Gewenning aan paracetamol

Pijnstillers dempen de pijn doordat ze een bepaald eiwit uitschakelen of de zenuwen blokkeren. De werking van paracetamol is nog niet helemaal duidelijk, maar het remt de productie van prostaglandine waardoor pijn minder gevoeld wordt. Van alle pijnstillers valt paracetamol onder de lichte en redelijk veilige pijnstillende medicijnen. Het is dan ook vrij verkrijgbaar bij drogist en apotheek. Veel vragen zich af of er gewenning of verslaving kan optreden bij het gebruik ervan. Er is een groot verschil tussen deze twee. Bij gewenning raakt het lichaam ongevoelig voor de stof. De vraag is of dit bij paracetamol ook het geval is.

Wat is gewenning?

Gewenning wordt ook wel tolerantie genoemd. Het is het verschijnsel dat optreedt zodat van een bepaalde stof een steeds grotere dosis nodig is om nog te werken. We zien dit vaak optreden bij gebruik van alcohol, tabak en medicijngebruik. Van pijnstillers wordt vaak gezegd dat ze onschuldig zijn en geen gewenning veroorzaken. Of dit waar is of niet waar, hangt van het type pijnstiller af en de mate van gebruik.

Paracetamol is een lichte pijnstiller

Er zijn veel verschillende soorten pijnstillers. We kennen de lichte en de zware. Hier tussenin zitten nog veel verschillende typen pijnstillers. Onder de lichte pijnstillers valt paracetamol en aspirine. De iets zwaardere pijnstillers zijn de NSAID's zoals Ibuprofen. Deze werken tevens ontstekingsremmend. Vervolgens komt de groep met de zware pijnstillers zoals codeïne, diclofenac en fentanyl. Morfine is een zeer krachtige pijnstiller.

Hoeveel paracetamol mag je per dag innemen?

Pijnstillers kunnen niet onbeperkt ingenomen worden. Toch wordt van paracetamol gezegd dat het een redelijk veilige pijnstiller is. In ieder geval is dit een van de weinige pijnstillers die ook tijdens de zwangerschap gebruikt mag worden. Op de verpakking van deze pijnstiller staat dat voor volwassenen een maximum dosering van 6 x 500 mg is toegestaan. Dit kan het beste verspreid worden over 24 uur, bijvoorbeeld elke 4 uur één paracetamol. Dit is ook de beste methode, omdat daardoor het gehalte aan paracetamol in het bloed op hetzelfde niveau blijft. Paracetamol remt de productie van prostaglandine, een stof die voor pijnsensatie zorgt.

Toch meer innemen

Veel mensen nemen toch meer paracetamol in dan volgens voorschrift. De arts schrijft soms acht tot tien paracetamol per dag voor (500 mg paracetamol). Dit is niet schadelijk mits het niet langer dan maximaal 1-2 weken achter elkaar gebruikt wordt. Ook kan paracetamol in combinatie met ibuprofen ingenomen worden. Deze twee medicijnen werken elkaar niet tegen.

Er kan gewenning optreden

Er zijn mensen die dagelijks paracetamol innemen. Vaak begint het met wat pijn dat ze proberen weg te nemen door het slikken van deze pijnstiller. Ook zijn er mensen die veel pijn ervaren en 3.000 tot soms wel 6.000 mg paracetamol per dag innemen. Van paracetamol kan gezegd worden dat het geen lichamelijke gewenning geeft. Toch kan het voorkomen dat de patiënt merkt dat paracetamol na een tijdje niet meer werkt. Hoe dit komt? Vaak heeft dit te maken met het verloop van de ziekte. Sommige ziekten kennen een duidelijke achteruitgang waarbij de pijn heviger wordt. Omdat paracetamol een lichte pijnstiller is, werkt deze niet meer voldoende. Het is dan beter om een zwaardere pijnstiller te gaan gebruiken. De arts kan dit voorschrijven.

Paracetamol zou ook geen psychische gewenning moeten veroorzaken. Toch kan het voorkomen dat iemand 'denkt' dat paracetamol zo goed werkt, dat deze persoon het dagelijks blijft gebruiken.

Soms bevat paracetamol toegevoegde stoffen zoals codeïne en cafeïne. Codeïne heeft hetzelfde effect als morfine maar is hier de lichtere variant van. Codeïne wordt in de lever gedeeltelijk omgezet in morfine. Paracetamol met codeïne heeft dus een sterkere werking. Cafeïne of cofeïne in paracetamol zorgt ervoor dat paracetamol beter werkt. Bovendien werkt het opwekkend.

Bieden stoffen kunnen verslavend zijn. Dit treedt op wanneer paracetamol met een van deze stoffen gedurende langere tijd gebruikt wordt. Er kan gewenning optreden waardoor gemerkt wordt dat eenzelfde dagelijkse hoeveelheid niet meer het gewenste effect heeft. Hierdoor moet er steeds meer gebruikt gaan worden.

Plotseling stoppen

Wanneer er plotseling gestopt wordt met paracetamol met daarin coffeïne of codeïne kunnen er ontwenningsverschijnselen optreden. Afhankelijk van de mate van gebruik kan dit variëren van hoofdpijn, lage bloeddruk tot onwillekeurige spiertrekkingen. Ook kan het voorkomen dat er psychische stoornissen ontstaan die zich uiten in een verminderde concentratie, waanideeën, hallucinaties en geheugenverlies.

Overdosis

De aanbevolen dosering staat niet voor niks op de verpakking, en ook de arts zal zelden een veel hogere dosering voorschrijven. Hoewel paracetamol als veilig wordt beschouwd, kan een overdosering toch gevaarlijk zijn. Dagelijks wordt voor volwassen maximaal 3.000 mg paracetamol geadviseerd. De arts kan dit gedurende maximaal één week opvoeren tot maximaal 6.000 mg. Vaak zal de arts er liever voor kiezen om gedurende twee weken maximaal 4.000 -5.000 mg per dag voor te schrijven. Beschadiging van de lever treedt op wanneer gedurende lange periode meer dan 6.000 mg (6 gram) paracetamol per dag wordt ingenomen. Vaak ligt de schadelijke dosering tussen de 6.000 en 8.000 mg per dag. Wanneer dit meer dan één week wordt ingenomen noemen we dit een chronische overdosering. Ook kan overdosering optreden bij het innemen van deze dosering in één keer. Vaak gaat het hier dan om een dosering van minimaal 10 gram paracetamol in één keer.

Beschadiging van de lever bestaat vaak uit levernecrose, waarbij weefsel afsterft, en geelzucht. De bloedstolling zal bovendien verlaagd zijn. Directe ziekenhuisopname is dan noodzakelijk, waarbij onder andere de maag gespoeld wordt met actieve kool. Dit is niet mogelijk bij chronische overdosering, omdat het middel dan al lang de maag is gepasseerd. Bij chronische overdosering kan de lever langzaam beschadigen. Vaak is dit niet direct aantoonbaar. Er zijn mensen die als gevolg van een chronische overdosering paracetamol komen te overlijden.