Het belang van therapietrouw zijn

Er wordt dagelijks door artsen medicatie voorgeschreven. Ze vertellen ons hoe we de medicatie moeten nemen en wanneer. Eenmaal thuis wordt dit vaak niet zo nauw genomen. Ook kan de medicatie-inname van dag tot dag verschillen. We slapen wel eens uit of we gaan ’s avonds wat vroeger slapen. De meeste mensen denken over de tijdstippen van inname niet na, maar toch is het iets om bij stil te staan. Hoe therapietrouw ben jij?

Therapietrouw

Met therapietrouw wordt bedoeld dat de voorgeschreven medicijnen elke dag op hetzelfde tijdstip worden genomen. Indien de medicatie verschillende malen per dag moet ingenomen worden is dit ook op dezelfde tijdstippen. Bovendien is het belangrijk om te weten of je de medicatie voor, tijdens of na de maaltijd moet nemen. Als je dit dagelijks perfect doet, ben je therapietrouw. Anders is er nog wat werk aan.

Waarom therapietrouw zijn?

Een uurtje later je medicatie nemen kan geen kwaad. Dit hoor je vaak zeggen. Toch is dit fout. Een medicijn werkt enkel optimaal als het stipt genomen wordt. Het is heel belangrijk om therapietrouw te zijn. Dit heeft allemaal te maken met de halfwaardetijd van een medicament.

Halfwaardetijd

Als de patiënt nu een tablet met medicatie zou innemen, begint de tijd te lopen. Ons lichaam komt in contact met de tablet. De tablet volgt onze spijsvertering en wordt opgenomen in de bloedbaan. Daarna komen de stoffen van de medicatie in de lever te zitten. In de lever wordt alle medicatie opgeslagen en gelijkmatig weer afgegeven aan het lichaam. Op die manier krijgen we dezelfde hoeveelheid stoffen in ons lichaam.

Wanneer we een paar uur later zijn, heeft onze lever al een deel van de stoffen afgegeven aan het lichaam. Hij heeft dus minder opslag. Naarmate de tijd vordert komt er een moment dat de lever de helft van de stoffen heeft afgegeven aan het lichaam. Dit noemt de halfwaardetijd. Meestal zal je op de halfwaardetijd ook een nieuwe tablet moeten innemen. Tegen de tijd dat de stoffen van de tablet bij de lever zijn is de eerste tablet volledig opgebruikt. Doordat de nieuwe tablet op tijd is ingenomen wordt de lever aangevuld en blijft de hoeveelheid die aan het lichaam wordt afgegeven constant. Op die manier blijft de concentratie van het medicament in je bloed gelijk.

De grootste fout: op verschillende tijdstippen medicatie innemen

Te lang wachten met medicatie

Wanneer je aan de halfwaardetijd zit en een paar uur wacht om nieuwe medicatie in te nemen omdat je een activiteit uitvoert of ze vergeten bent, komt je lever in de problemen. Deze merkt dat de stoffen bijna op zijn en zal minder en minder van het product beginnen afgeven aan het lichaam. Zo is de concentratie van het medicijn dat je aan het nemen bent lager dan de voorgeschreven hoeveelheid. Wanneer je nog langer wacht om de medicatie in te nemen kom je aan het minimum van het therapeutisch venster. Dit wil zeggen dat de hoeveelheid stoffen van de medicatie in je lichaam te weinig zijn om nog een therapeutisch effect te hebben.

Te vlug medicatie innemen

Andersom kan ook. Je moet over twee uur je volgende medicatie innemen, maar je wil naar een feestje en anders vergeet je de medicatie misschien dus je neemt hem nu maar in. Ook hiervan komt je lever in de problemen. De lever heeft nog een hoeveelheid stoffen van de vorige tablet medicatie die je ingenomen hebt. Nu komt hier nog een grote hoeveelheid bij. De lever zal automatisch die grote hoeveelheid willen verwerken. Dit gaat het best door een grotere hoeveelheid stoffen het lichaam in te sturen. Dit heeft als gevolg dat je een hogere concentratie van de stoffen krijgt dan de arts heeft voorgeschreven. In uitzonderlijke gevallen kan de concentratie van de stof zo groot zijn dat je aan de toxische grens komt. Dit wil zeggen dat de concentratie van het medicament te groot is voor je lichaam en het giftig is geworden. Je kan jezelf dus ook vergiftigen.

