‘Goede’ en ‘slechte’ cholesterol

Het is belangrijk om te weten of je cholesterol niet te hoog is. Het is vooral van belang je ‘slechte’ cholesterol (LDL-cholesterol) onder de duim te houden. Hiermee verlaag je de kans op een hart- of vaatziekte. Je bloedwaarden kun je laten testen bij je huisarts. Hierbij is het belangrijk te weten hoe de verhouding LDL (het ‘slechte’ cholesterol) en HDL (het ‘goede’ cholesterol) is. Vraag daarom bij de uitslag altijd naar beide waardes.

LDL en HDL cholesterol

Cholesterol , een vetachtige stof die vooral door de lever zelf wordt aangemaakt, bestaat in de vorm van LDL-cholesterol en HDL-cholesterol. Het LDL, ook wel het ‘slechte’ cholesterol genoemd, kan zich ophopen aan de binnenkant van de bloedvaten en mogelijk leiden tot hart- en vaatproblemen. Het HDL-cholesterol, het ‘goede’ cholesterol, zorgt ervoor dat het cholesterol vanuit het lichaam weer naar de lever gebracht wordt, zodat het wordt afgebroken. Voldoende HDL voorkomt dus een te hoog cholesterolgehalte.

Waarom is LDL-choresterol schadelijk

LDL brengt cholesterol naar verschillende delen van het lichaam. Het lichaam heeft cholesterol nodig voor de opbouw van bepaalde lichaamscellen, hormonen en voor de spijsvertering. Maar een teveel aan cholesterol is schadelijk. Overtollig cholesterol kan zich in de vaatwanden ophopen. Daardoor kunnen bloedvaten vernauwen en op den duur dicht gaan zitten. Je bloed stroomt minder goed, waardoor er bloedpropjes kunnen ontstaan die de vaten afsluiten. Een TIA, beroerte of hartinfarct ligt dan op de loer.

Hoe ontstaat een hoog cholesterol

Een verhoogd cholesterol kan veroorzaakt worden door slechte eetgewoontes, alcoholgebruik en roken, overgewicht of erfelijke aanleg. Er zijn verschillende vormen van erfelijke stoornissen zoals familiaire hypercholesterolemie (FH) en familiair hyperlipidemie (FCH). Al op jonge leeftijd kunnen de cholesterolwaarden flink verhoogd zijn. Verder kunnen een te traag werkende schildklier, suikerziekte en sommige nier- en leverziekten het cholesterolgehalte verhogen. Tot slot zijn er ook nog verschillende geneesmiddelen, zoals bloeddrukverlagende middelen en plastabletten, die het cholesterolgehalte kunnen verhogen.

Meten cholesterolgehalte

Het cholesterolgehalte is te meten met bloedonderzoek. Daarbij is van groot belang dat de verhouding tussen LDL en HDL gemeten wordt. Het totale cholesterolgehalte wordt gemeten en aangeduid in mmol/l. In onderstaand schema is te zien wat de bloedwaarden betekenen:

Het is van belang het totaal cholesterolgehalte nuchter te laten meten. De ideale verhouding HDL:LDL is 1 : 4 (LDL is niet meer dan vier keer zo hoog dan HDL).

Cholesterol verlagen

Met een goed gevarieerde voeding kunt u uw cholesterol met 10% tot 15% verlagen. Eet vooral groente, fruit, aardappels en volkorenproducten. Kies voor magere melkproducten, magere kaas, mager vlees of vis. Eet weinig verzadigde vetten, want deze verhogen het cholesteralgehalte. (Verzadigd vet zit vooral in room, boter, volle melkproducten, volvette kaas,vet vlees, koekjes en snacks). Onverzadigde vetten zijn beter voor uw cholesterol. Dieetmargarine en plantaardige olie zoals olijfolie bevatten onverzadigde vetten. Wees zuinig met zout. Gebruik kruiden om het eten op smaak te brengen.

Zorg voor een goed lichaamsgewicht. Overgewicht verhoogt de kans op hart- en vaatziekten, net als roken. Door overgewicht te verminderen en te stoppen met roken neemt het risico hierop sterk af. (Roken beschadigt de wanden van de bloedvaten, waardoor LDL cholesterol de vaatwand kan binnendringen, waardoor het dichtslibben sneller verloopt). Ook meer lichaamsbeweging heeft een positief effect. Drie keer per week een half uur sporten verlaagt het cholesterol extra. Door voldoende te bewegen wordt namelijk meer ‘goed’ cholesterol aangemaakt, waardoor het ‘slechte’ cholesterol afneemt.

Mediterrane voeding

Mensen die Mediterraan eten, hebben meer ‘goed’ cholesterol in hun bloed dan mensen die Westers eten. Uit een promotieonderzoek van de Wageningen Universiteit blijkt, dat Mediterrane voeding leidt tot hogere HDL-cholesterolgehaltes (goed cholesterol). Veelvuldig gebruik van olijfolie, het eten van verschillende soorten groente en fruit, graanproducten, peulvruchten, noten en vis kenmerken de Mediterrane voeding. Vlees staat niet zo vaak op het menu. Een glaasje rode wijn per dag maakt het dieet compleet. Mensen rond de Middellandse Zee hebben minder ‘slecht’ cholesterol (LDL) in hun bloed. Meditterraan eten zorgt er ook voor dat het peil van ‘goed’ cholesterol (HDL) juist stijgt. Voedingsdeskundigen zeggen dan ook dat Mediterraan eten het allergezondste dieet is.

Medicatie

Cholesterolverlagende medicijnen worden meestal pas aangeraden bij een sterk verhoogd cholesterolgehalte (een cholesterol van 8 of hoger). Vaak bij mensen met een verhoogd risico, zoals hoge bloeddruk, suikerziekte en hart- en vaatziekten. Aangezien medicatie altijd bijwerkingen geeft, wordt vaak aangeraden eerst met voeding en leefstijl het cholesterol aan te pakken.

Cholesterol zelftest

Het is mogelijk de risicofactor voor hart- en vaatziekten zelf te berekenen. Deze cholesteroltests zijn op aanvraag of in de winkel verkrijgbaar. Let erop dat je naast het totaalcholesterol ook de waarde van het HDL-cholesterol kan meten. Met behulp van deze waarden kan eenvoudig de totaal-/HDL-cholesterol ratio bepaald worden. Deze waarde is een betrouwbare indicator om het risico op hart- en vaatziekten te bepalen.