Afvallen via extreme kou: Cryotherapie en cryolipolyse

Welk soort vet slaat het lichaam op als overtollig vet? Hoeveel vetsoorten heeft het menselijk lichaam eigenlijk? De werking van één van die vetsoorten vormt de grondslag voor twee theorieën. Dat zijn de cryotherapie- en de cryolipolysetherapie. Zij stellen, dat het lichaam door de werking van (extreme) kou op dat vet, extra calorieën verbrandt. Zo kunnen zwembandjes of buikjes bijvoorbeeld worden weggewerkt. Welke andere mogelijkheden doen zich naast cryotherapie en cryolipolyse voor, die via kou helpen afvallen?

• Hoeveel soorten vet kent het menselijk lichaam?
• Welke rol speelt wit vet?
• Wat is de rol van bruin vet?
• De cryotherapie
• De cryolipolysetherapie en gericht afvallen
• Een aantal andere concepten rondom kou en afvallen
• Thuisproducten onder de term 'cryo'

Hoeveel soorten vet kent het menselijk lichaam?

Vet speelt een grote rol in het menselijk lichaam. Wij hebben vet nodig voor allerlei lichaamsprocessen. Ons lichaam gebruikt vet als buffer tegen de kou, tegen botontkalking, om het lichaam en de inwendige organen te beschermen, als energiebron en bij de vrouw om het lichaam voor te bereiden op het dragen van kinderen. Zo is vet bijvoorbeeld onderhuids aanwezig of diep in het lichaam rondom de organen. Overtollig vet zorgt voor een dubbele kin, 'het zwembandje' rondom de taille, zadeltassen op de heupen en een bollende buik. Mensen spreken in het dagelijks gebruik van 'vet'. Het lichaam van de mens kent niet één, maar twee soorten vet. Die twee vetsoorten zijn:

• wit vet;
• bruin vet.

Wat is de rol van deze twee verschillende weefseltypes?

Alle zoogdieren (waaronder de mens) hebben die twee vetsoorten. Elke vetsoort heeft een eigen rol in het lichaam. Het begrijpen van die individuele rol, helpt het afvalproces te begrijpen en wellicht vol te houden. Men weet namelijk waarom iets gebeurt, gedaan of gelaten moet worden.

Welke rol speelt wit vet?

Zonder een bepaalde hoeveelheid wit (wit/geel) vet kan de mens niet leven. Wit vet is onderhuids rondom het gehele lichaam te vinden of diep in het lichaam rondom de organen. Wit vet is de schokdemper bij een valpartij en beschermt tegen de kou. Wit vet is betrokken bij de aanmaak van de hormonen oestrogeen en leptine. Hormonen zijn van grote invloed op ons gewicht. Witte vetcellen hebben receptoren voor de hormonen insuline, cortisol (stresshormoon), adrenaline en de groeihormonen. Wanneer alles in balans is en de hormonen normaal functioneren, werkt het lichaam optimaal. Wanneer de hormonen ontregeld raken, ontstaat disbalans in het lichaam, waardoor de hersenen voortdurend het signaal afgeven dat vet moet worden opgeslagen. Een ander gevolg kan zijn, dat de hersenen geen verzadigingssignalen afgeven, zodat een persoon door blijft (wil blijven) eten. Een teveel aan wit vet heeft tot slot een verstorende invloed op de taak van bruin vet in het lichaam (verbranden van calorieën). Wit vet is passief.

Wat is de rol van bruin vet?

Een bepaalde hoeveelheid ijzer geeft - samen met de aanwezigheid van veel bloedcellen - bruin vetweefsel zijn bruine kleur. Het lichaam heeft minder bruin vet dan wit vet. Het lichaam gebruikt bruin vet om zich te verwarmen. Om het lichaam te kunnen verwarmen, verbrandt het calorieën. Op dit proces zijn theorieën over afvallen en kou gebaseerd (thermaal afvallen).

Spierweefsel zorgt voor de aanmaak van bruin vet. Door beweging zet het lichaam wit vet om in bruin vet. Het lichaam slaat bruin vet op aan de bovenkant van de rug bij de nek. Bruin vet is actief. Conclusie: hoe meer bruin vet, des te beter! Twee therapieën die verband houden met vetverbranding en (extreme) kou zijn:

• cryotherapie;
• cryolipolysis.

De cryotherapie

Cryos is oud Grieks voor kou. Bij cryotherapie wordt het lichaam in een cabine of koude sauna korte tijd blootgesteld aan zeer lage temperaturen. Dit zou per sessie van een drietal minuten rond de 800 calorieën verbranden. Het lichaam wordt namelijk door de kou geprikkeld om meer lichaamswarmte te produceren. De stofwisseling krijgt ook een flinke boost. Het activeren van de stofwisseling zou voor nog meer calorieverbranding zorgen, aldus de theorie. Cryotherapie laat het lichaam thyroxine aanmaken. Thyroxine is een schildklierhormoon, dat het afbreken van vetten ondersteunt.

