Creatine: stimuleren energiestofwisseling zieke en sporters

Bij normale lichaamsbewegingen en inspanningen heeft men op celniveau voldoende energie nodig, zodat alle lichaamsprocessen goed worden uitgevoerd. Daar ligt de energiestofwisseling aan ten grondslag, welke voor een groot deel door de stof creatine wordt bepaald. Wat is dit voor stof, hoe kunnen supplementen een positieve bijdrage leveren en hoe stimuleert het de zieke of sporters om betere lichaamsprestaties te verkrijgen?

Creatine

• Wat doet het voor de energiestofwisseling?
• Waar bestaat creatine uit?
• Tekorten
• Invloed supplementen
• Positieve resultaten bij sporters
• Testen op muizen

Wat doet het voor de energiestofwisseling?

Alle lichaamsonderdelen, zoals organen, spieren, bindweefsel hebben op celniveau energie nodig. Om energie tussen cellen uit te kunnen wisselen, bestaat er de energiestofwisseling. Het geeft de mogelijkheid om van bepaalde cellen energie over te dragen, zodat lichaamsprocessen kunnen worden uitgevoerd. Om dat te kunnen bewerkstelligen, hebben cellen onder andere creatine nodig. Doordat voldoende energie wordt aangevoerd, kan het lichaam alle noodzakelijke handelingen zonder moeite doen. Om dit moeiteloos te laten verlopen, heeft men wel voldoende creatine nodig. Daarnaast is het van essentieel belang bij de aanmaak met instandhouding van nieuwe cellen en vormt het de basis van een goede werking van het bindweefsel. Waar is het uit opgebouwd en waarom is het voor sporters een nuttige aanvulling op het dieet?

Waar bestaat creatine uit?

De stof is opgebouwd uit verschillende aminozuren. Meest voorname zijn arginine, glycine en methionine (lit.1). Zeker voor het lichaamsfunctioneren is methionine zeer essentieel voor de aanmaak van creatine. De aanmaak van deze stof is grotendeels weer afhankelijk van een specifiek enzym geheten ‘methylmalonyl CoA mutase’ (lit.2) als ook B12-vitamine. Indien beide minder goed werken of onvoldoende aanwezig zijn, kan het lichaam problemen krijgen met de afgifte van energie tijdens bijvoorbeeld inspanningen. Bij sporters en atleten dient dit dus op een goed niveau te functioneren, zodat bij een intense uitbarsting van fysieke inspanning het maximale aan energie direct beschikbaar is.

Tekorten

Om goed te kunnen presteren heeft het lichaam voldoende energie nodig. Een tekort kan uiteenlopende problemen geven. Denk aan een B12-tekort, waardoor vele onverklaarbare aandoeningen worden veroorzaakt op zowel geestelijk of fysiek vlak. Een tekort aan het genoemde B12 afhankelijke enzym heeft gevolgen voor de opbouw en samenstelling van het DNA. Dit kan reeds vanaf jonge leeftijd ingrijpende gevolgen hebben, waarbij weefsels minder goed in stand kunnen worden gehouden. Verder is het enzym noodzakelijk voor de aanmaak van methionine, waarmee creatine wordt gemaakt. Een enzym-, B12-, methionine- en creatinetekort komt duidelijk naar voren bij de ziekte ‘methylmalonic acidemia’. Er is sprake van een zwaar ontregelde B12-, eiwit- en energiestofwisseling, waardoor men vanaf de geboorte aan een strikt dieet moet. Men kan B12 en eiwitten (aminozuren) niet via de voeding innemen, waardoor ernstig creatinetekort ontstaat. In dat geval is het van belang om de noodzakelijke stoffen op een andere manier in te nemen, zodanig dat het afweersysteem er niet heftig op reageert. Denk aan sondevoeding, een infuus of juist een aangepast dieet gecombineerd met supplementen.

Invloed supplementen

Indien men een tekort heeft dan kan het vele lichamelijke problemen en energietekort geven, terwijl men mogelijk wel voldoende energie in het lichaam heeft. Om die energie beter te kunnen activeren kan men creatine als supplement bij de voeding innemen. Het zorgt ervoor dat de energie-uitwisseling tussen cellen kan verbeteren, waardoor bepaalde klachten qua ernst kunnen afnemen. Omdat het bijvoorbeeld met methylmalonic acidemia om een ziekte gaat, is het altijd van belang om in overleg met de behandeld arts een goede samenstelling tussen creatinesupplementen en het dieet te vinden.

Positieve resultaten bij sporters

Creatine-inname heeft voor vier van de vijf sporters een zeer gunstig effect. Slechts in twintig procent van de gevallen heeft de inname geen positief effect, omdat het lichaam reeds op een gunstig energie-niveau werkt. De aanvoer van extra creatine geeft de mogelijkheid om beter energie aan te wenden, op het moment dat het lichaam het nodig heeft. Oftewel bij hoge intense inspanningen kan het lichaam eerder over de noodzakelijke energie beschikken. Zo kunnen spieren sneller reageren en langdurig van energie worden voorzien. Het ligt daarmee ook aan de basis voor extra spieraanwas, zeker als het wordt gecombineerd met aanvullende zinksupplementen.

Testen op muizen

Er is eveneens onderzoek gedaan naar het effect van creatine op de levensverwachting van muizen. Daarbij is aangetoond dat de levensspanne negen procent is gegroeid voor muizen met creatinesuppletie (lit.3). Door het ouder worden reageren cellen door het gehele lichaam en voornamelijk ook in de hersenen minder snel. Daardoor komen we eerder te overlijden. Door die cellen langdurig meer energie te verstrekken, kan worden voorkomen dat deze eerder worden afgebroken. Oftewel creatine kan de levensverwachting enigszins verbeteren.

Let wel voorgaande is gebaseerd op een onderzoek met muizen. Hoe het effect heeft op menselijke cellen, is daarmee dus nog niet wetenschappelijk onderbouwd. Wilt u creatine aanvullend innemen om de lichamelijke prestaties te bevorderen, laat u dan goed informeren omtrent de dosering.

Lees verder

• Jeukende hoofdhuid na het fietsen of sporten
• Tips bij trage stofwisseling door schildklierproblemen