Wat is volledige narcose?

Bij volledige narcose brengt men de patiënt kunstmatig in een diepe slaap. Bovendien onderdrukt men met medicamenten het pijngevoel. Omdat mensen tijdens zo’n kunstmatige diepe slaap niet kunnen ademen, worden ze beademd. In een operatie-omgeving werkt men met ervaren anesthesisten en de veiligste apparatuur. Toch is niet uitgesloten dat er zich complicaties en bijwerkingen kunnen voordoen. Meestal zijn die een gevolg van de gezondheidssituatie van de patiënt. In een voorbereidend gesprek met de patiënt probeert de anesthesist zich een zo goed mogelijk beeld daarvan te vormen.

Hoe werkt volledige narcose?

De medicijnen die nodig zijn voor een volledige narcose, kan men op twee manieren toedienen:

• ofwel met een injectie in een ader (intraveneus);
• ofwel met een masker via de luchtwegen (inhalatie).

In het laatste geval geraakt het narcose-gas door de longen in het bloed.

Narcose houdt men tot het einde van de operatie in stand

Meestal worden eerst voldoende hoeveelheden pijnstillers en een slaap opwekkend geneesmiddel in een ader geïnjecteerd. De aldus begonnen narcose houdt men tot het einde van de operatie in stand. Dat gebeurt op twee 'fronten':

• door continue toevoer van narcose-gas via de beademingslucht;
• door continue toediening van narcose-medicamenten in de ader.

Welke effecten heeft volledige narcose?

De narcose-medicamenten werken in op receptoren van de zenuwcellen van het lichaam. Daardoor bezit een volledige narcose vier kenmerkende effecten:

• de afwezigheid van pijn;
• slaap (hypnose);
• verlies van herinnering (amnesie);
• onderdrukking van vegetatieve zenuwreacties (bijvoorbeeld veranderingen in hartslag, bloeddruk en lichaamstemperatuur).

Sommige operaties zijn alleen mogelijk als er bovendien sprake is van een volledige ontspanning van de spieren.

Waarom past men volledige narcose toe?

Een volledige narcose maakt het mogelijk om operaties van allerlei aard te ondergaan. Ze heeft tot doel dat de patiënt geen pijn voelt en de operatiehandelingen niet meekrijgt. Veel soorten operaties laten zich überhaupt alleen onder volledige narcose uitvoeren. In andere gevallen vertegenwoordigt de volledige narcose een alternatief voor plaatselijke verdoving. Veel vooruitgang in de chirurgie zou niet mogelijk zijn geweest zonder gelijktijdige ontwikkelingen in de anesthesietechnieken.

Welke voorbereidingen voor een volledige narcose zijn noodzakelijk?

Staat eenmaal vast dat voor een operatie of onderzoek algehele verdoving nodig is? Dan zal de anesthesist een gesprek ter voorbereiding daarop met de patiënt voeren. Zo’n gesprek heeft meerdere doelen:

• de anesthesist kan zich een beeld van de medische voorgeschiedenis en gezondheid van de patiënt vormen. Soms combineert hij zo'n gesprek met aanvullend onderzoek;
• hij licht de patiënt in over de meest geëigende vorm van narcose, procedures en risico's en staat open voor eventuele vragen;
• het gesprek met de arts stelt gerust. Het kan angsten wegnemen die patiënten hebben met betrekking tot de narcose;
• is er bij de patiënt uitzonderlijk grote angst voor de ingreep en vreest die ook een slechte nachtrust de avond ervoor? Dan schrijft de anesthesist indien nodig een slaapbevorderend medicijn voor;
• tevens bespreekt hij met de patiënt de procedure bij postoperatieve pijnen;
• het gebruik van sommige medicijnen moet enkele dagen voor de operatie worden gestaakt. De anesthesist bespreekt met de patiënt welke medicijnen hij de dag van de operatie moet weglaten. Of welke hij juist moet innemen.

Mogelijke complicaties en bijwerkingen narcose

Het voorbereidend gesprek dat de anesthesist met de patiënt voert, heeft mede tot doel om inzicht te krijgen in diens algemene gezondheidstoestand. Het moet ertoe bijdragen om eventuele bijwerkingen en complicaties te voorkomen. Het vergroot de kans dat operatie en narcose zonder problemen verlopen. Tot de mogelijke bijwerkingen van een narcose behoren onder meer:

• misselijkheid en braken;
• geheugen- en concentratieproblemen;
• allergische reacties;
• spier- en rugpijn;
• zenuwbeschadiging;
• vermoeidheid;
• problemen met plassen;
• keelpijn en hese stem.

Behalve angst voor bijwerkingen vrezen patiënten soms ook complicaties bij een volledige narcose, zoals ontwaken tijdens een operatie.

Wanneer is het nodig om de operatiedatum te verschuiven

In sommige gevallen zal de anesthesist na het gesprek nog extra vooronderzoek doen. Bijvoorbeeld een longfunctie-onderzoek of een elektrocardiogram (ECG) van het hart laten maken. In bepaalde gevallen is het zelfs nodig om de operatiedatum te verschuiven. Maar dat doet men alleen als dat de veiligheid van een volledige narcose kan vergroten.

Moet de patiënt nuchter blijven voor een operatie

Tot pakweg 6 uur voor de narcose mag de patiënt alleen nog kleine licht verteerbare maaltijden eten. Bijvoorbeeld wit brood met jam. Of een glas melk drinken. Heldere vloeistoffen zoals water en koffie of thee zonder melk, kan hij in kleine hoeveelheden tot twee uur voor de operatie drinken. Tabletten kan men op elk gewenst moment met een slok water innemen. Zondigt de patiënt tegen deze periode van nuchter blijven, dan moet men de operatie misschien uitstellen. Het risico is dan immers te groot dat er tijdens de toestand van bewusteloosheid voedselbestanddelen of vloeistoffen in de luchtpijp kunnen raken en de longen beschadigen!

Lees verder

• Ontwaken tijdens een narcose