In Nederland en België zijn diverse centra waar deze therapie aangeboden wordt. Niet elk wellnesscentrum of gezondheidsinstituut claimt dat cryotherapie calorieën verbrandt of dat overtollig vet daarmee verdwijnt. De term cryotherapie wordt ook gebruikt voor medische behandelingen zoals bij wratten. Het moge duidelijk zijn dat dit iets geheel anders is, ondanks de overeenkomstige terminologie.

De cryolipolysetherapie en gericht afvallen

Cryolipolysetherapie behandelt delen van het lichaam waar overtollig vet zich heeft opgehoopt, zoals op de buik. Het is minder ingrijpend dan liposuctie, omdat de gehele behandeling bovenhuids plaatsvindt. Cryolipolyse verloopt als volgt: Twee platen (of dergelijke mechanisme) grijpen een stuk overtollig vet (met vel en al) vast en koelen dat vet. De behandelde vetcellen worden dermate gekoeld, dat zij afsterven en op natuurlijke wijze afgevoerd worden door het lichaam. Er zijn meerdere behandelingen nodig. Het is niet geschikt voor overmatige vetophopingen, maar voor het restje hardnekkig vet bijvoorbeeld, dat met trainen in de sportschool alsmaar niet weg gaat. Personen met overgewicht dienen eerst af te vallen. Daarnaast gelden een aantal gezondheidscriteria waaraan iemand moet voldoen. De therapie is wat dat betreft niet voor iedereen een oplossing.

Een aantal andere concepten rondom kou en afvallen

Op grond van de gedachte, dat een koude temperatuur effect heeft op de vetverbranding dan wel op de aanmaak van bruin vet, zijn een aantal andere concepten bekend. Ook de commercie heeft wat dat betreft zijn kans gegrepen en biedt koelvesten en koelende wraps bijvoorbeeld aan. Een aantal concepten zijn:

• koud douchen of baden;
• een aantal ideeën uit het boek 'the 4 hour body' van Tim Ferris (dieetboek);
• koud water of ijswater drinken

Koude douche of bad en calorieën verbranden
Door koud te douchen, moet het lichaam calorieën verbranden om warm(er) te worden. Het lichaam verwarmen is van levensbelang om de lichaamskern en de daar aanwezige organen te beschermen. Rillen van de kou zorgt - volgens de theorie van de koude douche - voor de aanmaak van bruin vet. Daar is volgens sommigen de werking van het hormoon irisine debet aan. De wetenschap is nog niet unaniem over de werking van irisine op lichaamsvet. Het koud douchen heeft wat de aanhangers betreft aldus twee voordelen: calorieverbranding en de aanmaak van bruin vet. Op internet zijn koude douche-uitdagingen (challenges) te vinden, die mensen uitnodigen om 30 dagen achtereen koud te douchen. Het is wellicht overbodig te vermelden, dat te lang koud douchen onderkoeling kan veroorzaken.

Het '4 hour body'-dieetboek van Tim Ferris

Het 4 hour body-systeem van Tim Ferris ziet ook de voordelen van koutherapie. Tim Ferris is de spraakmakende auteur van diverse boeken met als speerpunt de maximale tijdsbesteding van vier uur. Hij is voorstander van kleine aanpassingen in de levensstijl. Zijn dieetplan bestaat uit het eten van veel proteïne, verwerkt in kleine maaltijden. Hij adviseert om koolhydraten, fruit en zuivel - op cottage cheese na - te mijden. Twee glazen rode wijn per dag zijn wel toegestaan. Zijn theorie omvat de stelling dat de kou bepaalde hormonen stimuleert, die helpen afvallen. De auteur is zijn eigen proefkonijn geweest, wat de onderbouwing van zijn stellingen in zijn boek betreft.

De auteur is voorstander van het nemen van ijsbaden en koude douches. Gezien zijn voorkeur voor koude dompelingen, is het niet vreemd dat hij in zijn boek 'the 4 hour body' adviseert om 5 dagen per week gedurende 30 dagen de bovenkant van de rug/nek te koelen om bruin vet te activeren. Via zijn website kunnen koelende wraps worden gekocht om zijn theorie in de praktijk te brengen. Daarnaast adviseert hij om in de kou te sporten dan wel te bewegen.

Koud water of ijswater drinken

De wetenschap is er nog niet over uit of het drinken van koud water of ijswater om de temperatuur van de lichaamskern te verlagen, behulpzaam is bij het afvallen. Wel helpt het drinken van gekoeld water het lichaam om beter vocht op te nemen. Een goed gehydrateerd lijf kan langer sporten en langer sporten verbrandt weer calorieën.

Thuisproducten onder de term 'cryo'

De term 'cryo' is populair geworden. Anno 2018 zijn er diverse producten op de markt gekomen onder deze 'cryo'-noemer. De koude temperatuurwerking van het product zou een liftend effect kunnen hebben, de poriën kunnen vernauwen, of cellulite kunnen verminderen. Zo is er ook de 'cryoball' die in de koelkast bewaard dient te worden en over het gezicht wordt gemasseerd om een verzorgende crème aan te brengen bijvoorbeeld. Deze bal is vergelijkbaar met de werking van een gezichtsroller. Deze producten maken gebruik van andere mogelijke voordelen van onderkoeling.

Lees verder

• Crescendo vasten: een dieet gericht op de vrouw