Cortisone medicijn prednison: gebruik, dosis & bijwerkingen

Prednison is een cortisone medicijn dat erg effectief kan zijn tegen ontstekingen. Het gebruik van prednison kan bijvoorbeeld aangewezen zijn bij reuma, chronische darmziekten of aandoeningen van de luchtwegen. Net als bij andere geneesmiddelen met cortisone mag je nooit bruusk stoppen met prednison, maar moet je een strikt afbouwschema volgen. Hierbij wordt de dosis geleidelijk verminderd, waardoor je het medicijn kan afbouwen. Bij langdurig gebruik kan prednison leiden tot vervelende bijwerkingen, zoals problemen aan spieren en gewrichten. Ook vochtophoping (o.a. het zogenaamde 'vollemaansgezicht'), stemmingswisselingen en klachten aan de maag kunnen een gevolg zijn van de inname van dit cortisone medicijn. Welke andere neveneffecten kunnen optreden bij prednison?

Cortisone medicijn prednison

Het geneesmiddel prednison is een synthetisch product dat is afgeleid van het bijnierschorshormoon hydrocortison. Prednison is vooral effectief tegen ontstekingen doordat het het immuunsysteem onderdrukt. Het doel van prednison is om te verhinderen dat het immuunsysteem zich tegen zichzelf keert en ontstekingen veroorzaakt. Zogenaamde auto-immuunziekten kunnen om die reden behandeld worden met dit cortisone medicijn. Dit geneesmiddel wordt onder meer voorgeschreven tegen ontstekingen van de huid, van de darmen (bv. ziekte van Crohn, colitis ulcerosa), van de gewrichten (bv. reuma) en van de luchtwegen (bv. astma, COPD). Daarnaast kan prednison ook efficiënt zijn tegen verschillende allergieën, multiple sclerose (MS) en clusterhoofdpijn.

Gebruik prednison

Toediening

Prednison kan oraal, per infuus of via injectie worden toegediend. Injecties met prednison worden doorgaans toegediend in een gewricht of spier wanneer de ontsteking heel plaatselijk is. Ter bestrijding van een chronische ziekte zal een orale inname aangewezen zijn. Wanneer de patiënt zodanig verzwakt is dat hij geen of onvoldoende voedsel via normale weg kan innemen, is een toediening per infuus noodzakelijk. Bij orale inname van prednison is het aangewezen om het geneesmiddel bij de maaltijd in te nemen. Hierdoor kan het medicijn samen met het voedsel verteerd worden en is de kans op maagklachten kleiner. In principe is het gebruik van alcohol niet verboden als je prednison inneemt, maar in het algemeen is het aangeraden om je alcoholgebruik te beperken en indien mogelijk te vermijden.

Stootkuur

Wanneer dit geneesmiddel gedurende een korte termijn wordt ingenomen, met name één à twee weken, spreekt men ook wel van een stootkuur. Bij deze korte maar krachtige kuur heeft men de bedoeling om de symptomen van een ziekte of een ontsteking snel en efficiënt aan te pakken, waarna de behandeling ook weer relatief snel kan stopgezet worden. Achterliggende gedachte is bovendien dat het gebruik op korte termijn de kans op neveneffecten verkleint.

Dosis

De precieze dosis prednison die moet ingenomen worden is afhankelijk van de specifieke situatie van de patiënt. De ernst van het ziektebeeld, de mate van ontsteking en de medische geschiedenis spelen hierbij een rol. Doorgaans wordt gestart met een dosis van 30 mg per dag. In ernstige gevallen, waarbij de ontsteking de algemene toestand van de patiënt erg onder druk zet, kan de dosis oplopen tot 80 mg of meer. Bij verbetering van de klachten wordt de dosis geleidelijk afgebouwd naar 20, 10 en eventueel 5 mg.

Prednison afbouwen

Erg belangrijk bij dit medicijn - en bij zowat alle oraal in te nemen geneesmiddelen op basis van cortisone - is dat je nooit bruusk mag stoppen met het gebruik ervan. Dit komt doordat de bijnierschors bij langdurig gebruik van cortisone minder actief is, wat betekent dat het lichaam bij een plotse stopzetting van de therapie problemen kan ondervinden om de productie van het bijnierschorshormoon weer op gang te brengen. Daarom zal een arts steeds een afbouwschema voorschrijven, waarbij je de dosis van het cortisone medicijn geleidelijk moet verminderen. Doorgaans gebeurt dit per week of meerdere weken.

