Misofonie: invloed op de omgeving en omgaan met triggers

De term misofonie is afgeleid van het Griekse misos dat haat betekent en phónè dat staat voor geluid. Er is dus sprake van haat voor geluid. Iemand die aan misofonie lijdt (ook wel misofoon genoemd) ergert zich enorm aan sommige geluiden die door andere worden voortgebracht. Die geluiden werken als een trigger. In de psychologie wordt over triggers gesproken die een bepaald gedrag opwekken. Bij misofonie wordt door een trigger meestal een proces van grote ergernis in gang gezet. Een misofoon heeft helaas weinig of geen mogelijkheden om goed om te gaan met triggers. Voor de omgeving is dat probleem dikwijls ook groot.

Triggers en woede

Een trigger kan bestaan uit het herhaaldelijk kuchen, klikken met een balpen, smakken tijdens het eten of het ophalen van een neus tijdens een verkoudheid. Met veel van die geluiden heeft een misofoon slechts kort te maken maar een groot aantal wordt dikwijls langdurig herhaald. Het lijden onder misofonie leidt bij velen tot een vorm van woede die tot hevige uitbarsting kan oplopen.

Onbegrip van omgeving en lijden in stilte

Misofonie is moeilijk vergelijkbaar met andere ziekten of kwalen en kan het best gekenmerkt worden als een vorm van psychisch lijden als gevolg van overgevoeligheid voor bepaalde geluiden. Dat lijden kan zeer heftig zijn. Toch geven de mensen die aan misofonie lijden daar lang niet altijd signalen van af. Misofonen die dat ooit wel deden hebben dikwijls de moed opgegeven om in de directe omgeving begrip te vragen. Er bestaat namelijk zeer veel onbegrip over het verschijnsel misofonie. Het gevolg is dan vaak dat misofonen zich machteloos voelen en in stilte lijden.

Niet meer helder nadenken

Mensen die geen misofonie hebben kunnen geluiden die eigenlijk wel enige ergernis opwekken in het algemeen toch makkelijk naast zich neerleggen. Maar bij misofonie wordt alle aandacht naar die geluiden toegetrokken en is er geen ruimte meer om ergens anders aan te denken. Een misofoon kan na de irritatie aan een geluid niet meer helder nadenken waardoor er aan de reactie op de trigger geen beslissing ten grondslag ligt. Een woede-uitbarsting ontstaat dan spontaan.

Vermijdingsgedrag van misofoon en verbroken relatie

Een dikwijls toegepaste strategie om met misofonie om te gaan is vermijdingsgedrag. Dat gedrag kan bestaan uit het wegblijven bij bepaalde personen. Maar dat vermijden kan soms heel ver gaan en kan uitmonden in het volledig terugtrekken uit het sociale leven. In de praktijk betekent dat soms dat een misofoon nooit samen met de andere gezinsleden zal eten. Ook van gezellig uit gaan eten kan geen sprake zijn. Een bezoek aan een theater of bioscoop behoort ook niet tot de mogelijkheden. Het kan zelfs zover gaan dat een relatie wordt verbroken.

Misofonie en aspecten van het leven

Ook al is het omgaan met misofonie van mens tot mens verschillend, toch heeft de invloed van misofonie in het algemeen te maken met een aantal aspecten van het leven zoals gezondheid, ouderschap, relaties, school, studie, vriendschappen en werk.

• Sfeer: Bij een aantal van die aspecten is onvermijdelijk dat door de negatieve emoties, die gepaard gaan met misofonie, de sfeer negatief wordt beïnvloed.
• Relaties: Bij andere aspecten kunnen relaties zwaar onder druk komen te staan.
• Voorspelbaarheid: Maar een misofoon kan proberen zoveel mogelijk negatieve gevolgen te voorkomen. Hij of zij kent immers alle gedragingen van mensen uit de directe dagelijkse omgeving. Die voorspelbaarheid geeft mogelijkheden om triggers te vermijden.
• Afreageren: Ook zullen de meeste mensen die aan misofonie lijden proberen zich in te houden bij mensen die verder weg staan. Dat kan echter ten koste gaan van de directe omgeving als daarop wordt afgereageerd.
• Nieuwe relaties: Dikwijls is het irriteren aan geluiden het heftigst van mensen uit de directe omgeving waar een goede band mee bestaat. Die wetenschap kan een misofoon beperken in het aangaan van nieuwe relaties of een vastere binding aan een persoon.

Omgeving: niet tegenover elkaar maar naast elkaar

Voor partners van misofonen is het moeilijk zich op te stellen ten opzichte van de misofoon. Ze moeten voortdurend op hun hoede zijn om geen uiting van irritatie of zelfs uitbarsting van woede uit te lokken. Door de herhaaldelijke situaties van stress die kunnen ontstaan is het moeilijk om intens samen te leven met een misofoon. Een vraag is dan hoe ver een partner rekening kan en moet houden met een misofoon. Soms wordt daarbij ook gekozen voor vermijdingsgedrag wat de relatie niet ten goede komt. Wat wel gunstig kan uitwerken is dat de misofoon door begripsvol gedrag van een partner het gevoel kan krijgen serieus te worden genomen. In gunstige gevallen kan dit zelfs leiden tot minder heftige reacties. Partners komen zo niet tegenover elkaar staan maar naast elkaar.

Triggers op talrijke plaatsen

Triggers kunnen zich in het dagelijkse leven op talrijke plaatsen voordoen. Waar velen er op jonge leeftijd mee te maken krijgen is op school. Voor ouderen is dat vooral de werksituatie.

Triggers op school

Een plek waar kinderen met misofonie het moeilijk kunnen hebben is op school. Daar gelden vaste regels wanneer gegeten en gedronken mag worden. Van die tijden mag een misofoon niet afwijken en hij of zij kan die momenten meestal moeilijk ontlopen. Ook ten opzichte van stemgeluiden van leerkrachten bestaat geen ontwijkmogelijkheid evenals bepaald gedrag van medeleerlingen die triggers opleveren. Concentratieproblemen met slechte schoolprestaties kunnen het gevolg zijn. Als er alle medewerking is van de schoolleiding is een oplossing soms om een aparte studieplek in te richten of in sommige situaties een hoofdtelefoon te laten dragen. Overigens geldt dit allemaal niet alleen voor jonge leerlingen maar ook voor studenten.

Triggers in de werksituatie

Waar ook veel triggers kunnen voorkomen is in de werksituatie. In veel gevallen kan een bedrijfsarts dan een belangrijke rol spelen om de werkgever ervan te overtuigen dat het creëren van een aparte werkruimte een goede oplossing is. Weg van het getik op toetsenborden, kuchende collega’s, knipperende balpennen, enz. zal tot betere prestaties van de misofoon leiden.

Machteloosheid

Mensen die aan misofonie lijden komen op momenten dat ze daar rustig over kunnen spreken met anderen tot zeer veel verschillende opmerkingen om hun beleving te verwoorden. Uit de meeste opmerkingen spreekt echter machteloosheid ten aanzien van het verschijnsel.

Lees verder

• Misofonie, een bijzondere aandoening
• Verschil tussen misofonie, tinnitus en fonofobie