Verstandig je verstandskies laten trekken

“Heb jij je verstandskiezen al laten trekken?” Een vraag die studenten en soms scholieren elkaar vaak stellen. Logisch, want de verstandskies, vroeger ‘wijsheidskies’ genoemd, of ‘wijsheidstand’ in het Vlaams, komt gewoonlijk tevoorschijn als iemand tussen de 17 en 25 jaar is. De leeftijd waarop je nog niet de wijsheid in pacht hebt, maar waarop de wijsheid wel geacht wordt door te breken

Gewoonte

Er zit nog een tweede logica achter de vraag “Heb jij je verstandskiezen al laten trekken?” We vinden het gewoon. Hoe gewoon is dat eigenlijk? De verstandskiezen worden soms preventief verwijderd, net als vroeger de keelamandelen en zelfs de blindedarm. Om te voorkomen dat de kies de andere kiezen uit de kaak zou duwen, waarbij een ruimte ontstaat die een infectiehaard kan vormen. Of om te voorkomen dat de wortel van de verstandskies zelf de kaakholte in groeit, met alle complicaties van dien.

En als de kies toch doorgebroken is, zorgt deze voor een grotere kans op tandvleesontstekingen en cariës, doordat hij zo ver achter in de mond ligt en moeilijk schoon gehouden kan worden. (De reden waarom hij in het Nederlands abusievelijk vér-standskies genoemd wordt). Het niet ontwikkelen van de verstandskies heet agenesie. Dit is het geval bij 7 tot 10% van de mensen

Ook werd de verstandskies getrokken om scheve tanden te voorkomen. Deze gewoonte is inmiddels losgelaten. 10 tot 20 jaar geleden was het gewoon in Nederland, en Europa, om preventief de verstandskies te laten trekken. Nu niet meer, al is het wel toegestaan. Volgens onderzoek levert het geen extra nadelen op. Al ga je onnodig de risico’s aan die deze ingreep altijd met zich meebrengt: mogelijke reacties op de pijnstilling, kans op zenuwbeschadiging in de kaak en op infecties.

In Amerika is de discussie nog maar een paar jaar terug gestart en tot 2 jaar terug was preventieve extractie nog “de geprefereerde optie” van de AAOM, de Amerikaanse vereniging van kaakchirurgen. Felle discussies zijn er gaande over wat wijsheid is met betrekking tot de ‘dens sapientiae’.

Noodzaak

Maar als je die kiezen niet preventief laat trekken, wanneer dan wel? Als duidelijk wordt de er schade zal ontstaan of zodra de schade waargenomen is. Omdat de kies moeilijk te zien is achterin de mond, en omdat de schade ook kan optreden als de kies niet is doorgebroken, is regelmatige controle met röntgenfoto’s verstandig. Als een verstandskies problematisch lijkt maar niet direct verwijderd hoeft te worden, is het beste te wachten tot hij doorgebroken is: dan kan de kies getrokken worden, dat is minder ingrijpend dan een kaakoperatie. Maar als het toch moet, is het verstandig de kies voor je 25e te laten verwijderen. Tot die leeftijd herstelt je lichaam het snelst van dergelijke ingrepen en de kans op zenuwbeschadiging kleiner.

Meer ongemak dan lijdensweg

De vraag “Heb jij je verstandskiezen al laten trekken?” is vaak een inleiding. Degene die het vraagt wil graag zijn verhalen kwijt over hoe erg het was. Gelukkig zijn er veel mensen die “Ja” antwoorden met een licht schouderophalen. “Ik heb wel napijn gehad, maar ben dezelfde avond alweer gewoon gaan eten.”

De totale pijnbestrijding bestaat uit lokale verdoving of narcose, waarmee de kies met een minimum aan pijn verwijderd wordt, en voorgeschreven pijnstillers, of paracetamol, om de napijn te onderdrukken Het beste kan je met dat laatste beginnen voor de verdoving is uitgewerkt. Dat is 1 tot 4 uur na de extractie.

Verder kan er een zwelling optreden in het gezicht, waartegen een ijszak helpt. Lichte temperatuursverhoging komt voor en de mond openen en slikken kan lastig zijn doordat het weefsel geïrriteerd is en de zwelling zich laat voelen. Als de wond na een uur nog bloedt, moet je het gaasje niet verwijderen maar opnieuw een uur tegen de wond klemmen met de kiezen. Het gevormde bloedstolsel bevordert de genezing. Slechts 13% van de mensen voelen zich zieker dan dit na de behandeling.