De vrouw: het haar door de jaren heen

Vrouwen en hun haar, wat is dat toch? De ene vrouw gaat elke zes weken steevast naar de kapper terwijl een ander vier keer per jaar gaat. Er zijn vrouwen die elke dag een hele poos bezig zijn om hun haar in model te brengen, maar er zijn er ook die het alleen maar kammen voor ze de deur uitgaan. Veel vrouwen verven hun haar of laten dat doen. En er zijn ook veel verschillende natuurlijke haarkleuren. Ooit wordt het haar grijs, maar gelukkig worden de meeste vrouwen niet kaal zoals de man.

Heel veel haar

Op de hoofdhuid zitten ongeveer 100.000 haren. Alle haarzakjes van een menselijke foetus van zes maanden zijn al ontwikkeld. Blonde vrouwen hebben de meeste haarzakjes. Bruinharige vrouwen hebben weer meer haarzakjes dan roodharige vrouwen. Doordat vrouwen niet zulk zichtbaar gezichtshaar hebben, lijkt het alsof ze minder haar hebben dan mannen. Toch hebben mannen en vrouwen evenveel haarzakjes. Door de gevolgen in de werking van testosteron verliezen veel mannen op den duur hun hoofdhaar. Vrouwen kunnen haarverlies krijgen door zwangerschap of door de menopauze. Ook is er een erfelijke factor aanwezig bij haarverlies bij vrouwen. Haar kan ook uitvallen wanneer er een stoornis in het afweersysteem is. Stress, koorts, ondervoeding en geneesmiddelen kunnen het groeien van het haar tegengaan en leiden tot haaruitval. Meestal groeit het haar weer normaal aan wanneer de oorzaak is weggenomen. Een teveel aan vitamine A of een tekort aan eiwit in de dagelijkse voeding, kan het groeien van het haar vertragen. Bij het borstelen, kammen en wassen, verliest men ook haar. Een verlies van ongeveer honderd haren per dag is een normale zaak. Wanneer je haar verliest door teveel kleuren, permanenten of een combinatie daarvan, is de oorzaak meestal haarbreuk en geen haaruitval.

Haarkleur

Het aantal melaninepigmenten die geproduceerd worden door speciale cellen bepalen de haarkleur. Deze pigmenten zorgen ervoor, door combinaties in verschillende delen van de haarschacht, dat het haar blond, rood en bruin tot zwart wordt. De haarkleur kan veranderen door zonlicht (bleken) of ernstige ziekte (minder pigmentvorming). Het is niet waarschijnlijk dat geneesmiddelen de haarkleur kunnen veranderen. De melanine wordt in kleine korreltjes geproduceerd door cellen onderaan de haarzakjes. Vervolgens worden deze korreltjes doorgegeven aan de cellen van de schors en het merg. Verschillende grootte en dichtheid van de melaninekorrels zorgen voor verschillende kleuren haar. Bij blond haar zit het pigment alleen in de schors en het pigment is zeer licht. Bij zwart haar zit het pigment in de schors, het merg en in de haarschacht en is het pigment donker. Het grijs worden van het haar van de vrouw, wordt mede bepaald door erfelijkheid. Blonde vrouwen krijgen de meeste grijze haren en worden uiteindelijk helemaal grijs. Slechts 28% van de vrouwen worden helemaal wit. Gemiddeld krijgt de Europese vrouw op haar vierendertigste grijze haren.

Haargroei

Het haar groeit het snelst tussen de pubertijd en de veertigjarige leeftijd. Het groeit ongeveer 0,5 – 1,5 millimeter per week. Na de leeftijd van vijftig jaar neemt de haargroei af. Wanneer het haar niet meer zo snel groeit als dat het uitvalt, is het gevolg dat het haar dunner wordt. Bij vrouwen zijn de haarzakjes ongeveer zes jaar actief, bij mannen is dat ongeveer drie jaar. De lengte van het haar wordt bepaald door de snelheid waarmee het groeit en door de celcyclus. Er is een actieve periode van de haarzakjes waarbij het zakje wordt geactiveerd om nieuw haar te produceren. De groei van het nieuwe haar zorgt ervoor dat het oude haar naar buiten wordt geduwd. De lengte van het haar kan zeer verschillend zijn, er zijn zelfs gevallen bekend van vrouwen met haar van wel 3,65 meter. Maar meestal is de lengte zestig centimeter tot een meter.

