Patentverloop en goedkope geneesmiddelen of medicijnen

Patentrecht op een medicijn (ook octrooirecht genoemd) is het alleenrecht dat een fabrikant heeft om een nieuw door hem te ontwikkelen geneesmiddel gedurende een bepaalde periode te vervaardigen en te verkopen. Gedurende die periode is het niet toegestaan aan andere fabrikanten hetzelfde medicijn te ontwikkelen en te produceren. Patentrecht heeft in de regel een duur van 20 jaar. Daarna mag een medicijn ook (onder een andere naam) door andere farmaceutische bedrijven worden geproduceerd.

Met patent geen concurrentie

Farmaceutische bedrijven die nieuwe medicijnen ontwikkelen vragen daar een patent op aan omdat dit een wettelijke bescherming inhoudt ten opzichte van de ontwikkeling en de productie. Op die manier kan het bedrijf zonder concurrentie proberen om onder meer door de prijsbepaling de hoge ontwikkelingskosten terug te verdienen. De patenthouder mag namelijk alles betreffende het medicijn zelf bepalen zoals ook de verkoopprijs.

Patent en nieuwe geneesmiddelen

Om nieuwe medicijnen te ontwikkelen zijn namelijk miljarden aan investering nodig. De kosten voor één product kunnen oplopen tot 1 miljard euro. Er zijn langdurige onderzoeken nodig om een veilig product op de markt te brengen waarmee de gebruikers optimaal beschermd worden tegen schadelijke bijwerkingen. De ontwikkelaars van nieuwe medicijnen zijn zeer gebaat bij het systeem van patent verkrijgen omdat lang niet alle door hen ontwikkelde geneesmiddelen een succes worden en het verlies van zo’n medicijn gecompenseerd kan worden door de opbrengst van de beschermde producten. Zonder het systeem van patentrecht zouden geen nieuwe medicijnen kunnen worden ontwikkeld wat zeer ten nadelen van de volksgezondheid zou zijn.

Medicijnen duur tijdens patentperiode

Het op de markt brengen van een nieuw geneesmiddel kan wel twaalf tot vijftien jaar duren. Het patent loopt meestal al vanaf het eerste moment van de ontwikkeling en niet vanaf het op de markt brengen. Door dit lange proces komt het voor dat een medicijn slechts een jaar of acht daadwerkelijk in de praktijk wordt beschermd. Het gevolg van het patentsysteem is wel dat de medicijnen tijdens de beschermde periode vaak erg duur zijn wat soms leidt tot een spanningsveld omdat de samenleving de kosten van de gezondheidszorg zo laag mogelijk wil houden.

Na patent goedkopere geneesmiddelen

Na de patentperiode wordt het medicijn meestal ook door andere farmaceutische bedrijven geproduceerd, maar dat moet dan wel onder een andere naam dan die van het originele product. Zodra het patent op een medicijn verlopen is ontstaat er grote concurrentie omdat andere fabrikanten met het medicijn, met veel lagere prijzen, de markt willen veroveren. Doordat er op die manier meer aanbieders komen is er ook meer beschikbaarheid van een bepaald medicijn. Een voorbeeld hiervan zijn aidsremmers die momenteel maar een fractie kosten van wat de eerste fabrikant er ooit voor vroeg. Zeer veel aidsmedicijnen worden tegenwoordig als generieke medicijnen geleverd door fabrikanten uit India en onder meer gebruikt door vele tienduizenden patiënten van Artsen zonder Grenzen.

Generieke medicijnen zonder ontwikkelingskosten

Een generiek medicijn is een product dat identiek is aan een merkmedicijn en dus ook dezelfde werking heeft maar dat voor een veel lagere prijs wordt geleverd. Een hoofdreden waarom de prijs goedkoper kan worden verkocht is het feit dat de nieuwe fabrikant geen ontwikkelingskosten meer hoeft te maken voor het medicijn. Gevolg van die prijsdaling is vaak dat de oorspronkelijke fabrikant ook zijn prijs verlaagt of zelf met een generiek medicijn komt dat goedkoper is. Een succesvol generiek medicijn kent soms meerdere fabrikanten.

Voordeel voor gebruikers en lagere ziektekostenpremies

Het produceren van een generiek geneesmiddel is eenvoudig omdat het medicijn alleen nagemaakt hoeft te worden van het product van de oorspronkelijke patenthouder. Het financiële risico van het op de markt brengen is ook veel lager. Door dit soort aspecten komen er steeds mee goedkopere geneesmiddelen of medicijnen op de markt waar de gebruikers veel voordeel aan hebben en wat ook gunstig doorwerkt in de premies van de ziektekostenverzekeringen.

Lees verder

• Over medicijnen of geneesmiddelen of medicamenten