Mineralen en spoorelementen nader bekeken

Mineralen zijn in principe belangrijker dan vitaminen, omdat ze niet door het lichaam kunnen worden aangemaakt. Ze dienen derhalve in de voeding aanwezig te zijn en bovendien reguleren ze belangrijke lichaamsfuncties. Voor een goed afweersysteem zijn onder andere de vitaminen C en D en zink van belang, waarbij zink ook essentieel is voor een normale groei en seksuele ontwikkeling. Een voorbeeld van spoorelementen, waarvan we maar weinig nodig hebben, zijn: chroom, fluoride, ijzer, jodium, koper, mangaan, molybdeen, selenium en zink.

• Algemeen
• Calcium
• Chloride
• Chromium
• Kalium
• Magnesium
• Mangaan
• Selenium
• IJzer
• Zink

Algemeen

Zware metalen zoals cadmium, kwik, lood, arseen en tin, die in het milieu komen door verbranding, verven, meststoffen en loden waterleidingen, kunnen zich binden met cellen die eigenlijk ijzer en kalk moeten binden. Hierdoor kan botontkalking (osteoporose) ontstaan. Het spoorelement molybdeen is een onderdeel van enzymen, waaronder enzymen die nodig zijn voor de opbouw en afbraak van eiwitten. Mineralen en spoorelementen reguleren onder andere de volgende lichaamsfuncties:

• ze zijn in de vorm van geladen ionen een deel van enzymen en hormonen en oefenen invloed uit op de werking van enzymen
• de werking van mineralen is sterk specifiek en ze versnellen vitale levensprocessen
• ze geven de spieren het sein om zich samen te trekken
• vitaminen zijn in hun werking veelal afhankelijk van mineralen

Calcium

Dit lichtgele metaal zorgt met behulp van magnesium, fosfor en vitamine D voor de opbouw en onderhoud van sterke botten en tanden. De gemiddelde normaalwaarde ligt tussen 2.10 en 2.60 mmol/l. Verhoogde waarden kunnen een aanwijzing zijn voor overdosering van de vitaminen A en D, een overactieve schildklier of het slecht functioneren van de bijnieren. Calcium wort voor 99% opgeslagen in botten en tanden.

• Functie: is belangrijk voor de werking van het zenuwstelsel, de spieren en de stolling van het bloed.
• Tekorten: Engelse ziekte, botverweking of botontkalking, hartkloppingen, vermoeidheid, spierpijn en prikkelbaarheid.
• Zit in: amandelen, bonen, broccoli, melkproducten, noten, sesamzaad, sojaproducten, waterkers en zeewier.
• Medicatie: ADH 800 mg - veilig tot 2.500 mg. vlak voor het slapen gaan innemen. Vooral voor ouderen is het zinvol om door meer te bewegen en extra vitamine D de opname van calcium te bevorderen.

Chloride

Dit mineraal, ook wel chloor genoemd, komt voor in maagzuur in de vorm van zoutzuur, waarbij het voor vertering van voedsel zorgt.

• Functie: het in samenhang met kalium en natrium zorgen voor een optimale vochthuishouding.
• Tekorten: komen in Nederland niet voor, omdat het in bijna alle voedingsstoffen en/of dranken zit.
• Medicatie: ADH 1.5 gram - advies niet meer gebruiken dan 6-9 gram. Bij hogere doseringen dan ontstaat een hoge bloeddruk.

Chromium

Dit spoorelement, ook wel chroom genoemd, is benodigd voor de vetstofwisseling.

• Functie: het handhaven van het bloedsuikerniveau en een goede werking van insuline, door het aantal insulinereceptoren te verhogen.
• Ernstige tekorten: een verhoogd cholesterol- en glucoseniveau, meer risico op diabetes.
• Zit In: biergist, groenten, lever, schaal- en schelpdieren, vis, vlees, volkorenbrood en zemelen.
• Medicatie: ADH 40 mcg - veilige bovengrens 250 mcg. Vitamine C verbetert de opname van dit mineraal.

Kalium

Dit lichte zilverwitte op natrium lijkende metaal verlaagt hoge bloeddruk en gaat onder meer spierkrampen tegen door signaaloverdracht naar de spieren en de zenuwen. Een teveel of te weinig kalium kan leiden tot ernstige aandoeningen.

• Functie: het probleemloos laten fungeren van alle spieren en zenuwen in het lichaam. Het houdt tevens een juist zuur - base evenwicht in stand en gaat afscheiding van calcium middels de urine tegen.
• Tekorten: depressie, algehele zwakte, diarree, slapeloosheid en spierzwakte.
• Zit in: aardappelen, amandelen, banaan, bieten, citrusvruchten, groenten, pastinaak, spinazie, tomatenpuree en zeewier.
• Medicatie: geen ADH - optimale hoeveelheid 200 mg en dagelijkse therapeutische doses 3.500 mg. Supplementen bijvoorbeeld in de vorm van kaliumchloride en biergist alleen op advies van een arts in te nemen. Het kan echter leiden tot verlies aan magnesium.

