Skinny fat: Slank zijn en toch overgewicht hebben

Wanneer men spreekt van overgewicht, wordt doorgaans zwaarlijvigheid of dikheid bedoeld. Mensen die (veel) te dik zijn, hebben overgewicht. Dat spreekt voor zich. Maar het kan ook zo zijn dat iemand die slank is en een gezonde BMI (Body Mass Index) heeft, last heeft van overgewicht. Dit wordt skinny fat of TOFI (Thin Outside, Fat Inside) genoemd. De persoon die aan deze vorm van overgewicht lijdt, ziet er slank uit en heeft een normaal postuur. Toch is deze vorm van overgewicht zelfs gevaarlijker dan het overgewicht dat zichtbaar is bij mensen. Wat zijn de gezondheidsrisico’s voor een skinny fat persoon? Hoe weet je of je een TOFI bent? En wat kun je doen om de gezondheidsrisico’s te beperken?

Metabolically Obese Normal Weight (MONW)

De medische benaming voor het verschijnsel skinny fat of TOFI luidt Metabolically Obese Normal Weight (MONW), met andere woorden iemand heeft een normaal lichaamsgewicht, maar metabolisch gezien is er sprake van obesitas. Een skinny fat heeft een teveel aan vetmassa en weinig spiermassa. Het verschil tussen obesitas zoals de meeste mensen het kennen en skinny fat zijn, is dat bij mensen waaraan aan de buitenkant te zien is dat ze te zwaar zijn, het vet (ook) vlak onder de huid opgehoopt is. Er is te zien dat er iets mis is met hun lichaam, waarop zij kunnen besluiten actie te ondernemen. Bij TOFI’s is er niets te zien aan de buitenkant, omdat het vet niet vlak onder de huid is opgeslagen, maar zij hebben te maken met visceraal vet, vet dat in de buikholte tussen de organen zit. En dit type vet is vele malen gevaarlijker. Dit gecombineerd met het feit dat zij niet zien dat ze risico lopen, maakt de gezondheidsrisico’s voor een TOFI groot.

Hoe weet je nu of je skinny fat bent?

Dat is lastig, aangezien het aan de buitenkant niet of nauwelijks te zijn is. Wat een signaal zou kunnen zijn, is dat de buik in verhouding met de rest van het lichaam aan de grote kant is. Aan je BMI kun je het niet aflezen. Evenmin als aan je vetpercentage. Het gaat er niet zozeer om hoeveel procent lichaamsvet je hebt, maar waar je lichaamsvet is opgeslagen. Waar jouw vet zich opslaat, is alleen te zien op een MRI scan. Ook kan er een insulineresponstest worden afgenomen. Het bloedsuiker- en insulineniveau wordt eerst gemeten op de nuchtere maag. Vervolgens drink je 75 gram glucose en na twee uur wordt het niveau van het bloedsuiker en de insuline nogmaals gemeten. Het glucoseniveau mag twee uur na inname van de glucose niet hoger zijn dan 120 mg/dl. Wanneer deze waarde hoger is dan 140 mg/dl is er sprake van diabetes type 2. Andere metingen die kunnen aanwijzen of er sprake is van Metabolically Obese Normal Weight zijn:

• Bloeddruk: Normale waarde is ongeveer 120/80
• Goed cholesterolgehalte/HDL: Normale waarde is hoger dan 60 mg/dl
• Bloedsuiker/glucosegehalte: Normale waarde op de nuchtere maag is lager dan 90 mg/dl
• Triglyceridegehalte: Normale waarde is lager dan 100 mg/dl

Afwijkingen in deze waarden geven een indicatie dat er sprake kan zijn van MONW.

De gezondheidsrisico’s van een TOFI

Vetweefsel in de buikholte is zeer actief. De tumornecrosefactor (TNF) wordt afgegeven, een ontstekingsfactor. Ook zijn er enzymen in dit type vet die invloed hebben op de omzetting van cortisol naar cortison. Wanneer cortisol en TNF toenemen in het bloed, wordt de ontwikkeling van het insulineresistentsyndroom en van het metaboolsyndroom bevorderd. In een verdergevorderd stadium leidt dit zelfs tot diabetes type 2. De hoeveelheid actief vetweefsel in de buikholte bepaalt de mate van metabole processen die plaatsvinden en deze metabole processen leiden tot de ontwikkeling van hart- en vaatziekten.

Amerikaans onderzoek naar skinny fat

Circa 68% van de Amerikanen lijdt aan diabetes, de fase tussen pre-diabetes en diabetes type 2. Een op de vier slanke mensen in Amerika lijdt aan pre-diabetes en lijden aan Metabolically Obese Normal Weight. De uitkomsten van deze studie zijn gepubliceerd in de Journal of the American Medical Association. Wanneer je aan MONW leidt en je hebt diabetes, dan is de kans maar liefst tweemaal groter dat je hieraan overlijdt, dan wanneer je diabetes hebt in combinatie met zichtbaar overgewicht. Van de slanke jongeren heeft 37% tekenen die kunnen wijzen op pre-diabetes, zoals een hoge bloeddruk, een hoog cholesterolniveau en een hoog bloedsuikergehalte. Skinny fat komt in verhouding dus erg vaak voor.

Wat kun je doen als je skinny fat bent?

Als je skinny fat bent, zijn er drie dingen die je aan dient te pakken om je buikvetniveau te verminderen en zowel skinny van binnen als van buiten te worden, namelijk:

• Je voeding
• Training
• Voldoende slaap

Je voeding

Begin je maaltijden met eiwitten

De inname van eiwitten zorgt ervoor dat je hongergevoel verdwijnt en dat je stofwisseling op gang komt. Kwark en eieren zijn prima opties.

Eet veel voedsel met een laag glycemische waarde

Oftewel eet voedsel met koolhydraten die langzaam worden afgebroken en de glucose geleidelijk afgeven aan het bloed. Dit geldt onder andere voor peulvruchten, bruine rijst, groenten, fruit en noten.

Let op wat je drinkt

Let op met de hoeveelheid frisdrank die je drinkt. Deze zitten vol met slechte suikers. Hetzelfde geldt voor niet verse vruchtensappen. Regelmatig water of thee drinken is een goed alternatief.

Geen witte meelproducten

Om witte meel of bloem te maken, wordt het overgrote gedeelte aan vezels, vitamines en mineralen uit volkorenbloem gehaald, waardoor er van de stoffen die nodig zijn in het lichaam weinig meer over is. Witte bloem heeft overigens hetzelfde effect op het lichaam als suiker. Gebruik liever volkoren meelproducten.

Ga voor plantaardig voedsel

Eet veel groenten en fruit. Groenten en fruit kunnen ook als tussendoortje dienen.

Training

Naast je voeding is het ook belangrijk dat je traint om je ‘fat inside’ te verbranden. Bij een gezond lichaam hoort ook een gezonde spiermassa. Beperk je dus niet alleen tot cardiotrainingen maar leg de focus op krachttraining. Krachttraining zet juist de vetverbranding in gang, ook al wordt vaak gedacht dat cardiotrainingen uitermate geschikt zijn voor vetverbranding.

Voldoende slaap

Voldoende slaap is belangrijk voor een gezond lichaam. Wanneer je te weinig slaapt, vertraagt de stofwisseling en verbrand je lang niet zoveel vet als wanneer je voldoende nachtrust pakt. Ook blijft het gevoel van verzadiging uit wanneer je te weinig slaapt, waardoor je eerder naar (ongezonde) tussendoortjes zal grijpen.