Bacteriofagen beter dan antibioticakuur bij resistentie

Bent u besmet met een voor antibiotica resistente bacterie? Bacteriofagen zijn de natuurlijke vijanden van een bacterie. Een bacteriofaag, kortweg faag of fagen, is een onschuldig virus dat bacteriën vernietigt. Een fagentherapie kan bij de bestrijding van een infectie een goed alternatief zijn voor antibiotica, zeker als een gewone antibioticakuur niet helpt doordat bepaalde bacteriën resistent zijn geworden. Antibioticaresistentie begint een steeds groter probleem in de wereld te worden, soms is men plotseling uitbehandeld. In België maar ook in Delft is er een fagenlab, maar wanneer kunnen we ook in Nederland de bacteriofaag als alternatieve behandeling bij de apotheek krijgen? In het voormalige Oostblok (Georgië, Polen bijvoorbeeld) is een behandeling met fagen de normaalste zaak van de wereld en een enorm succes. Beroemd is het Eliava-instituut in Tbilisi, mede door de uitzendingen hierover van Antoinette Hertsenberg (Radar, Dokters van Morgen).

Behandeling met bacteriofaag in plaats van antibiotica

• Hoe werkt een bacteriofaag?
• U hebt een bacteriële infectie
• Resistentie, resistente bacteriën vormen een plaag
• Antibiotica, penicilline of bacteriofagen?
• Welke bacteriofaag wordt toegepast bij de behandeling?
• Allemaal naar Georgië
• Slot, een fagentherapie is geen alternatieve therapie

Hoe werkt een bacteriofaag?

Een bacteriofaag is een virus dat heel gericht een bepaalde bacterie kan doden. De bacteriofaag injecteert de bacterie (de gastheer) met genetisch materiaal, vermenigvuldigt zo zichzelf en doodt daarmee de bewuste bacterie. Voor een bacteriofaag kunt u niet resistent worden, voor antibiotica wel. Bacteriofagen zitten overal, het is alleen de kunst om steeds weer de juiste bacteriofagen te vinden. Hier geldt namelijk dat op elk potje een deksel past. Elke bacterie heeft een natuurlijke vijand is de veronderstelling en het is aan de mens om bij een bacteriebesmetting de juiste bacteriofaag te vinden. Pas dan zal de behandeling ook aanslaan. Er zijn naar schatting een paar honderd verschillende fagen bekend.

U hebt een bacteriële infectie

Een infectie met een bacterie kunt u overal oplopen, bacteriën zijn overal. Maar al te vaak loopt u een bacterie op in een ziekenhuis bij een operatie, niemand zal daar echt van opkijken en al snel zult u een antibioticakuur krijgen voorgeschreven. Helaas kan het om zeer hardnekkige bacteriën gaan, bacteriën die resistent zijn tegen de gebruikte antibiotica. In de praktijk krijgt u dan een tweede kuur, een derde en misschien nog wel meer. Uiteindelijk komt u aan het infuus te liggen en worden de antibiotica via het infuus toegediend. En dan nog kan de kuur niet aanslaan en komt er een moment dat de arts aangeeft dat u uitbehandeld bent. Dat kan leiden tot situaties waarbij een deel van het lichaam wordt geamputeerd, u moet leven met vele klachten of met dat u de besmetting zelfs niet overleeft. De betreffende bacterie blijkt dan resistent en dodelijk te zijn.

Resistentie, resistente bacteriën vormen een plaag

Antibioticaresistentie komt vaak voor en de drager van een resistente bacterie hoeft er zelf geen last van te hebben, maar kan de bacterie wel aan een ander doorgeven die er erg ziek van wordt. Er zijn genoeg landen in de wereld waar antibiotica zonder recept bij de apotheek kunnen worden afgehaald en er zijn genoeg mensen die de antibiotica verkeerd gebruiken. Ze maken de kuur niet voldoende af en geven de bacteriën de kans om resistent tegen de behandeling te worden. Die resistentie neemt toe. Ook als er nieuwe antibiotica worden uitgevonden en toegepast, blijken de bacteriën tegen de nieuwe antibiotica resistent te kunnen worden. Hoe vaker u antibiotica gebruikt, hoe groter de kans is dat u niet meer behandeld kunt worden. Het veel geroemde medicijn werkt dan gewoon niet meer.

Antibiotica, penicilline of bacteriofagen?

