Vaseline, aardolie voor de huid
Vaseline is een bijproduct van aardolie. Het klinkt misschien vreemd om aardolie op je huid te smeren, maar bijna alles wat wij gebruiken is afkomstig van aardolie. In 1859 werd de eerste petroleum jelly ontdekt, toen nog in ongezuiverde vorm. Vele jaren later werd er patent op vaseline aangevraagd. Het is een geregistreerde merknaam die tegenwoordig ook wordt gebruikt voor soortgelijke producten. Vaseline is niet om te eten maar wordt gebruikt voor een droge huid, bij eczeem, als smeermiddel en tegen roest.
Is vaseline echt gemaakt van aardolie?
Ja, vaseline is afkomstig van aardolie. Aardolie ontstaat uit organische resten en bestaat voornamelijk uit koolwaterstoffen. Koolwaterstoffen ontstaan uit waterstof en koolstof. Deze vormen een chemische verbinding met elkaar. Aardolie wordt gevormd op de zeebodem, waar de zuurstof weinig aanwezig is. Hierdoor worden organische resten niet volledig verteerd. Het ontstane kerogeen (chemische verbinding) kan onder invloed van hogere temperaturen omgezet worden in aardolie. De aardolie wordt gewonnen door middel van boringen. De mens gebruikt aardolie als grondstof en brandstof. Daarnaast wordt aardolie gebruikt om medicijnen te maken. Bijna alles wat wij gebruiken wordt vanuit een verbinding van aardolie gemaakt. Dat vaseline van aardolie wordt gemaakt is dus geen vreemd verschijnsel.
Ontstaan van vaseline
In 1859 was het de chemicus Robert Chesebrough die hoorde van het verschijnsel
rod wax. Zo werd de zwarte stroopachtige substantie genoemd die aan de boortorens en de boren bleef plakken. Olieboorders gebruikten het spul om er hun wonden mee in te smeren, waardoor deze sneller genazen. Hij besloot het spul te destilleren, waardoor de componenten van het mengsel van elkaar gescheiden werden. Op deze manier verkreeg hij de gele vaseline. In 1872 vroeg Chesebrough hierop octrooi aan.
Verschil tussen gele en witte vaseline
We onderscheiden gele en witte vaseline. De witte vaseline is over het algemeen te koop bij drogist en apotheek. De gele vaseline wordt
vaselinum flavum genoemd. Witte vaseline is de gebleekte vorm en noemen we
vaselinum album. Witte vaseline is meer gezuiverd en wordt daarom vaker toegepast in zalven. Witte vaseline is, net als de gele variant, zuurvrij.
Petroleum jelly of vaseline?
Vaseline is een geregistreerde merknaam. Officieel heet het petroleum jelly (petrolatum). Tegenwoordig wordt vaseline als soortnaam gebruikt. Dit betekent dat de merknaam zo is ingeburgerd in de taal, dat we de merknaam gebruiken om soortgelijke zalven aan te duiden. Dit noemen we ook wel merkverwatering.
Waar wordt vaseline voor gebruikt?
De meest gebruikte toepassing van vaseline is huidverzorging. Vaseline wordt vooral gebruikt bij een droge huid en vormt daarnaast de basis voor veel soorten zalven. Vaseline bestaat uit minerale oliën en is daardoor geschikt voor de huid. Het trekt niet in maar blijft als een laag op de huid liggen. Hierdoor dekt het de huid af en voorkomt vochtverlies. Bij eczeem of een zeer droge huid neemt het de barrièrefunctie van de huid over. Ook voor de lippen werkt vaseline beschermend. Het beschermt de lippen tegen koude en uitdroging. Daarnaast wordt het gebruikt om pas gezette tatoeages te beschermen tegen uitdrogen en het loslaten van korsten.
Vaseline laat zich goed mengen met andere bestanddelen. Daardoor wordt het vaak als basis gebruikt om
zelf een crème of zalf te maken. Bij een temperatuur van 40 tot 60 graden smelt het en laat zich dan goed vermengen. Vaseline wordt hiervoor vaak au bain marie verwarmd (in een kom of pan die in een grotere pan warm water staat).
Vaseline is bestand tegen de inwerking van chemicaliën. Daardoor wordt het vaak gebruikt om de huid af te dekken wanneer een gedeelte wordt geverfd (bijvoorbeeld haarverf, waarbij de haargrens en oren worden ingesmeerd met vaseline). Ook voor het gedeeltelijk schminken wordt vaseline gebruikt om het niet te schminken gedeelte af te dekken. Het wordt soms gebruikt om wonden mee af te dekken ter voorkoming van infectie.
Vaseline kan goed gebruikt worden als smeermiddel. Het kan gebruikt worden op hout, metaal en andere materialen. Doordat het zuurvrij is werkt het niet in op onderdelen. Vaseline kan hiermee veilig gebruikt worden. Machines kunnen beschermd worden tegen roest met een flinke laag vaseline. Daarnaast maakt vaseline leder soepel en houten meubels glanzend. Het kan ook ingezet worden als glijmiddel, bijvoorbeeld bij het inbrengen van een zetpil.
Het eten van vaseline is niet direct schadelijk: wie per ongeluk wat binnen krijgt zal hier geen nadelige gevolgen van ondervinden. Verder wordt het niet aangeraden om vaseline te eten. Het heeft geen nuttig of bewezen effect en de gevolgen van het eten van grote hoeveelheden vaseline kan zelfs schadelijk zijn.