Obstipatie op vakantie

Bijna iedereen heeft het wel eens meegemaakt: obstipatie (verstopping) op vakantie. Bij gezonde volwassenen is het gelukkig binnen een paar dagen meestal weer over, maar toch zou het fijn zijn als je er de gehele vakantie geen last van heeft. Gelukkig zijn een aantal eenvoudige en praktische tips waarop gelet kan worden om spijsverteringsproblemen te voorkomen.

Wat is obstipatie?

Het is niet gemakkelijk om in een zin uit te leggen wat onder obstipatie of verstopping precies wordt verstaan. Beide woorden doen vermoeden dat we te maken hebben me een ophoping van materiaal (ontlasting) als gevolg van een vertraagde afvoer (stoelgang). Op zich klopt die omschrijving natuurlijk wel, maar als men wil vaststellen of iemand obstipatie heeft, moet iedereen het eens zijn over wat men er precies mee bedoelt. Dat is niet altijd het geval en dat komt vooral doordat obstipatie veel verschillende symptomen kent en niet iedere patiënt dezelfde vertoont. Die symptomen zijn onder andere:

• Lage stoelgangfrequentie
• Harde ontlasting
• Moeizame stoelgang (persen)
• Pijnlijke stoelgang
• Gevoel niet leeg te zijn na de stoelgang
• Opgezette buik
• Buikpijn
• Vertraagde darmpassage (vastgesteld door de darmpassage snelheid te meten)
• Geringe ‘productie’ van ontlasting (vastgesteld door de ontlasting te wegen)

Internationaal spreekt men van obstipatie wanneer iemand twee keer of minder dan twee keer per week ontlasting heeft. Door bovenstaande symptomen te hebben gelezen, klopt deze uitspraak dus niet helemaal.

Om obstipatie te voorkomen is het naast voldoende beweging belangrijk dat je genoeg vezels en vocht binnenkrijgt. Door verhoging van de vezelinname wordt de ontlasting zachter en omvangrijker. Hierdoor heeft de dikke darm minder moeite om de inhoud voort te stuwen en wordt het makkelijker de ontlasting te lozen. Naast het gebruik van voldoende voedingsvezels is ook het gebruik van genoeg vocht een belangrijke voorwaarde voor een normale darmwerking. Zonder vocht kunnen vezels zelfs averechts werken en kan de obstipatie erger worden.

Oorzaken obstipatie op vakantie

Op vakantie hebben mensen vaak last van obstipatie. Deze verandering in de spijsvertering heeft enkele oorzaken:

• Obstipatie wordt vaak veroorzaakt doordat je dagritme verandert.
• Verandering in keuze producten/eetgewoonten
• In warme landen transpireer je meer en drink je vaak net even te weinig, met harde ontlasting als gevolg
• Vaak ontstaat verstopping al op de heenreis door minder beweging en spanning
• Je gaat onderweg minder vaak naar het toilet dan gewoonlijk, wat obstipatie tot gevolg kan hebben

Hieronder worden deze oorzaken verder toegelicht.

Veranderd dagritme

Op vakantie staat voor de meeste mensen ontspanning en relaxen op het programma. Wordt normaal in het dagelijks leven vroeg opgestaan, hard gewerkt en op tijd weer naar bed gegaan, op vakantie ziet de dagindeling er vaak wat anders uit.
De meeste vakantiegangers blijven ’s ochtends langer in bed liggen en genieten daarna van de zon zonder zich teveel in te spannen. Ook gaat men later naar bed dan gewoonlijk. Het lichaam is deze veranderingen niet gewend. Te weinig beweging en een veranderd dagritme kan daardoor zorgen voor spijsverteringsproblemen met obstipatie als gevolg.

Eetgewoonten

Als je thuis gewend bent om volkorenbrood te eten, kan het witte (stok)brood in het vakantieland een boosdoener zijn. Op vakantie wordt ook minder gelet op gezond eten. Vaker kies je eerder voor pizza en patat dan voor groente en fruit. Deze verandering in productkeuze kan ervoor zorgen dat er op vakantie minder vezels worden ingenomen. Een te grote inname van alcohol kan ook zorgen voor obstipatie. Alcohol ontrekt namelijk vocht aan je lichaam, wat harde ontlasting tot gevolg kan hebben.

Transpireren

Door het warme weer op vakantie wordt er meer getranspireerd. Ter compensatie zal er dus ook meer gedronken moeten worden dan gewoonlijk. De hoeveelheid vocht die we onder normale omstandigheden verliezen door transpireren is ongeveer 500 ml, maar onder warme omstandigheden kan dit oplopen tot meerdere liters per dag. Als gevolg van veel transpireren verlies je ook veel natrium en onder invloed van hormonen probeert de dikke darm extra natrium aan de ontlasting te onttrekken. Hierbij wordt echter ook water aan de ontlasting onttrokken, wat de ontlasting extra vast en hard kan maken. Het is dus belangrijk om in een warm vakantieland genoeg te drinken om obstipatie te voorkomen.

