Het ontstaan van buikvet en de gevolgen voor de gezondheid

Als je je favoriete jeans niet meer dicht kunt krijgen of je je riem een paar gaatjes verder moet zetten, kijk dan uit. Je uitdijende taille vergoot je kans op een hartaanval of een beroerte. In feite kan die je zelfs vermoorden. Hoewel veel mensen liever in het bezit zijn van een wasbordje of sixpack, zijn het de schrikbarende feiten dat veel mensen in Nederland kampen met een overschot aan buikvet. Buikvet blijkt anders te zijn dan het vet dat zich direct onder je huid ophoopt. Buikvet is het vet in de buikholte. Het zit vast aan de organen zoals de maag, lever en ingewanden. Deze inwendige organen worden viscera genoemd en het vet dat zich daaraan hecht wordt visceraal vet genoemd. Dit vet produceert hormonen en andere chemische stoffen die een groot aantal biologische effecten op het lichaam hebben. Een overschot van deze stoffen is schadelijk voor de gezondheid.

Waarom zijn sommige mensen gevoeliger voor een buikvetoverschot dan andere mensen?

Er zijn meerdere redenen dat de één eerder met een buikvetoverschot kampt dan de ander. De genen die vetopslag in de buik stimuleren, de zuinige genen genoemd, blijken niet gelijkmatig verdeeld onder de samenlevingen op de wereld. De samenlevingen (Afrikaanse stammen bijvoorbeeld) die in de laatste honderden jaren een bestaansminimum hebben ervaren als gevolg van hongersnood hebben een royale hoeveelheid zuinige genen. Als ze echter hun traditionele eetpatroon en levensstijl in de steek laten en een westers eetpatroon overnemen, dan worden ze bijna altijd zwaarlijvig.

Zo'n samenleving die uitgebreid is onderzocht is die van de Pima-indianen in het zuidwesten van de Verenigde Staten. Eeuwenlang overleefden deze mensen ternauwernood in de woestijn. Hun vermogen om gemakkelijk vet op te slaan als er voldoende voedsel was en dat te gebruiken in tijden van voedselschaarste was een belangrijke manier om te overleven. Maar aan het eind van de twintigste eeuw toen de Pima's hun traditionele levensstijl verruilden voor een westerse levensstijl brak een afschuwelijke obesitasepidemie uit die nog steeds voortduurt. Dit heeft geleid tot heel veel gevallen van diabetes, hartaanvallen en beroertes. Hoe het kan dat mensen die ontzettend veel frisdrank drinken en chips eten toch mager blijven? Deze mensen zijn geboren met minder zuinige genen en gezegend met een genetisch snel metabolisme. Maar desondanks heeft elk mens een andere neiging voor het ophopen van buikvet.

Buikvet, de oorzaak van vele ziekten

Buikvet is een probleem dat verder gaat dan het uiterlijke aspect. De hormonen en andere stoffen die worden geproduceerd door visceraal vet zijn over het algemeen ontstekingsbevorderend. Op het eerste gezicht zou dit goed zijn, omdat ontsteking een belangrijk hulpmiddel is bij het bestrijden van ziekte. In de juiste hoeveelheden zijn visceraal vet en de ontstekingsstoffen die het produceert essentieel voor het overleven. Als het niet in een geschikte hoeveelheid aanwezig is, zoals bij kinderen in ontwikkelingslanden die honger lijden of mensen die ondervoed zijn door kanker of een andere chronische ziekte, presteren de ontstekings- en immuunreactie niet goed en daarmee stijgt het risico van infectie en overlijden.

Als we chronisch of lange tijd teveel visceraal vet hebben dan produceert ons lichaam constant grote hoeveelheden ontstekingsstoffen. Dit overschot aan ontstekingsstoffen vormen een risico en kan leiden tot hartaanvallen en beroertes. Het is algemeen bekend dat overtollig vet verantwoordelijk is voor talloze ziekte's als: diabetes, de ziekte van Alzheimer, astma, artritis, en veel vormen van kanker. Buikvet blijkt ook een rol te spelen bij veelvoorkomende aandoeningen zoals acne en psoriasis.

Verband tussen buikvet en diabetes

Het blijkt dat de ophoping van visceraal vet leidt tot insulineresistentie. Insulineresistentie houdt in dat het lichaam voldoende insuline produceert, maar dat de bloedcellen dit niet goed kunnen verwerken. Insulineresistentie veroorzaken de buitensporige schommelingen in de suikerspiegel die op hun beurt de eetlust opwekken. In periode van schaarste leidt deze trek tot een verdere vetophoping. En hoe meer vet je opslaat in je middel, hoe dikker je laag buikvet wordt. Uiteindelijk wordt dit veel mensen fataal als dit langere tijd extreme vormen aanhoudt. Er wordt diabetes geconstateerd.