Het jargon van artsen en paramedici is voor de leek vaak moeilijk te begrijpen. Verwijsbrieven en diagnoses onbegrijpelijk. In dit artikel vind je veelvoorkomende medische en paramedische termen met tekst en uitleg per categorie. Vrijwel iedereen komt wel eens bij een (huis)arts of fysiotherapeut. En vrijwel iedereen zal ook wel eens bij zichzelf gedacht hebben: wat zegt die man/vrouw? Tijdens een consult kunnen we rustig om uitleg vragen, schroom ook niet om dit te doen. Het gaat immers om je eigen lichaam en artsen zijn zich vaak niet bewust van het gebruiken van vaktermen. Het wil echter ook wel eens gebeuren dat je een brief meekrijgt als verwijzing of als diagnose of als rapportage naar een collega. Deze brief is vaak een struikelpunt. Vol met termen, waarvan je nog nooit hebt gehoord. Deze 'geheimtaal' zorgt er vaak voor dat mensen zich buitengesloten voelen, terwijl het om hun eigen lichaam gaat. In onderstaande lijsten heb ik veelvoorkomende termen en afkortingen op een rijtje gezet, zodat artsentaal wat begrijpelijker wordt.
Inhoud
Afkortingen
Botten
Gewrichten
Bewegingen
Blessures
Hart en bloedvaten
Longen en ademhaling
Hersenen en hersenletsel
Afkortingen
art.: articulatio - gewricht
m.: musculo - spier
lig.: ligament - gewrichtsband
n.: nervus - zenuw
a.: arteria - slagader
v.: vene - ader
CWK: cervicale wervelkolom - halswervelkolom (aangegeven met C1 t/m C7)
TWK: thoracale wervelkolom - borstwervelkolom (aangegeven met Th1 t/m Th12)
LWK: lumbale wervelkolom - lendenwervelkolom (aangegeven met L1 t/m L5)
Botten
calcaneus - hielbeen
tibia - scheenbeen
fibula - kuitbeen
patella - knieschijf
femur - bovenbeen
ilium - bekken
os pubis - schaambeen
sacrum - heiligbeen
scapula - schouderblad
costa - rib
clavicula - sleutelbeen
acromion - schouderdak (onderdeel van het schouderblad, voelbaar bovenop de schouder)
sternum - borstbeen
humerus - bovenarm
radius - spaakbeen
ulna - ellepijp
Gewrichten
art. genus - knie
art. humeri - elleboog
glenohumeraal - schoudergewricht
SI-gewricht - sacro-iliacaal gewricht (gewricht tussen het heiligbeen en het bekken)
AC-gewricht - acromio-claviculair gewricht (gewricht tussen het schouderdak en het sleutelbeen)
SC-gewricht - sterno-claviculair gewricht (gewricht tussen het borstbeen en het sleutelbeen)
Bewegingen
flexie - buigen
extensie - strekken
abductie - naar buiten bewegen (bijvoorbeeld in de heup)
adductie - naar binnen bewegen (bijvoorbeeld in de heup)
endorotatie - naar binnen draaien (bijvoorbeeld in de heup)
exorotatie - naar buiten draaien (bijvoorbeeld in de heup)
dorsaalflexie - het optrekken van de enkel (geldt ook voor de pols)
plantairflexie - het naar beneden trekken van de voet/tenen
inversie - het naar binnen draaien van de enkel (typische beweging bij het door de enkel gaan)
eversie - het naar buiten draaien van de enkel
lateroflexie - het opzij buigen van de rug
retractie - het naar achteren trekken van het schouderblad
protractie - het naar voren trekken van het schouderblad
elevatie - het omhoog trekken van het schouderblad
detractie/depressie - het omlaag trekken van het schouderblad
supinatie - het naar boven draaien van de handpalm
pronatie - het naar beneden draaien van de handpalm
palmairflexie - het naar beneden trekken van de hand
Blessures
fractuur - breuk
ruptuur - scheur
distorsie - verdraaiing
contusie - kneuzing
atrofie - spierafname
hypertonie - verhoogde spierspanning
hypotonie - verlaagde spierspanning
-itis - ontsteking
bursitis - ontsteking van de slijmbeurs (bursa)
tendinitis - ontsteking van de pees (tendon)
fasciitis - ontsteking van het vlies (fascia)
Hart en bloedvaten
hypertensie - hoge bloeddruk
hypotensie - lage bloeddruk
boezemfibrilleren - het onregelmatig samentrekken van de boezems, waardoor geen effectieve pompfunctie van de boezems naar de kamers is
ventrikel - hartkamer
ventrikelfibrilleren - het onregelmatig samentrekken van de kamers, waardoor het bloed niet meer effectief rondgepompt kan worden door het lichaam
PTCA - dotteroperatie
CABG - by-pass operatie
angina pectoris - hartklachten, veroorzaakt door een vernauwing in de kransslagader
claudicatio intermittens - pijnklachten in de benen, veroorzaakt door een vernauwing in één van de slagaders in de benen
Longen en ademhaling
bronchie - eerste vertakking vanuit de luchtpijp
alveoli - longblaasjes
inspiratie - inademing
expiratie - uitademing
aspiratie - het in de longen krijgen van eten (bijvoorbeeld door slikproblemen)
FEV - forced expirational volume - de hoeveelheid lucht die iemand maximaal kan uitblazen na volledig inademen
FEV1 - de hoeveelheid lucht die iemand in 1 seconde maximaal kan uitblazen
FIV - forced inspirational volume - de hoeveelheid lucht die iemand maximaal kan inademen na volledig uitademen
vitale capaciteit - de hoeveelheid lucht die iemand maximaal in en uit kan ademen
restvolume - de hoeveelheid lucht die in de longen achter blijft na een maximale uitademing
longemfyseem - aandoening waarbij de longblaasjes kapot gaan en oppervlakte verliezen, waardoor zuurstofopname in het bloed moeilijker wordt
Hersenen en hersenletsel
cerebri - hersenen
CVA - cerebro vasculair accident (herseninfarct)
afasie - spraakproblematiek na hersenletsel
ataxie - motorische problematiek na hersenletsel
apraxie - problematiek met het logisch uitvoeren van handelingen na hersenletsel
Tot slot nog een paar tips:
vragen mag altijd: het gaat over je eigen lichaam en je hebt het recht om ten alle tijden te weten wat de artsen daarover zeggen
neem de tijd voor uitleg: artsen studeren niet voor niets jarenlang, het menselijk lichaam is nou eenmaal ingewikkeld
ga niet teveel op diagnoses googlen: op internet staan voornamelijk rampverhalen en interpretaties. Als er een diagnose is, ga dan vooral uit van de kennis van je eigen arts. Wil je toch heel erg graag zelf informatie opzoeken, wees dan kritisch in het lezen van de verschillende verhalen.
Medische terminologie - VoorvoegselsIn de medische wereld wordt veelal gebruik gemaakt van medische termen. Vooral door fysiotherapeuten, artsen, podotherapeuten, etc…
Controleer zelf of uw bloeddruk te hoog isEen te hoge bloeddruk is best gevaarlijk. Als je weet dat je daar last van hebt, moet er wat gebeuren. Als het om een lichte verho…
