Obesitas bij kinderen: wat doe je eraan?

Kinderen met obesitas. Het komt steeds vaker voor. Een kind dat te zwaar is, heeft niet alleen verhoogde kans op gezondheidsproblemen. Overgewicht leidt ook tot pesten in de klas, én zelfs tot beperkingen in de latere carriere. Tegen overgewicht bestaat nu eenmaal een vooroordeel. Wat moet je doen als je kind te dik is? Moet het op dieet? De richtlijnen bij overgewicht bij kinderen maken veel duidelijk. Bijvoorbeeld dat afvallen voor het kind, ook gevolgen heeft voor het hele gezin. Een kind met obesitas. Dat is niet zomaar een kind dat een beetje te dik is. Het gaat om een mate van overgewicht die ongezond is, sociale contacten verstoort en de kans op een lang leven sterk kan verkleinen. Helaas zijn steeds meer kinderen niet zomaar wat te dik, maar hebben ze ziekelijk overgewicht. Wat te doen? De zogenaamde CBO-richtlijn maakt veel duidelijk.

Meerdere maatregelen tegelijk

Is het goed om je kind op dieet te zetten? Ja en nee. Het is geen goed idee om een kind met ernstig overgewicht zelf van een dieet te voorzien, hoe goed bedoeld ook. Een dieet moet verantwoord zijn, professioneel begeleid worden en het moet deel uitmaken van een totaalpakket aan maatregelen. Ten eerste moet het dieet door een professional zijn toegesneden op de individuele situatie van het kind. Bovendien moet het dieet voldoende gezonde voedingsstoffen bevatten, en gemakkelijk kunnen overgaan in een gezond en prettig voedingspatroon 'voor het leven', dat het kind ook kan volhouden. Naast het afvallen via een dieet, is meer bewegen ook erg belangrijk. Tot slot kan het nuttig zijn om eventuele psychische oorzaken van een verstoord eetpatroon te bekijken.

Waar moet je allemaal rekening mee houden?

Wanneer een kind te dik is en een ongezond eetpatroon vertoont, is het vaak niet de enige in een gezin. Met een duur woord spreek je dan van comorbiditeit: het voorkomen van een ziekelijk eetpatroon bij meerdere mensen in een sociale omgeving, die elkaar in dat gedrag versterken. De behandeling van het te dikke kind wordt ook aangepast op de gezondheidstoestand van het kind. Als de gezondheid acuut gevaar loopt, zal een krachtigere en snellere ingreep nodig zijn op eten en bewegen. Dit wordt ingeschat aan de hand van de zogenaamde BMI ofwel Body Mass Index, een graadmeter voor te dik zijn die ook voor volwassenen gehanteerd wordt. Maar er wordt ook gekeken naar het kind als persoon. Hoe zit het met haar of zijn motivatie, draagkracht? En welke innerlijke bronnen hebben de mensen met wie het kind samenleeft als het gaat om coaching, motivatie en hulp? Daarnaast wordt ook gepeild hoe eventuele pogingen om af te vallen in het verleden zijn verlopen.

Coach je kind!

Als een kind op dieet gaat, is het belangrijk dat er als het ware een ijzersterk coachingteam om het kind heen staat. Dat zijn vaak een professionele dietist en een of meerdere familieleden. Belangrijk is dat het kind constant wordt geholpen om het afvallen te zien als winst, niet als verlies. Het afvallen zal immers leiden tot gemakkelijker bewegen, je lekkerder voelen nu en in de toekomst, en sociale opluchting. Bijvoorbeeld niet meer nagewezen worden op het schoolplein, of gemakkelijker met sport of spel mee kunnen doen.

Niet alleen een dieet

Volgens de nieuwste inzichten is een dieet alleen niet genoeg. Het gaat om een totaalpakket, waarbij het hele functioneren en ervaren van het kind wordt meegenomen. Psychisch, sociaal en lichamelijk moet een optimale situatie worden gerealiseerd om effectief gewicht te verliezen.

Het hele gezin betrokken

Het gezin rondom een kind op dieet is in meerdere opzichten betrokken. Als eerste als behulpzame coaches, zoals gezegd. Maar ook vanuit het idee dat een te dik kind vaak opgroeit in een omgeving met mensen die zelf een probleem hebben met gezonde voeding. De laatste jaren groeit het inzicht in de medische wetenschap dat je nog zo goed kunt vertellen aan een ander dat diegene gezond moet eten, en vooral niet zo moet leven als jijzelf als je ongezond eet - maar dat hetgene dat het kind om zich heen ziet, alle goede raad ten spijt, ook hetgene is dat het kind aanzet tot een bepaalde soort gedrag. Ofwel: vele malen liever zelf dat dagelijkse frietje laten staan, dan gewoon dooreten en je kind vertellen dat het zo absoluut niet moet en dat je zulke last van je knieen hebt als je de trap op wilt!

De Nederlandse Norm Gezond Bewegen

De norm voor gezond bewegen is,dagelijks een half uur matig intensief in beweging te zijn. Als iemand moet afvallen, is het beter om dagelijks een vol uur te bewegen. De Gezondheidsraad heeft voor jongere mensen tot 18 jaar een afwijkend advies: namelijk een vol uur matig intensief bewegen. Dan heb je het over skateboarden, aerobics, hardlopen of andere bezigheden die je lijf fors aan het werk zetten. Echter: elk programma om af te vallen moet op het kind worden toegesneden, en moet leiden tot een leefstijl die vol te houden is. Als een kind van nul minuten beweging af komt, is het belangrijk om heel geleidelijk naar een beter bewegingspatroon toe te werken, onder begeleiding van de professional. Uiteraard is het nodig om zittende bezigheden te verminderen. Dan gaat het om tv-kijken, achter de computer zitten en gamen. Juist die zittende activiteiten nemen hand over hand toe, en vormen een van de oorzaken voor de dikker wordende jeugd.