Verschillende vormen van anticonceptiva

Hormonale anticonceptie werkt door middel van hormonen die de ovulatie blokkeren en de acceptatie van een embryo door de baarmoeder belemmeren. De meest gebruikte vorm van anticonceptie is de pil, daarnaast zijn er nog een aantal andere middelen op de markt die een zeer betrouwbare bescherming bieden. In dit artikel worden de pil en andere middelen besproken. Daarnaast nog een korte uitleg over de werking van de gebruikte hormonen.

Verschillende Hormonale methoden

• De anticonceptiepil
• Injectie (prikpil)
• Pleisterpil (Evrapleister)
• Hormoonimplantaat (Implanon)
• Vaginale ring (Nuvaring)
• Hormoonhoudend spiraaltje

Anticonceptiepil

Werking

De pil werkt door de ovulatie te blokkeren, en daarnaast de baarmoeder minder geschikt te maken voor de acceptatie van een embryo als er toch een bevruchting zou plaatsvinden. Daarnaast maakt de pil het slijm van de baarmoeder dikker, waardoor het sperma minder makkelijk bij de eicel kan komen. De pil is een van de meest betrouwbare en meest gebruikte vormen van anticonceptie: minder dan 1% van de vrouwen die hem consequent gebruiken, wordt binnen een jaar zwanger.

Samenstelling

De werking berust op hormonen, te weten oestrogenen progesteron. Er zijn een aantal varianten van de pil. De eenvoudigste daarvan bestaat uit een enkele concentratie van de twee hormonen die gedurende drie weken moet worden genomen, daarna volgt een week waarin geen tablet hoeft te worden geslikt.
In de nieuwste, zogenaamde lichte pillen wordt de concentratie van de hormonen aangepast aan het deel van de menstruatiecyclus waarin de tabletten worden geslikt.
Er bestaan soorten met twee en drie verschillende fasen. Ook krijgen de tabletten voor elk van de fasen een eigen kleur, zodat ze eenvoudig uit elkaar gehouden kunnen worden. Soms wordt ook een pil zonder hormonen bijgeleverd voor de dagen waarop anders geen tablet zou hoeven te worden ingenomen.

Gebruik

De pil moet iedere dag worden ingenomen. Daarnaast kan de hormoondosis van dag tot dag verschillen. Als geheugensteuntje wordt de pil geleverd in speciale verpakkingen waarop de volgorde duidelijk vermeld is. De vrouwen die toch zwanger worden na gebruik van de pil hebben meestal een dag overgeslagen door het vergeten van de pil. Of werd het veroorzaakt door overgeven na slikken van de pil. Als dit gebeurt dan moeten er extra aanvullingen van anticonceptie worden gebruikt. De werking van de pil kan ook beïnvloed worden door combinatie met andere medicijnen als antibiotica en anti-depressiva.

Prikpil

De prikpil is een naam voor een injectie die 1 keer per 12 weken wordt gegeven. Met deze injectie wordt een betrouwbare anticonceptieve werking voor 12 weken gegarandeerd. De prikpil maakt gebruik van het hormoon progestageen. In Nederland is deze prik verkrijgbaar onder de naam Depo-Provera '150'. De bijwerkingen zijn hetzelfde als bij de minipil, bij de eerste injectie kan er sprake zijn van onregelmatige bloedingen, ook kan na verloop van tijd de menstruatie helemaal weg blijven.
Als men stopt met de injectie kan het redelijk lang duren voordat de vruchtbaarheid terugkeert (6 maanden). Om deze reden wordt deze pil niet gegeven aan vrouwen die de pil tijdelijk willen gebruiken. Als vermoed wordt dat er een verhoogde kans is op borstkanker wordt deze anticonceptie methode ook niet gegeven. Verder wordt de injectie bij anderonsteking vermeden.

Pleisterpil

De pleister bevat dezelfde hormonen als gecombineerde anticonceptiepillen: oestrogeen en progestageen. De dosering van de pleister is ongeveer 20 microgram per dag, wat overeen komt met een hele lichte pil. De pleister geeft gelijkmatig hormonen af aan de huid, waardoor het direct in de bloedbaan terecht komt. Door de werking van deze hormonen wordt het slijmvlies dikker, waardoor het sperma er moeilijker doorheen komt. Ook zorgen de hormonen ervoor dat er geen eicel wordt afgegeven. De pleister wordt elke week vervangen door een nieuwe. Dit doe je een aantal weken achter elkaar waarna er een pleistervrije week volgt waarin je onttrekkingsbloed krijgt.

Hormoonimplantaat

Een hormoonimplantaat is een dun staafje dat ongeveer zo groot is als een lucifer. Dit staafje wordt onderhuids bij de bovenarm ingebracht door een huisarts. Het wordt via een injectienaald aangebracht onder lokale verdoving. De behandeling duurt ongeveer tien minuten. Een staafje biedt 3 jaar lang bescherming doordat het een regelmatige hoeveelheid hormonen afgeeft. Het fijne aan een staafje is dat het goede bescherming biedt zonder dat je er aan hoeft te denken. Het is in Nederland verkrijgbaar onder de naam Implanon. Implanon is, mits het goed is aangebracht, een uitstekende methode die zeer betrouwbaar is.

Vaginale ring

Deze vorm is in Nederland verkrijgbaar onder de naam Nuvaring. De ring wordt aangebracht in de vagina, op een plaats waar je de ring niet voelt zitten. 1 ring geeft betrouwbare bescherming gedurende 1 maand. Door de hormonen oestrogeen en progestageen vind de eisprong niet plaats. Deze hormonen worden van de ring afgegeven aan de vagina wand. Waarna ze worden opgenomen in het bloed.

Spiraaltje

Een spiraaltje is een klein plastic voorwerp in de vorm van een T. Het wordt in de baarmoeder ingebracht. Het is de meest gebruikte, goedkoopste vorm van lange termijn anticonceptie. Het verwijderen van het spiraaltje is erg eenvoudig, maar moet wel door een arts gedaan worden. De Nederlandse merknaam is Myrena, en bevat progestine. Progestine komt langzaam vrij uit het spiraaltje voor vijf jaar lang. Er zijn ook spiraaltjes die tien jaar in de baarmoeder kunnen blijven zitten. Omdat een spiraaltje niet vergeten kan worden, is ook dit een zeer betrouwbare vorm van anticonceptie.

Invloed van vrouwelijke geslachtshormonen op lichaam

Progesteron

• Slijmvlies van de baarmoederhals wordt dikker, zodat spermacellen moeilijker binnendringen
• De baarmoederwand verandert zodat innesteling van een eicel bemoeilijkt wordt
• Remt, via de hypothalamus en de hypofyse, de ovulatie door blokkering van de afgifte van LH en FSH
• Klieren in het baarmoederslijmvlies gaan bepaalde stoffen af scheiden

Oestrogeen

• Remmen in lage concentraties de productie van LH en FSH in de hypofyse, in hoge concentratie stimuleren ze de hypofyse tot LH-productie
• Zorgt voor de opbouw van nieuwe baarmoederslijmvlies