Geheugen een belangrijk menselijk vermogen

Het geheugen is het vermogen om zeer diverse informatie op te kunnen slaan. Daarmee is het geheugen een eigenschap die we zeer vaak gebruiken. Geheugenverlies is daarom een onprettige ervaring maar die toch vaak voorkomt bij het ouder worden. Het geheugen is immers nodig om bijvoorbeeld getallen of nummers op te kunnen slaan, of om een route nogmaals te kunnen rijden, of om een afspraak te kunnen nakomen, of de plek waar iets ligt te kunnen herinneren enz. Het is heel vervelend als dit soort zaken fout loopt vanwege het verlies van geheugen.

Soort totaalverhaal van verleden

Het geheugen is op allerlei belangrijke momenten flink aan het werk zoals bijvoorbeeld bij hoofdrekenen, lezen, iets beredeneren of ergens een voorstelling van maken. Het is een soort totaalverhaal van ons verleden en omvat drie aspecten namelijk:

1. Het opslaan,
2. Het vasthouden,
3. Het terugzoeken.

Een mens kan diverse dingen in het geheugen opslaan zoals beelden, geluiden, geuren, gevoelens en kleuren.

Selectief geheugen

Soms wordt gesproken over een selectief geheugen maar dat is iets heel anders. Met een selectief geheugen wordt meestal bedoeld dat alleen datgene wat we graag willen onthouden wordt opgeslagen en datgene wat we liever niet onthouden snel vergeten terwijl er eigenlijk van vergeten geen sprake is.

Verschillende vormen

Het geheugen wordt in het algemeen als één geheel beschouwd. De uitspraak: “Ik heb een slecht geheugen” is allesomvattend. Toch heeft het geheugen eigenlijk verschillende vormen. Zo is er een verschil in het geheugen waaruit geput wordt wat er vanmorgen is gebeurd en het geheugen waarmee de hoofdstad van Zwitserland kan worden genoemd. Ook worden voor de verschillende vormen verschillende hersengedeelten gebruikt.

Indeling naargelang de duur

De indeling van het geheugen kan op verschillende manieren. Een manier van indeling is naargelang de duur van de herinnering:

Zintuiglijk geheugen

Dit geheugen houdt de informatie slechts enkele milliseconden vast en is daardoor het meest vluchtige geheugen.

Kortetermijngeheugen

Dit geheugen houdt de informatie ongeveer een minuut vast en heeft slechts een geringe capaciteit van ongeveer zeven elementen. Een voorbeeld van het gebruik van een kortetermijngeheugen is het vasthouden van een telefoonnummer totdat de cijfers zijn ingetoetst. Daarna is het nummer meestal uit het geheugen verdwenen. Dit geheugen is ook belangrijk om tijdens het lezen verband te leggen tussen de ene zin en de daar op volgende zin.

Langetermijngeheugen

Dit geheugen treedt in werking om informatie gedurende een langere tijd vast te houden en is wat hoeveelheid en de duur betreft onbeperkt.

Soorten langetermijngeheugen

Van het langetermijngeheugen bestaan verschillende soorten afhankelijk van de aard van de herinnering:

Episodisch geheugen

Hiermee wordt persoonlijke en autobiografische informatie in een bepaalde context vastgehouden zoals bijvoorbeeld een afspraak die met iemand gemaakt is.

Taalgeheugen

Hierbij betreft het kennis die juist niet aan een bepaalde context is verbonden zoals de betekenis van woorden, namen van personen en voorwerpen. Het is bij deze kennis niet belangrijk wanneer die precies is opgedaan.

Proceduregeheugen

Dit betreft een geheel van vaardigheden zoals autorijden, een muziekinstrument bespelen of fietsen. Hierbij worden de handelingen automatisch uitgevoerd op basis van geheugenkennis zoals bijvoorbeeld aan het stuur draaien om af te slaan.

Geheugenverlies onprettige ervaring

Geheugen is belangrijk in het dagelijkse leven om welke reden het achteruitgaan van het geheugen als zeer onprettig kan worden ervaren. Helaas presteert het geheugen met het ouder worden minder goed waardoor klachten kunnen ontstaan ongeveer vanaf het vijftigste levensjaar. Het is echter een normaal verschijnsel en zelden een gevolg van een bepaalde ziekte waar wel eens angst voor bestaat. Een minder goed geheugen is echter niet alleen een leeftijdskwestie maar kan ook worden veroorzaakt door bepaalde gebeurtenissen, gevoeligheid voor emoties, motivatie, stress of vermoeidheid.