Vitex agnus castus gebruiken bij premenstrueel syndroom

Vitex agnus castus (monnikspeper) is een kruid dat gebruikt kan worden bij klachten veroorzaakt door het premenstrueel syndroom (PMS). Wie zich in Nederland met klachten behorende bij PMS wendt tot de huisarts krijgt vaak het advies de anticonceptiepil te gaan gebruiken of een sterkere variant te nemen. Wie de klachten wil bestrijden met een middel dat niet gebaseerd is op hormonen kan gebaat zijn bij het gebruik van een supplement op basis van vitex agnus castus. In België is een geregistreerd geneesmiddel op basis van vitex agnus castus op recept bij de apotheek verkrijgbaar.

Vitex agnus castus bij PMS

• Vitex agnus castus
• Premenstrueel syndroom (PMS)
• Hoe kan vitex agnus castus helpen bij premenstrueel syndroom (PMS)?
• Verkrijgbaarheid

Vitex agnus castus

Vitex agnus castus is de oorspronkelijke benaming van wat ook wel monnikspeper of kuisheidsboom genoemd wordt. Het gaat om een plant uit de lipbloemenfamilie (Lamiaceae), een familie van planten die allen gekenmerkt worden door de typische vorm van de kroonbladeren, bestaande uit een boven- en een onderlip. Naast de vitex agnus castus behoren ook onder meer de bekende keukenkruiden munt, salie, wilde marjolein en rozemarijn tot deze familie. Monnikspeper groeit rond de Middellandse Zee en in enkele tropische gebieden. De soort werd voor het eerst beschreven in 1753 door de beroemde botanicus Carolus Linnaeus.

Chemische analyse van de bloemen en bladeren van de vitex agnus castus heeft uitgewezen dat de plant onder meer flavonoïden (vitexin en casticin), glycociden (agnuside en aucubine), alkaloïden, diterpenen, etherische oliën, het isomeer 4-hydroxybenzoëzuur en steroïde hormoon precursors (doch geen hormonen) bevat.

Premenstrueel syndroom (PMS)

De term premenstrueel syndroom (PMS) wordt gebruikt om een groep van klachten te omschrijven die bij sommige vrouwen optreden in de periode kort voor de menstruatie. Naar schatting heeft ongeveer 4% van de vrouwen tussen de 15 en 45 jaar hier last van. Klachten die hieronder geschaard worden zijn onder meer buikpijn, hoofdpijn, duizelingen, een strakke huid, pijnlijke en opgezwollen borsten, hartkloppingen, huilbuien, prikkelbaarheid, nervositeit en angsten.

Over de precieze oorzaak van het ontstaan van de klachten horende bij het premenstrueel syndroom bestaat onder wetenschappers geen eenduidige visie. Onder meer wordt gesuggereerd dat de klachten verband houden met een wisseling in het progesterongehalte, een tekort aan vitamine B6, een verlaging van het serotoninegehalte en een verhoging van het hormoon prolactine.

Wie zich met deze klachten tot de huisarts wendt krijgt vaak erg verschillende adviezen, afhankelijk van de veronderstelde oorzaak en het soort klachten dat de boventoon voert. Regelmatig kan het gebruik van de anticonceptiepil een uitkomst bieden, maar niet iedereen wil hier aan. Ook de orale inname van een magnesiumsupplement wordt regelmatig aangeraden (bij voorkeur de goed opneembare en verteerbare vorm magnesiumglycerofosfaat).

Hoe kan vitex agnus castus helpen bij premenstrueel syndroom (PMS)?

Een van de weinige gesuggereerde middelen ter bestrijding van de klachten behorende bij het premenstrueel syndroom die niet gebaseerd is op hormonen is vitex agnus castus. Diverse wetenschappelijke studies tonen aan dat vitex agnus castus inwerkt op de hypofyse en daarmee de verschillende hormoonniveaus kan stabiliseren (zie onder meer Zamani c.s., 2012 en Schellenberg c.s., 2001). Het exacte werkingsmechanisme van vitex agnus castus is nog niet bekend. Er zijn ook studies die de werkzaamheid van de plant in twijfel trekken. Getuigen de vele positieve ervaringen van vrouwen met het premenstrueel syndroom die baat hebben bij het gebruik van monnikspeper lijkt de werkzaamheid echter te berusten op meer dan een placebo-effect.

In België is Donnafyta Premens sinds 2014 een geregistreerd geneesmiddel. De werkzame stof is een extract van de vitex agnus castus. Het is het enige op recept verkrijgbare middel tegen het premenstrueel syndroom dat geen hormonen bevat. In Nederland is dit medicijn anno 2017 nog niet geregistreerd maar het is wel mogelijk gebruik te maken van een voedingssupplement op basis van vitex agnus castus, dat vrij verkrijgbaar is. Wie in de buurt van de Belgische grens woont zou tevens kunnen proberen het middel via een Belgische arts voorgeschreven te krijgen.

Wanneer ook klachten als neerslachtigheid, depressiviteit en prikkelbaarheid tot de klachten behoren dan kan het raadzaam zijn op vitex agnus castus te combineren met het tevens vrij verkrijgbare Sint Janskruid.

Verkrijgbaarheid

Zoals gezegd is vitex agnus castus of monnikspeper in Nederland geen geregistreerd geneesmiddel. Wel is het vrij verkrijgbaar als voedingssupplement. Het is in tinctuur, capsule- en tabletvorm verkrijgbaar van onder meer de merken Lamberts, Bonusan, Natura Sanat, B. Nagel, Vitamin Bottle en Energetica. Volg voor de aanbevolen dagelijks dosis altijd de instructies in de bijsluiter op.