Heenreis

Tijdens de lange reis naar je vakantiebestemming heb je weinig lichaamsbeweging en dat maakt de darmen traag. Door beweging wordt de darmwerking juist extra gestimuleerd. De darminhoud gaat trager door de darm waardoor de dikke darm meer dan gemiddeld de tijd krijgt om water aan de inhoud te onttrekken. Dit gebeurd niet als er tijdens de rit voldoende wordt gedronken. Maar ook dat laten we dan vaak achterwege omdat we bijvoorbeeld niet te vaak willen stoppen om te plassen. Dit met elkaar kan ervoor zorgen dat er een te harde ontlasting ontstaat. Ook de stress onderweg kan zorgen voor darmklachten. Stress heeft een negatieve invloed op de peristaltiek ( = voorduwende beweging) van de maag en darmen met als gevolg obstipatie.

Toilet

Vaak wordt onderweg naar de vakantiebestemming minder snel toegegeven aan de drang om naar het toilet te gaan. Dit omdat je zo snel mogelijk op de plaats van bestemming wilt zijn en dus niet teveel wilt stoppen of omdat de toiletten onderweg niet hygiënisch zijn. Hetzelfde geldt voor toiletten in de bus, trein of vliegtuig. Ook heeft iedereen er wel eens last van gehad dat je de eerste dagen op een vreemde vakantiebestemming niet je behoefte kan doen. Dit verschijnsel treedt bij velen ook op wanneer de sanitaire omstandigheden op het nieuwe adres veel te wensen overlaten (vieze wc’s, ‘Frans toilet’). Blijkbaar hebben we in ons onderbewustzijn mechanismen die ervoor zorgen dat we onder minder gebruikelijke omstandigheden de ontlasting langer dan gewoonlijk vasthouden. Als men een aantal dagen achter elkaar de aandrang tot ontlasting onderdrukt, blijft de ontlasting langer dan normaal in de dikke darm en krijgt de dikke darm meer dan gemiddeld de tijd om water aan de overige darminhoud te onttrekken. Het gevolg is dat de ontlasting harder wordt, waardoor het moeilijker wordt om deze kwijt te raken. Probeer naar je lichaam te luisteren en neem de tijd om bij aandrang naar de toilet te gaan.

Tips om obstipatie op vakantie te voorkomen

• Het is belangrijk om vezelrijke producten te nemen zoals: volkoren brood, zilvervliesrijst en (goed gewassen) groente en fruit (met schil)
• Drink, zeker als het warm is, minstens twee liter vocht per dag. Informeer van tevoren of het water in het land van uw vakantiebestemming betrouwbaar is. Als je twijfelt, kunt je het water van tevoren koken of flessen water gebruiken.
• Als je weinig beweegt, kan het ook helpen om wat meer te bewegen. Tijdens de vakantie zijn er ongetwijfeld mogelijkheden genoeg om wat beweging mee te pikken. Huur eens een fiets, of wandel eens een stukje verder dan alleen naar het strand, ga een paar avonden lekker dansen of trek eens een paar baantjes in zee.
• Gebruik minstens drie maaltijden per dag, waarbij het ontbijt zeker niet vergeten mag worden. Een goed ontbijt zet de darmen aan tot werken en stimuleert daarmee de stoelgang.
• Een scheutje (olijf)olie door of over het eten kan de stoelgang vergemakkelijken Vet kan een soort smerende functie hebben in de darmen. Weinig vet in de voeding kan daarom een negatieve invloed op de stoelgang hebben.
• Ga naar het toilet als je de aandrang voelt. Neem eventueel papieren brildekjes of sanitairpoetsdoekjes mee in uw reisbagage om met een hygiënisch gevoel naar de toilet te gaan.
• Laxeermiddelen nemen de oorzaak van de verstopping niet weg, ze lossen alleen tijdelijk de problemen op. Start niet op eigen initiatief met het slikken ervan. 'Natuurlijke' producten zoals senna en laxeerthee, kunt u beter niet gebruiken: deze middelen kunnen de werking van de darmen ernstig verstoren. Beter is het gebruik van zacht laxerende voedingsmiddelen. Deze bevatten geen extra voedingsvezels, maar ander stoffen die de darmen prikkelen. Denk aan producten als: karnemelk, yoghurt, stroop, ontbijtkoek, pruimen, koffie en verschillende theesoorten.