Alexander Fleming ontdekte in 1928 bij toeval de penicilline, het begin van de moderne antibiotica. Toen al werden ook de bacteriofagen gevonden. Beide bleken succesvol bij een bacteriebesmetting. De antibiotica kunt u vergelijken met een schot hagel omdat antibiotica veel soorten bacteriën tegelijkertijd doden. Helaas ook de goede bacteriën die in ons lichaam (de darmen) zitten. Maar er is ook een groot voordeel, als het spectrum van het schot maar breed genoeg is, dan is de kans ook groot dat de bacterie die u ziek maakt eveneens wordt gedood. Het toedienen van een antibioticum is dus en generieke aanpak, met in theorie een grote kans op resultaat. Bij de fagentherapie hebben we echter te maken met een hele specifieke aanpak. Eerst moet worden vastgesteld welke bacterie u ziek maakt en dan gaat men op zoek naar de bacteriofaag die in staat is om de betreffende bacterie te doden. Dat heeft het grote voordeel dat de goede bacteriën die zo ontzetten nuttig zijn voor onze weerstand en welbevinden niet worden gedood. Het nadeel is dat het even wat meer tijd kost.

Welke bacteriofaag wordt toegepast bij de behandeling?

In het Oostblok wordt soms een bacteriofaag op maat gemaakt, maar veel vaker liggen er bacteriofagen op de plank van de apotheker. Als u bijvoorbeeld in Eliava-instituut in Tbilisi (Georgië) aankomt, wordt er eerst een monster genomen dat wordt uitgesmeerd op een petrischaal. Daaraan worden een aantal standaard fagen toegevoegd. Enige uren later wordt duidelijk welke faag voor u de juiste faag is of dat er nog even verder moet worden gezocht, er is immers een uitgebreide bibliotheek met fagen beschikbaar. Als voor u de juiste faag is gevonden dan kan er worden gekozen voor een injectie of een drankje, soms ook voor verneveling waarbij u de fagen inhaleert. Wie een wond aan zijn been heeft door een bacterie kan een drankje krijgen om in te nemen en een drankje om op de wond en op het verband van de wond te doen.

Allemaal naar Georgië

George Eliava, naar wie het bekende instituut in Georgië is genoemd, was al in 1919 zeer succesvol met de fagenbehandeling. In het Westen werd dit succes een tiental jaren later op de achtergrond geschoven door de ontdekking van de penicilline, en worden we in onze maatschappij steeds meer gedwongen om ook voorbij de antibiotica te kijken. Antibiotica werkten lange tijd prima, maar niemand weet nog hoe lang dat zo blijft. Er zijn voldoende tekenen zichtbaar dat we ook naar alternatieven moeten kijken. Een aantal Nederlanders vertrekt met een bacteriële besmetting naar Georgië om daar behandeld te worden. De verblijfkosten worden niet vergoed en de behandelingskosten meestal ook niet. Toch kan deze reis zeer zinvol voor u zijn, niemand wil immers als onbehandelbaar worden afgeschreven terwijl daar met een goede behandeling geen sprake van hoeft te zijn. In Georgië is een uitstekend team van experts aanwezig om u te begeleiden. Bekijk hoe u er heen gaat, gaat u zelfstandig of begeleid? Er zijn bovendien gevallen bekend waarbij de kliniek op afstand de diagnose stelt en u de bacteriofagen toestuurt, dan hoeft u de reis ook niet te maken natuurlijk. De voorkeur van dit behandelingscentrum gaat uit naar een diagnose ter plekke, maar soms is dit voor een patiënt niet mogelijk.

Slot, een fagentherapie is geen alternatieve therapie

In het Oostblok is de fagentherapie al lang geen alternatieve therapie meer, het is een behandeling als alternatief voor antibiotica maar niet iets mistigs waarvan men maar moet afwachten of het werkt. In het Oostblok is men zeer succesvol met de therapie, bovendien is de therapie goedkoop. Wel ontbreekt in het Westen nog maar al te vaak de juiste kennis, maar goed die kan worden aangevuld zou iedereen zeggen. Voor sommige bacteriën (ziekte van Lyme bijvoorbeeld) moet nog de juiste faag gevonden worden. Maar als duidelijk waarneembaar is dat de problemen met de antibiotica zich opstapelen en de fagentherapie heel goed kan werken, waarom zou Nederland zich hierin dan niet verder specialiseren. Er worden reizen aangeboden naar Georgië, maar voldoende apothekers met bacteriofagen in de la in eigen land zijn er nog niet, dat zou toch een stuk eenvoudiger en goedkoper zijn.

Lees verder

• Super vaccin griep: levenslange bescherming (poedervaccin)