Omgaan met iemand die terminaal is

Terminaal zijn betekent dat iemand stervende is. Omgaan met iemand die terminaal is, is niet eenvoudig. Bovendien zijn er geen cursussen voor het omgaan met iemand die terminaal is. De ervaring leert echter een groot aantal zaken waaraan mensen die het nog nooit hebben meegemaakt waarschijnlijk wel een houvast hebben. De omgangsregels voor mensen die terminaal zijn en dus heel snel gaan sterven.

Respecteer een doodziek iemand

Iemand die terminaal is, is overduidelijk erg ziek of zo oud dat het lichaam niet meer wil. Dat respecteren is wel de eerste belangrijke boodschap. Dat betekent ook dat lange bezoeken, lange telefoongesprekken of de verwachting dat e-mails wel beantwoord zullen worden niet reëel zijn. Ga uit van 5 tot 10 minuten en laat het afhangen van de persoon in kwestie of dat wat langer wordt. Soms willen mensen ook helemaal niemand meer zien, omdat hen dit veel te veel energie kost. Voor omstanders erg moeilijk, maar vanuit de persoon zelf niet meer dan normaal.

Maak niet zomaar wakker

Komt u bij de persoon in kwestie en die ligt te slapen, maak hem of haar dan niet wakker tenzij dat vantevoren zo is afgesproken. Iemand die zo ziek is heeft veel behoefte om te slapen en hem of haar daar wreed uit laten ontwaken zal u waarschijnlijk niet in dank worden afgenomen.

Let op wat u eet: geen knoflook of uien

Let goed op wat u eet voordat u naar iemand gaat die terminaal is. Vooral kankerpatiënten zijn vaak heel erg ziek en erg gevoelig voor geuren. Knoflook, ui, bieslook en andere hevige geuren maakt hen dan ook vaak misselijk. Zorg ervoor dat u dit niet eet, ook niet een dag of twee dagen van tevoren. Voor verpleegkundigen zou overigens hetzelfde moeten gelden, want mensen die in hun laatste levensfase zijn beland zijn vaak erg gevoelig voor dat soort zaken en kunnen bijna geen mensen om hen heen verdragen die dergelijke zaken gegeten hebben. Het maakt hen prikkelbaar, misselijk en soms zelfs een beetje boos.

Kom niet te dicht in de buurt van de stervende: hij of zij is zich aan het terugtrekken

Kom bovendien niet te dicht in de buurt van de stervende. De één noemt dat roeren in het aura, maar waar het op neer komt is dat de stervende wel bezig is om afscheid te nemen van het leven. Dit proces gaat heel vaak gepaard met terugtrekken, zowel geestelijk als fysiek. Een normaal proces waar de stervende doorheen moet om de reis die voor hem of haar ligt te kunnen maken. Omhels dus iemand niet zomaar, ga niet steeds aan de persoon in kwestie zitten frunniken of aaien, maar vraag of hij of zij dat goed vindt. Sommige terminale patiënten vinden het ontzettend fijn dat mensen hen aanraken, maar heel veel kunnen dat niet hebben. Respecteer dat.

Begrijp wat morfine of andere pijnstillers doen

Begrijpen wat morfine met iemand doet is ook belangrijk. Veel kankerpatiënten krijgen voor de pijn morfine, maar dit beïnvloedt wel hun hele zijn. Mensen worden sneller geagiteerd door het middel, maar voelen aanrakingen bijvoorbeeld ook veel heftiger dan als ze geen morfine krijgen. Bovendien zorgt morfine er vaak voor dat mensen onrustig worden, een soort kriebeling onder de huid voelen. Die onrust kan overslaan op het bezoek, maar dat maakt de sfeer nog meer gespannen. Probeer daar aan voorbij te gaan en rustig te blijven. Als iemand veel morfine krijgt kan het ook gebeuren dat hij of zij psychotisch wordt. Ze zien dan dingen die er niet zijn, horen zaken die er niet zijn, kunnen onverklaarbare angsten hebben. Vanzelfsprekend hoort in dat geval een middel gegeven te worden, want de situaties die mensen daardoor meemaken zijn voor hen levensecht. Zij zien moorden, verkrachtingen, zijn zelf bang om gedood te worden, denken dat ze deel uitmaken van een bende, weten niet meer waar ze zijn en willen naar huis terwijl ze dat al zijn. Een arts zal in die gevallen snel een antipsychotica als haldol voorschrijven, maar ondanks dat kan het zo zijn dat de persoon in kwestie verward blijft. Ga daar dan niet voortdurend tegenin. Het maakt dat de terminale patiënt helemaal niet meer weet wat er gebeurt. Ga mee in het verhaal, zeg dat u er voor zal zorgen dat het allemaal wordt opgelost.

Eigenschappen worden versterkt

Vanzelfsprekend blijft iemand die sterft nog steeds de persoon die het altijd was. Kleine irritaties, eigenschappen die voorheen ook al niet zo leuk waren komen in dergelijke gevallen soms driedubbel voor het voetlicht. Iemand die normaal gesproken al heel netjes was, kan nu bijna obsessief worden. Iets op of bij het bed moet precies zo liggen en niet anders, een kopje moet beslist afgeveegd worden, een drankje precies zo klaargemaakt worden en ook op tijd worden geserveerd. Besef dan dat u met iemand te maken heeft waarvoor de dagen langzaam verglijden, de orders die gegeven worden nog de enige controlemiddelen zijn die ze kunnen uitoefenen en ook dat pijnstillers zoals morfine prikkels kunnen versterken. Stervenden zijn zoals iemand die terminaal was het noemde ,,King of the world'' , omdat die wereld nog maar zo ontzettend klein is geworden. Laat ze voor dat kleine tijdje die positie dan ook maar blijven bekleden.

De belangstelling verdwijnt; accepteer dat

Op een gegeven moment zal de belangstelling voor de ander van iemand die stervende is geleidelijk aan verdwijnen. Dat is niet omdat degene u niet meer interesseert, maar omdat hij of zij in een heel andere fase is beland. De persoon maakt zich klaar voor de dood en daarin horen vaak niet meer de verhalen van een leven dat nog gewoon doorgaat. Niet omdat de mensen dat niet willen, maar omdat het dan onmogelijk wordt om deze aarde te verlaten. Wie blijft hangen aan al het aardse hier, heeft het veel moeilijker om te verscheiden, dan iemand die beseft dat het hier alles los moet laten. Voor de omstanders soms heel moeilijk, maar wie begrijpt dat de ander dit wel moet doen om al die geliefden achter te laten, zal daar hopelijk vrede mee hebben.

Lees veel meer over de dood, het sterven op zich en wat omstanders daar mee kunnen in de Special: De dood