Hoofdpijn door pijnstillers en andere stoffen

Het klinkt tegenstrijdig maar veelvuldig gebruik van pijnstillers tegen hoofdpijn kan juist hoofdpijn veroorzaken. Het slikken van pijnstillers gedurende acht dagen per maand kan dit hoofdpijntype al opwekken. Deze medicijnafhankelijke hoofdpijn komt ook voor bij mensen die veel cafeïne gebruiken. Cafeïne zit zoals bekend in koffie, in energiedrankjes, cola, thee en chocola en wordt zelfs toegevoegd aan bepaalde pijnstillers. In Nederland lijden zo'n 200.000 mensen aan dit type hoofdpijn. Als je last hebt van hoofdpijn gebruik je een medicijn tegen hoofdpijn, dat is de normale gang van zaken. Er bestaat echter een type hoofdpijn die juist ontstaat door het (veelvuldig) gebruik van medicijnen tegen hoofdpijn. Dit type hoofdpijn wordt ook wel ‘medicijnafhankelijke hoofdpijn’ genoemd en komt voor bij mensen die veel pijnstillers gebruiken. Het gaat dan om pijnstillers die veelal worden gebruikt om een ander soort hoofdpijn, zoals spanningshoofdpijn of migraine, te verminderen.

Hoe ontstaat de terugkerende hoofdpijn die veroorzaakt wordt door het innemen van pijnstillers tegen hoofdpijn?

Het klinkt vreemd: hoofdpijn krijgen van geneesmiddelen die juist worden ingenomen tegen de hoofdpijn. Toch treedt dit averechtse effect veel vaker op dan eerst werd gedacht, en zelfs bij lagere doseringen dan algemeen werd aangenomen. Bij een overmatig gebruik van pijnstillers, zoals paracetamol, ibuprofen, naproxen en allerlei andere die vaak bij de drogist te koop zijn, maar ook triptanen –middelen die worden voorgeschreven tegen migraine- zoals maxalt, fromirex, sumatriptan, en morfine-achtige pijnstillers kan dit hoofdpijntype ontstaan. Deze hoofdpijn is chronisch en kan ontstaan zowel tijdens het gebruik van de beschreven pijnstillers maar ook als deze pijnstillers juist even niet gebruikt worden, als een soort ontwenningsverschijnsel. Daarnaast kan door het veelvuldig gebruiken van pijnstillers gewenning optreden: er is (steeds) meer van het medicijn nodig om hetzelfde –pijnstillende- effect te bereiken. Hierdoor gaat de gebruiker ongemerkt steeds meer van deze middelen slikken, met alle gevolgen van dien.

Cafeïne als veroorzaker van hoofdpijn

Dezelfde soort hoofdpijn kan ontstaan bij het dagelijks gebruik van veel cafeïne. Zoals bekend zit er cafeïne in koffie, maar dit middel blijkt ook een bestanddeel van thee, chocolade, cola en wordt in hoge doseringen toegevoegd aan zogenaamde ‘energiedrankjes’. Aan bepaalde pijnstillers wordt coffeïne toegevoegd omdat dit mogelijk het pijnstillende effect verhoogt en opwekkend werkt. Dat de inname van veel cafeïne tot hoofdpijn kan leiden is beter bekend dan de hoofdpijn die ontstaat door het gebruik van (alleen) pijnstillers. Het verhaal van de ‘koffieverslaafde’ die na het uitslapen in het weekend wakker wordt met hoofdpijn, als gevolg van een ‘gebrek’ aan cafeïne, is voor de meeste mensen niet nieuw.

Symptomen

Hoofdpijn die ontstaat als gevolg van een overmatig gebruik aan pijnstillers en/of cafeïne is bonzend van karakter, lijkt op migraine. Daarnaast kan een soort spanningshoofdpijn optreden die erger wordt bij beweging of mentale inspanning. Misselijkheid, overgeven en gevoeligheid voor licht en geluid kunnen hierbij optreden. Daarnaast kan men zich beroerd voelen, maar ook prikkelbaar, geïrriteerd, angstig en kunnen problemen met slapen en moeheid optreden. De klachten die optreden als gevolg van overmatig gebruik van pijnstillers lijken veel op de klachten die optreden bij chronische migraine. Bij deze ziekte is er echter geen sprake van overmatig gebruik van de medicijnen. De meeste van eerder genoemde symptomen verdwijnen enige tijd na het radicaal stoppen met genoemde pijnstillers of middelen, pas nadat het lichaam als het ware is ‘ontgift’.

Therapie

De enige mogelijkheid om af te komen van hoofdpijn die ontstaan is als gevolg van een overmatig gebruik aan pijnstillers en/of cafeïne is door het radicaal te stoppen met alle pijnstillers en/of de cafeïne-inname. Het duurt minstens 8 weken voordat het lichaam is ontgift van deze stoffen. Of er echt sprake is van een medicijnafhankelijke hoofdpijn is dus pas na 8 tot 12 weken vast te stellen. In de tussentijd kan er sprake zijn van ontwenningsverschijnselen zoals moeheid, slaapstoornissen, tijdelijk meer hoofdpijn en stemmingsproblemen. Het bijhouden van een zogenaamd hoofdpijndagboek, waarin hoofdpijndagen en hoofdpijnvrije dagen worden aangetekend, kan helpen. Vanwege de complexiteit van dit hoofdpijntype en de ontwenningsverschijnselen na het acuut stoppen met pijnstillers is het altijd verstandig om dit soort ontwenningstrajecten alleen in te gaan onder supervisie van een (huis)arts of hoofdpijncentrum.