Magnesium

Dit mineraal wordt in alle lichaamsweefsels opgeslagen en is tezamen met calcium benodigd voor de groei en onderhoud van sterke botten en tanden. Magnesium is altijd gebonden aan een andere stof teneinde beter opgenomen te worden. Tevens is het belangrijk voor het ontspannen van de spieren en voor een gezond hart- en zenuwstelsel.

• Functie: het is van invloed op talrijke lichaamsprocessen door de werking van 320 verschillende enzymen, het beschermt de celwanden en maakt indirect energie vrij uit de voeding. Het verhoogd HDL-cholesterol.
• Tekorten: vermoeidheid, slapeloosheid, spierkrampen, snelle of onregelmatige hartslag, verlies van eetlust en zenuwachtigheid
• Zit in: amandelen, appels, cacaopoeder, groenten, kelp, kokos, gemengde noten, peulvruchten, pindakaas en volkoren
• Medicatie: ADH 400 mg - optimale hoeveelheid 500 mg en voor medicinale doeleinden tot 800 mg. Excessieve inname is gevaarlijk en de magnesium citraat-, glycinate- en malaatvorm wordt het best opgenomen. Daarbij zorgt de combinatie van magnesium met citraat(citroenzuur) ook nog voor een betere energievoorziening.

Mangaan

Dit spoorelement activeert voortplanting en groei van botten, kraakbeen en is verder betrokken bij de stofwisseling van aminozuren, cholesterol en koolhydraten.

• Functie: is betrokken bij de werking van het antioxidant systeem middels enzymen en beschermt zodoende de gezonde cellen
• Tekorten: remt de aanmaak van caroteen (provitamine A) aanzienlijk en vermindert histamine
• Zit in: bladgroenten, fruit, granen, noten, thee, vis en vlees
• Medicatie: ADH onbekend

Selenium

Dit spoorelement, ook wel seleen genoemd, is betrokken bij de aanmaak van spermacellen en helpt haar en nagels gezond te houden. Het biedt mogelijk bescherming tegen bepaalde kankersoorten, in het bijzonder prostaatkanker en het vertraagt het ouderdomsproces.

• Functie: het werkt als een antioxidant en beschermt zo gezonde cellen en weefsels. Is met zink extra benodigd voor de lever. Het bindt kwik en is belangrijk voor de werking van schildklier en lever
• Ernstige tekorten: soms komt spierdystrofie voor
• Zit in: broccoli, granen, kelp, knoflook, schelpdieren, tarwekiemen, tomaten, uien en zemelen.
• Medicatie: ADH 60 mg - maximale veilige hoeveelheid 300 mg.

IJzer

Dit spoorelement is benodigd bij processen in het kader van immuunsysteem, hersenen en lichaamscellen en kan helpen vermoeidheid te verminderen door het doden van bacteriën. Bij ijzer zijn er grote verschillen in de opneembaarheid van verschillende ijzerverbindingen. Het best opneembare ijzer is FE3 + ijzerbisglycinaat in een lage dosis. De opgeslagen vorm van ijzer dient minimaal 60 te bedragen en de waarde van ferritine 40. Bij het testen op de ijzerwaarde en de totaal ijzerbindingscapaciteit dient de waarde hoger te zijn dan 22.

• Functie: is betrokken bij het transport van zuurstof door rode bloedcellen, zijnde een belangrijk bestanddeel van hemoglobine. Verder is ijzer essentieel voor de aanmaak van dopamine en ferritine.
• Tekorten: bloedarmoede, vertraagde groei en gebrekkige afweer
• Zit in: aardappelen, brood, groenten en vlees
• Medicatie: ADH 9-15 mg, is voor vrouwen 15 mg.

Zink

Dit spoorelement verhoogt de weerstand tegen infecties en ondersteunt het helend vermogen van de huid.

• Functie: het zorgt voor een goede leverfunctie en een goed verloop van diverse lichaamsprocessen.
• Tekorten: smaak- en reukverlies, nachtblindheid. Bij een ernstig tekort ontstaat er een groeiachterstand. Bij een teveel misselijkheid en diarree.
• Zit in: bruinbrood, volkorengranen, eiwitten, haring, kaas, krab, kreeft, noten, oesters, peulvruchten en vlees
• Medicatie: ADH 10 mg - maximale veilige grens 25 mg.