Textuur en vorm

De verschillende vormen van de haarzakjes bepalen de dikte en de vorm van het haar. Een afgeplat, lintvormig haarzakje zorgt voor slag in het haar. Een ovaal haarzakje zorgt voor krullen en een rond haarzakje geeft sluik haar. De haarzakjes liggen schuin, daardoor ligt elke haar in een bepaalde richting. Deze inplant van het haar stamt uit het aquatisch tijdperk en volgt de wijze waarop water bij het zwemmen over het hoofd vloeit. Talrijke genen bepalen de vorm van het haar. Het gen dat zorgt voor dik, steil haar is dominant over het gen dat tot sterk gekruld haar leidt. Fijn en steil haar wordt altijd overgedragen door een recessief gen. Er zijn twee verschillende soorten kroeshaar, bij de schroefvormige krulletjes zijn alle krullen even groot. Bij spiraalvormig kroeshaar worden de krulletjes groter naarmate ze verder van het hoofd afstaan.

Haar en mode

Net als kleding en lichaamsvormen is ook het haar eeuwenlang aan mode onderhevig geweest. In de zestiende eeuw, tijdens de regeringsperiode van Koningin Elisabeth de eerste, werd het haar gekruld en over kussentjes heen op het hoofd gelegd. In de achttiende eeuw werd het haar gefriseerd, gekruld en onder een hoed weggestoken, waarna er vals haar onder de hoed uitkwam. In 1920 werd het haar vaak kort geknipt in een boblijn of in laagjes opgeknipt. Waarna er aan de uiteinden van het haar krulletjes werden gemaakt, die onder een modieuze clochehoed (zie foto) uitkwamen. In 1950 werd het haar vaak gepermanent en hoog opgestoken. Uit die tijd komt ook het bekende suikerspinkapsel het gepermanente, getoupeerde haar dat hoog bovenop het hoofd stond, net als een suikerspin. In 1960 was het kortgeknipte jongenskopje erg populair. Tegenwoordig is de haarmode niet meer onderhevig aan mode. Het straatbeeld laat verschillende kapsels zien, van lang haar tot kort en zelfs stekels zijn niet vreemd op een vrouwenhoofd. Ook zijn er allerlei verschillende kleuren te zien, van diep rood tot roze en blauw. Mode zal altijd blijven bestaan, maar het heeft geen invloed meer op een hele generatie vrouwen.

Iets anders met je haar

Permanent

Wanneer je steil haar hebt en je wilt krullen, dan kun je natuurlijk krulspelden zetten. Maar wil je voor langere tijd krullen dan kun je het haar laten permanenten. Door middel van een chemisch proces laat men de haarschacht opzwellen en wordt het haar dikker gemaakt door er een elastisch laagje omheen te doen. Een alkalische permanent gaat lang mee, maar is schadelijk voor de haarstructuur. Deze verbreekt namelijk de moleculaire verbindingen in de haarvezel en herschikt ze in een nieuwe vorm. Een zuur permanent is minder schadelijk, maar gaat maar zes tot acht weken mee.

Ontkrullen

Ook hier weer geldt, als je het haar wilt ontkrullen dan kun je het met een speciale steiltang steil maken. Maar wanneer je langer van steil haar wilt genieten, kun je het laten ontkrullen. Dit is een vrij agressieve behandeling waardoor het haar broos wordt. Er wordt een permanentoplossing gebruikt die de verbindingen die de haarschacht vormen verbreken.

Kleuren

Het ligt aan de poreusheid van de haarschacht hoe het haar reageert op kunstmatige kleurmiddelen. De schubben op het haar worden door haarkleurmiddelen opgetild en maken daardoor het haar brozer en poreuzer. Dat geldt voor het kleuren van het haar evenals voor het ontkleuren van het haar.

Pruiken en haarstukjes

Ooit zijn pruiken en haarstukjes in de mode geweest, ze waren duidelijk te zien. Pruiken worden niet zo vaak meer gebruikt, behalve als een vrouw door een ziekte kaal wordt. Zelfs dan wordt tegenwoordig niet meer zo vaak voor een pruik gekozen. Tegenwoordig worden haarstukjes nog gebruikt als verlenging of verdikking van het eigen haar. Hairextension is hiervan een voorbeeld, hierbij worden er stukken haar bij de haarwortel in het eigen haar geweven.

Lees verder

• Drie verschillende vormen van een vrouwenlichaam