn veel voorkomende verschijnselen. Maar ook koorts en het gebrek aan eetlust. De ziekte kan zich ook bevinden in bijvoorbeeld de hersenen en hersenvliesontsteking ofwel tuberculeuze meningitis veroorzaken. Dat is de meest ernstige vorm van TBC. De bacterie komt in het lichaam terecht via de longen. Hier vermenigvuldigt de bacterie zich en laat zich via de lymfeklieren transporteren. Na ongeveer 6 weken heeft het lichaam over het algemeen genoeg afweer ontwikkeld om de ziekte de baas te worden maar soms kan de ziekte toch nog na heel lange tijd de kop opsteken. De incubatietijd kan zijn van enkele weken tot meerdere jaren. Bij verminderde weerstand bijvoorbeeld als gevolg van een andere ziekte zoals diabetes, kanker of HIV kan de ziekte zich openbaren. Ook zijn slechte leefomstandigheden en ouderdom mogelijkheden waardoor de weerstand verminderd wordt met gevolgen voor het ontwikkelen van de ziekte. Van het totale aantal patiënten heeft ongeveer een op de vijf sputumpositieve longtuberculose en dat is de meest besmettelijke vorm van de ziekte. Men spreekt dan van open TBC.

Diagnose

Meestal begint men met de Mantouxtest. Hierbij wordt een beetje mycobacterium tuberculosis ingespoten in de huid. Als er een reactie optreedt dan hoeft dit nog niet te betekenen dat iemand aan de ziekte lijdt maar wel dat hij of zij in het verleden al bekend was met de bacterie. De uitslag wordt gemeten naar het aantal millimeters dat de zwelling breed is.

Bacterie

Omdat de meeste jonge mensen in het Westen niet meer besmet zijn met de bacterie zal de reactie niet zo vaak meer voorkomen. Echter bij bejaarde mensen wel omdat zij in hun jeugd al besmet geraakt zijn. Dit geldt ook voor allochtonen die gewoond hebben in een land waar veel tuberculose voor komt.

Longfoto en bronchoscopie

Na de Mantouxtest is de longfoto belangrijk. Hierop kunnen de afwijkingen nauwkeurig worden waargenomen. Er zal altijd een bloedtest worden gedaan. Ook wordt het sputum getest. Hiervoor kan men een bronchoscopie maken waarbij een beetje water in de longen wordt gebracht wat weer wordt opgezogen en onderzocht.

Behandeling

Omdat de ziekte in Nederland niet zoveel meer voor komt is het voor huisartsen moeilijk om de diagnose te stellen. Hiervoor wordt een beroep gedaan op de tuberculose arts van de GGD. TBC wordt behandeld met een combinatie van antibiotica gedurende 6 maanden. De bacterie is steeds meer resistent geworden voor antibiotica en daarom zal een combinatie voorgeschreven worden. De behandeling vindt thuis plaats en er worden ook isolatiemaatregelen genomen om besmetting te voorkomen.

Tuberculose is besmettelijke ziekte

Huisgenoten worden het eerst onderzocht en vervolgens worden de minder intensieve contacten bij het onderzoek betrokken. Belangrijk is het om te weten dat de ziekte alleen kan worden overgedragen door direct contact. Het kan niet overgedragen worden door bijvoorbeeld het geven van een hand en je kunt het ook niet meenemen naar derden. Je bent pas een gevaar voor anderen indien je zelf de besmettelijke vorm van TBC hebt.