Nachtrust en slaaptekort

Dat slaaptekort gevolgen heeft voor onze gezondheid weten we allemaal, maar toch maken veel mensen zich schuldig aan late nachten en vroege ochtenden. Waarom gaan sommige mensen dan toch zo laat naar bed? Waarom kan de ene persoon met weinig nachtrust nog redelijk functioneren en een ander zich te beroerd voelen om de dag door te komen? En welke gevolgen brengen slaaptekort met zich mee met betrekking tot je lichaam en geest?

Avondmens of ochtendmens

Het slaapritme van mensen kan nogal verschillend zijn. De ene persoon staat graag om 6.00 uur op om de zonsopgang te aanschouwen of misschien zelfs een ochtendwandeling te maken. Een ander wordt juist in de avond actief, krijgt de behoefte om nog even achter de computer te zitten, een film te bekijken en te genieten van de afsluiting van de dag. Waar wordt deze behoefte door veroorzaakt? Ieder mens heeft een eigen biologische klok die genetisch bepaald is. Dit betekent dat onze genen voor ons bepalen of wij een avond- of ochtendmens zullen zijn. Helaas hebben avondmensen het in onze huidige maatschappij niet makkelijk. Er wordt over het algemeen van ons verwacht dat de men vroeg in de ochtend productief wordt.

Avondmensen kunnen een aantal acties ondernemen om hun slaapritme enigszins te beïnvloeden. Probeer wakker te worden door middel van licht. Gesloten rolluiken maken een kamer donker waardoor het lichaam melatonine blijft aanmaken. Dit hormoon zorgt ervoor dat we slaperig blijven. Probeer cafeïne houdende dranken in de avond te laten staan. Koffie, thee maar ook chocolade geven het lichaam een energiestoot. Dit maakt het lastiger om op tijd toe te geven aan nachtrust. Voedingsmiddelen die tryptofaan bevatten kunnen daarentegen mogelijk een goede nachtrust bevorderen. Enkele voorbeelden hiervan zijn kaas, melk en bananen.

Hoeveel slaap heb je nodig?

De behoefte aan hoeveelheid van slaap verschilt van mens tot mens. Een van de redenen die bepalend zijn voor de nodige hoeveelheid slaap is onze leeftijd. Baby's hebben veel slaap nodig en naarmate we ouder worden neemt de behoefte aan het aantal uren langzaam af. In de puberteit hebben mensen juist weer een kleine piek waarbij de behoefte aan slaap weer toeneemt. Vanaf je twintigste levensjaar worden de uren slaap weer langzaam minder. Daarnaast is de kwaliteit van je slaap ook bepalend voor de uren slaap die je nodig hebt. Laat je eigen functioneren van de dag bepalend zijn voor het aantal uren dat je slaapt. Voel je je fit, geconcentreerd, opgewekt en uitgerust, dan slaap je het aantal uren dat jij nodig lijkt te hebben.

Slaapfasen

Fase 1: in slaap vallen

Je voelt je moe, spieren ontspannen, ogen voelen zwaarder. In deze fase kan je nog makkelijk wakker worden van omgevingsgeluiden. Het is de fase tussen waak en slaap.

Fase 2: lichte slaap

Het begin van de ‘echte slaap’. In deze fase word je niet zomaar wakker van elk klein geluidje.

Fase 3 en 4: samen de fasen van de diepe slaap

Deze twee fasen worden samen gezien als de fase van de diepe slaap. Alle fasen doorloop je meerdere keren per nacht. Fase 3 en 4 worden na elke cyclus korter. In deze fase ben je volledig ontspannen waardoor het lichaam zich kan herstellen.

Fase 5: remslaap / dromen

In de laatste fase van de slaapcyclus is er veel hersenactiviteit aanwezig. Remslaap is van belang voor het verwerken van informatie die we gedurende de dag meemaken. Met betrekking tot het verwerken van informatie gaat het met name om nieuwe aangeleerde informatie; autorijden, spraak, motoriek enzovoorts. Tijdens de remslaap vinden veel levendige dromen plaats, waardoor onze ogen tijdens deze fase ook actief in beweging zijn.

Door onderbrekingen van je slaapcyclus word je niet uitgerust wakker. Wakker worden tijdens de fase van diepe slaap zal een gedesoriënteerd en verward begin van de dag betekenen.

Gevolgen van slaaptekort

We weten allemaal dat goede en voldoende nachtrust van belang is om de dag fit door te komen. Maar de gevolgen van slaaptekort gaat verder dan een niet fitte dag. Voldoende slaap is van belang voor ons lichamelijk en geestelijk functioneren. Concentratie neemt af bij te weinig slaap waardoor het maken van rationele beslissingen in het gedrang komt. Je productiviteit neemt af en de prikkels van de omgeving zijn moeilijk te verwerken. Je humeur wordt er niet beter op, angstgevoelens nemen toe en zelfs een depressie kan het gevolg zijn van langdurig slaaptekort. Slaapgebrek tast je immuunsysteem aan waardoor ziektes eerder vat op je krijgen.

Uit diverse onderzoeken is gebleken dat langdurig slaaptekort een van de oorzaken kan zijn voor het ontstaan van verschillende soorten van kanker. Je uiterlijk heeft bij slaapgebrek ook veel te lijden. Huidcellen en haarcellen krijgen weinig kans om te herstellen, vanwege het feit dat cellen zich voornamelijk herstellen in de nacht. Een doffe huid en dof haar tot gevolg. Ook je lichaamsgewicht kan toenemen door gebrek aan slaap. Mensen met slaaptekort zijn sneller geneigd tot het eten van vettige en zoete snacks en het ontwikkelen van suikerziekte ligt sneller op de loer. Dit zijn nog maar enkele gevolgen van de vele. Mochten deze gevolgen je nog niet overtuigd hebben van voldoende nachtrust? Je levensduur wordt korter door slaaptekort waarna je vroeger aan een zeer lange rust mag beginnen. Welterusten!