Antibioticaresistentie, antibiotica helpt niet altijd meer

Al lange tijd horen we zeggen dat antibiotica enkel mag worden gegeven bij bacteriën. Bij virussen moeten we de ziekte gewoon uitzieken. Toch wordt nog vaak antibiotica gegeven om de symptomen te verlichten. Daar zouden we nu wel eens de gevolgen van kunnen dragen. Want wat als we zo veel antibiotica hebben genomen en de bacteriën er niet meer kwetsbaar voor zijn?

Wat is antibioticaresistentie?

Resistentie is een medische term voor het niet meer kwetsbaar zijn voor iets. Vaak wil het zeggen dat de geneesmiddelen niet sterk genoeg zijn om de bacteriën te bestrijden. Zo ontstaan er superbacteriën die zeer moeilijk te behandelen zijn. Denk maar aan de gekende ziekenhuisbacterie, ook wel MRSA genaamd, of de CPE-bacterie.

Wat is de oorzaak van resistentie?

De grootste oorzaak van resistentie is veelvuldig gebruik van antibiotica. Dit bij de mens als we ziek zijn. We eisen vaak van de dokter antibiotica, ook al hebben we deze niet echt nodig en is het beter de ziekte uit te zieken. Denk bijvoorbeeld aan infecties door een virus. Ook vlees is een oorzaak van resistentie. In sommige Europese landen gaat zelfs de helft van de antibiotica naar de dieren voor de productie van vlees. In België en Nederland is hier ondertussen een rem op gezet en worden er controles uitgevoerd. Zo komt dit in België en Nederland nog nauwelijks voor.

Kan ik een resistente bacterie oplopen?

Iedereen kan ongemerkt een resistente bacterie oplopen. Je merkt er niets van en je wordt niet onmiddellijk ziek. Wanneer je algemeen verzwakt bent, heb je meer risico. Ook wanneer je veel in een ziekenhuisomgeving komt heb je meer risico omdat daar meer verschillende infecties aanwezig zijn. Je hoeft je geen zorgen te maken over vlees dat je eet. In de winkels is enkel vlees te vinden dat geen of nauwelijks resten van antibiotica bevat. Dit komt omdat het dier niet geslacht mag worden als het pas antibiotica heeft gehad.

Wat is het gevolg?

Het gevolg van resistentie is dat we niet meer zo makkelijk van aandoeningen verlost zullen raken. De bacteriën worden sterker en kunnen beter tegen antibiotica. Het zal dan een uitdaging worden om verlost te worden van simpele infecties. Er moet dringend meer onderzoek gebeuren naar nieuwe en sterkere medicatie. Ook wanneer we ons laten opereren of moeten bevallen in het ziekenhuis maken we meer kans op een resistente bacterie. De cijfers lopen in een stijgende lijn. Tot in 2018 komt men jaarlijks aan ongeveer 25.000 mensen in Europa die zijn gestorven aan een niet behandelbare bacterie.

Oplossing

In 2012 zijn regels opgesteld om verantwoord om te gaan met antibioticagebruik. Ook het gebruik van antibiotica bij dieren wordt streng gecontroleerd. Hier staat een maximum op per dier. Het doel van deze regels is om tegen 2020 het gebruik van antibiotica met de helft te laten dalen. Er zijn campagnes opgestart om de bevolking te sensibiliseren en het gebruik van antibiotica te doen dalen. Ook worden subsidies uitgedeeld voor dieren die geen antibiotica krijgen als ze dienen voor vleesproductie. Sinds 2016 is er ook een verbod op het gebruik van antibiotica die essentieel is voor de mens bij dieren. Bovendien mag een dier enkel nog antibiotica krijgen als het dier ziek is. Dit zorgde al voor een sterke daling.

Kan een resistente bacterie behandeld worden?

Het is zeker mogelijk om een resistente bacterie te behandelen. Dit zal wel een grote uitdaging vormen. Eerst moet men in het laboratorium onderzoeken om welke bacterie het gaat. Dan gaat men deze bacterie bij verschillende soorten antibiotica zetten in een schaaltje. Na een paar uur kijkt men naar de schaaltjes. Het schaaltje waar geen bacterie meer zit wordt beschouwd als medicatie die de bacterie kan doden. Deze wordt dan aan de patiënt gegeven. Na een aantal dagen wordt nagegaan of de patiënt nog steeds de bacterie heeft. Meestal is dit niet het geval. Wanneer dit wel het geval is wordt opnieuw bekeken welke antibiotica toch kan werken.

Resistentie in België en Nederland

Wanneer we naar België en Nederland kijken zijn er relatief weinig bacteriën die resistent zijn voor antibiotica. Dit komt ook omdat we enkel medicatie krijgen via een voorschrift van de arts. Bovendien zijn de ziekenhuizen en woonzorginstellingen zich bewust van het probleem. Ze proberen de resistente bacteriën dan zo veel mogelijk buiten te houden. Zo worden nieuwe patiënten ook gescreend op een aantal resistente bacteriën. Wanneer een patiënt toch een dergelijke bacterie heeft, wordt deze in een aparte kamer gelegd en gelden er regels zodat de verspreiding minimaal is.