Wat als ik een dosis ben vergeten?

Als je een dosis bent vergeten is het verleidelijk om nog snel een tablet in te nemen. Toch mag je dit niet zomaar doen. Wanneer je de tablet op een ander tijdstip inneemt, wil dit zeggen dat je al de volgende tabletten ook moet opschuiven. Als je al je tabletten zo opschuift, kan een latere inname op zich geen kwaad. Wanneer je de momenten van inname niet opschuift na het later innemen van een tablet medicatie, kan je heel de kuur in de war brengen. Door dit te doen zal je eerst de therapeutische werking laten dalen. Je neemt later een tablet in en de therapeutische werking wordt weer gestart. Wanneer je dan op het oude tijdstip de volgende tablet inneemt zal je de concentratie van de medicatie hoger stijgen in het lichaam dan voorgeschreven is. Omdat de dosis dan weer te hoog is zal deze ook sneller in het lichaam gestuurd worden en heb je bij de volgende inname weer een te laag therapeutisch effect. Let dus goed op met medicatie later in te nemen.

Verder gebeurt het wel eens dat mensen een tablet vergeten zijn en dan bij de volgende tablet een dubbele dosis nemen. Ook dit kan schadelijk zijn voor het lichaam. Je vorige tablet medicatie is inmiddels uitgewerkt dus je hebt geen medicatie meer in je lichaam zitten. Door dan een dubbele dosis te nemen zal je lever ook een dubbele hoeveelheid je lichaam in sturen. Het gevaar hierbij is dat je aan de toxische grens komt van je medicatie.

Therapietrouw en dementie

Bij dementerende patiënten is het heel moeilijk om ze therapietrouw te laten zijn. Wanneer ze in een ziekenhuis of een woonzorgcentrum wonen zal de verpleegkundige die taak op zich nemen. Wanneer een persoon met beginnende dementie nog thuis woont, kan dit voor problemen zorgen. Deze mensen gaan soms terug in de tijd. Hierdoor zijn deze mensen zich er niet altijd van bewust dat ze medicatie moeten nemen. Ook gebeurt het meermaals dat ze ’s avonds een pilletje moeten nemen, maar dat ze ervan overtuigd zijn dat het al ingenomen is of dat ze er teveel innemen. Soms kunnen ze ook de verkeerde medicatie nemen. Het kan een grote hulp zijn als een thuisverpleegkundige of een familielid mee in de gaten houdt dat de patiënt zijn medicatie correct neemt.

Hoe kan ik therapietrouw blijven?

Er zijn enkele trucjes en tips om ervoor te zorgen dat je therapietrouw blijft. Ook voor mensen op leeftijd kan dit handig zijn. Deze tips zijn:

• Zet je doosje ergens waar je zeker voorbij komt. Het is nog beter om linken te leggen met dagelijkse bezigheden zodat je medicijnen nemen op hetzelfde tijdstip een gewoonte wordt. Denk bijvoorbeeld aan je medicatie nemen na het ontbijt.
• Wanneer je het verwarrend vindt om verschillende medicatiepillen te nemen bestaan er doosjes die je pillen indelen per dag. Zo kan je de juiste pillen nemen op de juiste dag.
• Als je het moeilijk vindt om je medicatie te onthouden kan een thuisverpleegkundige langs komen en voor jou de medicatielijst bekijken en de juiste pillen per dag en per uur in een doosje bewaren. Wanneer je met een bepaalde medicatie mag stoppen zal zij die medicatie ook uit het doosje verwijderen. Zij kan dit ook bespreken met de arts.
• Wanneer je iets niet begrijpt over de medicatie kan je altijd een arts, apotheker of verpleegkundige raadplegen om aan de juiste info te komen.

Redenen om therapietrouw te blijven

Er zijn een aantal redenen waarom patiënten het toch belangrijk vinden om therapietrouw te zijn. Deze redenen zijn:

• Als de patiënt merkt dat hij geneest of minder klachten heeft als hij de therapie juist neemt.
• Als de patiënt inzicht heeft in zijn ziekte en ziekteproces.
• Als de patiënt er zeker van is dat door de medicatie te nemen zijn leven verlengt zal worden.
• Als de patiënt het gevoel heeft dat de medicatie niet is opgedrongen door een arts, maar in overleg is gebeurd met de arts.