Bijwerkingen prednison

De mogelijke neveneffecten van prednison komen grotendeels overeen met die van cortisone medicijnen in het algemeen. Hierbij moet opgemerkt worden dat het vooral na langdurig gebruik van het geneesmiddel is dat bijwerkingen zich kunnen manifesteren. Langdurig gebruik betekent dat het geneesmiddel minstens een maand dagelijks wordt ingenomen. Daarentegen levert een relatief kortstondig gebruik van prednison zelden bijwerkingen op. De neveneffecten die kunnen optreden na chronische inname van prednison situeren zich onder meer op de volgende vlakken:

Spieren

Mensen die prednison nemen kunnen last krijgen van spierproblemen. Zo zijn er klachten mogelijk als: spierpijn, vermoeide spieren of een algemeen zwaar gevoel in de benen. Op lange termijn kan dit geneesmiddel zelfs spieratrofie veroorzaken: dit betekent dat de spieren in volume afnemen. Hierdoor vermindert je spierkracht en kan je je mogelijk minder fit voelen bij fysieke inspanningen. Vermits ook het hart een spier is kan prednison ook hartproblemen veroorzaken op lange termijn.

Maag

Prednison is een vrij krachtig geneesmiddel dat erg belastend kan zijn voor de maag. Misselijkheid, braken en maagpijn zijn vaak gehoorde klachten, maar ook ernstigere neveneffecten zijn mogelijk, denk hierbij aan een maagzweer of een maagbloeding. Mensen die van nature een zwakke maag hebben krijgen doorgaans een extra geneesmiddel (bv. Zantac) voorgeschreven om de maag te ondersteunen. Door de maaglast die dit cortisone medicijn veroorzaakt treedt mogelijk ook een verminderde eetlust op. Tegelijk moet vermeld worden dat sommige mensen ook een versterkt hongergevoel kunnen ervaren, waardoor ze net meer gaan eten.

Vochtophoping

Als je gedurende een lange periode prednison inneemt kan er zich vocht gaan opstapelen in je lichaam. Deze vochtophoping kan zorgen voor gezwollen benen en handen en een toename van je gewicht. Bovendien krijgen sommige patiënten te maken met het gevreesde vollemaansgezicht. Dit komt erop neer dat vocht zich ophoopt in het gezicht, met name in de wangen en rond de jukbeenderen. Hierdoor lijkt de algemene toestand van de patiënt voor de buitenwereld niet slecht ("je ziet er goed uit" of "je bent blijkbaar weer gewicht bijgekomen"), terwijl het vollemaansgezicht vooral te wijten is aan het gebruik van prednison. Dit misverstand kan erg frustrerend zijn voor de patiënt die lijdt aan een chronische ziekte.

Psychisch

Neveneffecten van prednison die nogal eens vergeten worden zijn deze op psychisch vlak. Geneesmiddelen met cortisone kunnen ervoor zorgen dat er psychologische veranderingen merkbaar worden bij de patiënt. Zo kan iemand die lang prednison neemt bijvoorbeeld sneller emotioneel worden en last hebben van stemmingswisselingen. Stemmingen kunnen heel erg op en neer gaan: gevoelens van euforie kunnen plots gevolgd worden door gevoelens van somberheid of moedeloosheid. Daarnaast zijn patiënten soms druk, rusteloos, agressief of verward.

Beenderen en gewrichten

Broze botten
Bij een kuur met cortisone kunnen beenderen aangetast worden, wat kan leiden tot problemen aan de gewrichten. Patiënten kunnen pijn aan de gewrichten krijgen, die mogelijk verergert bij koude en vochtige temperaturen. Vaak wordt het risico op botontkalking (osteoporose) gezien als een van de meest voorkomende bijwerkingen van langdurig cortisonegebruik. Doordat de botten brozer worden is de kans op een breuk groter. Om dit neveneffect op te vangen wordt soms medicatie voorgeschreven om botontkalking tegen te gaan.

Korte termijn
Bijzonder interessant is een studie (Dr. Emile Dubois, 2016) die heeft kunnen aantonen dat ook bij gebruik van prednison op korte termijn botverlies kan optreden. Het gaat dan om een intensieve 'stootkuur' met een hoge dosis prednison, waarbij al vanaf het begin van de therapie nadelige effecten merkbaar zijn, met name een verergering van botontkalking. Longarts Dubois kwam tot die conclusie na onderzoek van de gevolgen van het gebruik van prednison bij patiënten met de longziekte COPD. Patiënten die een lagere dosis namen over een lange termijn hadden minder last van botverlies dan patiënten die een hogere dosis innamen op korte termijn (stootkuur). Belangrijk is dus om zowel bij het gebruik van prednison op korte als op lange termijn rekening te houden met botontkalking als neveneffect en regelmatig de dichtheid van de botten te laten onderzoeken.

Andere mogelijke neveneffecten

• hoofdpijn
• vermoeidheid
• nachtelijk zweten
• hartkloppingen
• verhoogde bloeddruk
• slaapproblemen
• gebrek aan energie
• huidproblemen (huiduitslag, jeuk, blauwe plekken)

Lees verder

• Cortisone: gebruik, dosis, bijwerkingen & neveneffecten
• Medrol: gebruik & bijwerkingen van dit cortisone medicijn
• Vollemaansgezicht: rol van cortisone bij gezichtsverdikking
• Cortisone injectie: nadelen & bijwerkingen cortisonespuit